Ҡашлыҡ
Ҡашлыҡ, Искәр йәки Себер (сыб. Искәр) — урта быуат (XIV–XVI быуаттар) Себер татарҙары ҡәлғәһе, XVI быуатта Себер ханлығының баш ҡалаһы, Иртыш йылғаһының уң ярында, уға Себеркә йылғасығы ҡойған ерҙә, хәҙерге Тобольск ҡалаһынан яҡынса 17 км алыҫлыҡта урынлашҡан булған. Ҡәлғә тәүге тапҡыр XIV быуат урыҫ сығанаҡтарында телгә алына.[2]
Уның иң үҫешкән осоро XVI быуаттың беренсе яртыһына тура килә. 1582 йылда казак атаманы Ермак ғәскәрҙәре Ҡашлыҡты яулап ала һәм емерә. 1584 йылда Себер татарҙары емерелгән ҡаланы кире ҡайтаралар, тик 1586 йылда уны мәңгелеккә юғалталар. 1587 йылда яҡындағы Тобольск ҡалаһына нигеҙ һалына.
Сығанаҡтарҙа ҡәлғәнең теүәл урыны төрлөсә күрһәтелә. Күбеһе уның Тобольсктан йылға ағымы буйынса өҫтәрәк 17 йәки 18 км, йә саҡрым, йә ун-ун бер миль алыҫлыҡта урынлашыуын күрһәтә, ләкин башҡа сығанаҡтар 23 км тип бирә. XIX быуат башы сығанаҡтары яҙыуынса, ҡәлғә емереклектәрен ауырлыҡ менән булһа ла абайларға мөмкин булған.[3] Был урынға яҡын хәҙерге Себерәк (ҡасаба Сибиряк) ауылы урынлашҡан.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Пермь ҡалаһынан көнсығышҡа табан яҡынса дүрт градус оҙонлоҡта күрһәтелгән. Меркатор шулай уҡ гидрологияла ла яңылыша, Пермде Обь бассейнында урынлаштырып һәм Иртышты көньяҡҡа аҡҡан итеп һүрәтләп. Ул яҡынса 25° көнбайыштағы башланғыс меридианды ҡуллана, шуға күрә Себер яҡынса 100° көнсығыш оҙонлоҡта килеп сыға.
- ↑ Istoriia Sibiri s drevneishikh vremem do nashikh dnei, Leningrad, 1968, cited after The Great Soviet Encyclopedia, 3rd Edition (1970–1979).
- ↑ e.g. J. Bell, A system of geography, popular and scientific, 1832, p. 70. T. Curtis, The London encyclopedia, 1829, p. 288
Тышҡы һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Яҡынса урындың фотоһүрәте (Ant-13 Panoramio-ла)
Һүҙлектәр һәм энциклопедиялар | |
|---|---|
| Норматив контроль |
