Ҡалҡаман-Тишек мәмерйәһе битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Пещера
 |Название                = Ҡалҡаман-Тишек мәмерйәһе
  |Национальное название  = 
 |Изображение             = Ҡалҡаман мәмерйәһе.jpg
  |Подпись                = 
  |lat_dir =
  |lon_dir = 
  |region                 = RU-BA
  |CoordScale             = 
 |Расположение            = Тимер (Бөрйән районы)
 |Глубина                 = 19
 |Длина                   = 1200
 |Объём                   = 4,1 мең 
 |Год открытия            = 
 |Тип                     = карст
 |Вмещающие породы        = эзбизташ
 |Число входов            = 
 |Категория сложности     = 
 |Доступно для посетителей= 
 |Освещение               = 
 |Сайт                    = 
 |Страна                  = Рәсәй
 |Регион                 = Башҡортостан
|Район = Бөрйән
}}
'''Ҡалҡаман тишеге мәмерйәһе''' (Ҡалҡамантишек, {{lang-ru|Калкаман-тишек}} — [[мәмерйә]], [[Башҡортостан|Башҡортостан Республикаһы]]ның [[Бөрйән районы]] [[Тимер (Бөрйән районы)|Тимер]] ауылынан 2 километр [[төньяҡ]]та, [[Ағиҙел (йылға)|Ағиҙел]] йылғаһы үҙәненең уң битләүендә урынлашҡан.

== Тасуирламаһы ==
Ҡалҡаман тишеге мәмерйәһе урта [[Девон осоро|девон]] [[эзбизташ]]тарында барлыҡҡа килгән, [[карст]]лы. Уның үткәүелдәре һәм коридорҙары төньяҡ, көнбайыш һәм төньяҡ-көнбайышҡа табан һуҙылған. Оҙонлоғо — 1,2 мең м, киңлеге — 1—3 м, уртаса бейеклеге — 2,6 м, амплитудаһы — 74 м, майҙаны — 1,6 мең м<small><sup>2</sup></small>, күләме — 4,1 мең м<small><sup>3</sup></small>.

Мәмерйәнең 2 инеү урыны бар. Төп инеү урынының киңлеге 1,6 м, бейеклеге 2 м, Ағиҙел кимәленән 14 м бейеклектә, ҡаяла урынлашҡан. Инеү урынынан коридор һуҙыла (киңлеге яҡынса 1 м, бейеклеге 15 метрға тиклем). Ҡоҙоҡ рәүешендәге икенсе инеү урыны (диаметры 1 м, тәрәнлеге 19 м) төп инеү урынынан 12 м бейеклектә урынлашҡан.

Мәмерйәнең стеналары һәм иҙәне кальцит менән ҡапланған, [[сталактит]]тар, [[сталагмит]]тар һәм гелектиттар күп. Температураһы яҡынса 7 °C. Ҡышын төп инеү урынында боҙ сталагмиттары һәм кристалдар барлыҡҡа килә.

== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* Д. А. Круглов, Ю. Е. Лобанов, А. Ф. Рыжков, С. С. Щепетова, В. О. Щепетов. Темировская пещера, pdf 55-се бит<ref>[http://nsi.psu.ru/cave/vipuski/v8%289%29 Пещеры]{{Недоступная ссылка|date=July 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
* Ҡалҡаман вариҫтары шәжәрәһе [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ҡалҡаман_вариҫтары_шәжәрәһе(_Бөрйән_районы_Тимер_ауылы).jpg Ҡалҡаман вариҫтары шәжәрәһе]
* ''Ҡалҡаман тишегенә бәйле легенда. '''Биреләр араһы'''''. Башҡорт халыҡ ижады: Риүәйәттәр, легендалар. Икенсе том. — Өфө: «Китап», 1997. 113—114-се биттәр<ref>[https://ihtika.ru/book/download/bashkort-halyk-ijady-2-se-tom-riyayattar-legendalar-ofo-kitap-1997-440-bit Bashkort people’s] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230713183652/https://ihtika.ru/book/download/bashkort-halyk-ijady-2-se-tom-riyayattar-legendalar-ofo-kitap-1997-440-bit |date=2023-07-13 }}</ref>

== Сығанаҡтар ==
{{Бурзянская энциклопедия|Калкаман-тишек|страница=254}}

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

[[Категория:Алфавит буйынса мәмерйәләр]]
[[Категория:Бөрйән районы географияһы]]
[[Категория:Башҡортостан мәмерйәләре]]