Ҡасимова Фидан Әкрәм ҡыҙы

Ҡасимова Фидан Әкрәм ҡыҙы
	Ҡасимова Фидан Әкрәм ҡыҙы
	әзерб. Fidan Əkrəm qızı Qasımova
Зат	ҡатын-ҡыҙ
Гражданлыҡ	Әзербайжан
Тыуған көнө	17 июнь 1947 (76 йәш)
Тыуған урыны	Баҡы, Әзербайжан Совет Социалистик Республикаһы, СССР
Һөнәр төрө	опера йырсыһы, музыка педагогы, актёр
Уҡыу йорто	П. И. Чайковский исемендәге Мәскәү дәүләт консерваторияһы[d]; Бакинская музыкальная академия[d]
Йырсы тауышы	сопрано[d]
Музыка ҡоралы	вокал[d]
Жанр	Опера һәм романс[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
	Ҡасимова Фидан Әкрәм ҡыҙы Викимилектә

Фидан Әкрәм ҡыҙы Ҡасимова (әзерб. Fidan Əkrəm qızı Qasımova; 17 июнь 1947, Баҡы, Әзербайжан ССР-ы) — совет, әзербайжан опера йырсыһы (сопрано), уҡытыусы. СССР-ҙың халыҡ артисы (1988).

Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Фидан Ҡасимова Баҡыла тыуған.

Бюль-Бюль исемендәге махсуслаштырылған музыка мәктәбен тамамлағандан һуң 1966 йылда Ғ. Һажибәков исемендәге Баҡы консерваторияһына уҡырға инә, уны 1971 йылда ике факультет — ҡыллы (Скрипка, С..Ғәниев класы) һәм вокал (И. А. Львович класы) буйынса тамамлай. 1974 йылда Мәскәү консерваторияһы аспирантураһын тамамлай.

Диплом яҡлағандан һуң Баҡыға кире ҡайта һәм М. Ф. Ахундов исемендәге Әзербайжан дәүләт академия опера һәм балет театры солисы була.

Күп кенә халыҡ ара вокалистар конкурстарында ҡатнаша (Женева, II премия, 1973 йыл; Верчелли, I премия, 1977 йыл; Тбилиси, I премия, 1977 йыл; Ташкент, III премия, 1977 йыл; Афина, I премия һәм Гран-при, 1981 йыл; Мәскәү, II премия, 1982 йыл).

Концерттарҙа сығыш яһай. Көнбайыш Европа, рус һәм әзербайжан музыка классиктарының вокаль әҫәрҙәрен башҡара.

Ҙур һәм Мария театрҙарында, Толедо Опера (АҠШ), Б. Сметана исемендәге театрҙа (Чехия), Бухарест дәүләт театрында (Румыния), Гавана опера театрында (Куба), Афина Парфенонда (Греция), Анкара опера театрында (Төркиә), Детройт опера театрында (АҠШ), Мәскәүҙә «Мәскәү виртуоздары» камера оркестры менән сығыш яһай.

Донъя буйлап күп гастролдәрҙә йөрөй (АҠШ, Германия, Бөйөк Британия, Швеция, Норвегия, Швейцария, Австрия, Мексика, Франция, Дания, Куба, Төркиә һәм башҡалар), оҫталыҡ дәрестәре алып бара.

1982 йылдан педагогик эшмәкәрлек менән шөғөлләнә. 1993 йылдан Баҡы консерваторияһының вокал кафедраһы мөдире (1990 йылдан профессор). 1992 йылдан 1998 йылға тиклем Истанбул консерваторияһының вокал кафедраһында уҡыта.

Йырсы һәм уның һеңлеһе Хураман инициативаһы менән Баҡыла 1997 йылда йәш опера йырсыларының Республика конкурсы үткәрелә.

1999 йылда директор А. Меликов менән аңлашылмаусанлыҡтар арҡаһында М. Ф. Ахундов исемендәге Әзербайжан опера һәм балет театрынан эштән бушатыла.

Ғаиләһе[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ата — әсәһе Әкрәм Ҡасимов һәм Туҡезбан Ҡасимова
Һеңлеһе — Хураман Ҡасимова (1951 йылда тыуған), опера йырсыһы, Әзербайжан ССР-ының халыҡ артисы (1986). Әзербайжанда ла, донъяның төрлө илдәрендә лә бер нисә тапҡыр бергә сығыш яһайҙар.
Улы Фәрит Ахунд-Ҡасимов (1980 йылда тыуған), музыкант һәм композитор, бизнес менән шөғөлләнә.

Наградалары һәм исемдәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Женевала Халыҡ-ара йәш йырсылар конкурсы (Швейцария) (II премия, 1973)
Дж. Виотти исемендәге халыҡ-ара конкурс (Верчелли, Италия) (I премия, 1977)
Тбилиси ҡалаһында V Кавказ аръяғы музыкант-башҡарыусылар конкурсы (I премия, 1977)
Ташкентта VIII М. Глинка исемендәге Бөтә Союз йырсылар конкурсы (III премия, 1977)
Афинала (Греция) Мария Каллас исемендәге Халыҡ-ара конкурс (I премия һәм Гран-при, 1981)
VII П. И. Чайковский исемендәге халыҡ-ара конкурс (Мәскәү) (II премия, 1982)
Әзербайжан ССР-ының атҡаҙанған артисы (1978)^[1]
Әзербайжан ССР-ының халыҡ артисы (1983)
СССР-ҙың халыҡ артисы (1988)
Әзербайжан ССР-ының Ленин комсомолы премияһы
Әзербайжан ССР-ының Дәүләт премияһы (1984)
«Дан» ордены (Әзербайжан, 1997)
«Намыҫ» ордены (Әзербайжан, 2010)^[2]
Бойондороҡһоҙлыҡ ордены (Азербайджан, 2017)^[3].
Фидан Касимованың исеме «Донъяның 100 ҡатын-ҡыҙы» китабына индерелгән.
Фидан һәм Хураман Ҡасимоваларҙың исемдәре Кембридж университетының (Бөйөк Британия) яңы энциклопедияһына ингән^[4].

Ижады[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Партиялары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

«Отелло», Дж. Верди — Дездемона
«Һағыш», Дж. Пуччини — Һағыш
«Кармен», Ж. Бизе — Микаэла
«Турандот», Дж. Пуччини — Турандот
«Евгений Онегин», П. Чайковский — Татьяна
«Кероглдар», У. Ғәжибәков — Ниғәр
«Богема», Дж. Пуччини — Мими
«Фауст», Ш. Гуно — Маргарита
«Баттерфляй Ханым», Дж. Пуччини — Чио-Чио-сан
«Аида», Дж. Верди — Аида
«Севилья», Ф. Әмиров — Севиль.

Фильмографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1967 — «Ер, диңгеҙ, ут, күк» — Севда
1978 — «Өс эскиз»
1996 — «Рәшит Бейбутов 20 йыл элек»
2007 — «Йөрәктән йөрәккә»
2007 — «Маэстро Ниязи».

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

↑ Baki Musiqi Academiyasi 2009 йыл 20 май архивланған.
↑ Фидан Касимова удостоена ордена "Шараф" (билдәһеҙ). ru.sputnik.az. Дата обращения: 14 декабрь 2015. Архивировано 22 декабрь 2015 года. 2015 йыл 22 декабрь архивланған.
↑ Holding, APA Information Agency, APA. Президент Ильхам Алиев вручил народной артистке Фидан Гасымовой орден «İstiqlal» - ОБНОВЛЕНО (рус.). 19 июль 2017 тикшерелгән. 2017 йыл 18 июнь архивланған.
↑ Фидан и Хураман Гасымовы вошли в энциклопедию Кембриджа как самые известные исполнительницы (урыҫ). АМИ Trend. Дата обращения: 14 декабрь 2015. Архивировано 22 декабрь 2015 года.

[1] Baki Musiqi Academiyasi 2009 йыл 20 май архивланған.

[2] Фидан Касимова удостоена ордена "Шараф" (билдәһеҙ). ru.sputnik.az. Дата обращения: 14 декабрь 2015. Архивировано 22 декабрь 2015 года. 2015 йыл 22 декабрь архивланған.

[3] Holding, APA Information Agency, APA. Президент Ильхам Алиев вручил народной артистке Фидан Гасымовой орден «İstiqlal» - ОБНОВЛЕНО (рус.). 19 июль 2017 тикшерелгән. 2017 йыл 18 июнь архивланған.

[4] Фидан и Хураман Гасымовы вошли в энциклопедию Кембриджа как самые известные исполнительницы (урыҫ). АМИ Trend. Дата обращения: 14 декабрь 2015. Архивировано 22 декабрь 2015 года.

[1]

[2]

[3]

[4]