Үрге Мөрсәләй

Үрге Мөрсәләй
Дәүләт	Рәсәй
Административ-территориаль берәмек	Күгәрсен ауыл Советы (Күгәрсен районы) һәм Башҡортостан Республикаhы
Почта индексы	453345

Үргө Мөрсәләй (рус. Верхнемурсаляево) — Башҡортостан Республикаһының Күгәрсен районындағы ауыл. 2010 йыллдың 14 октябренә халыҡ һаны 126 кеше. Почта индексы — 453345, ОКАТО коды — 80238840002.

Халыҡ һаны

Милли совтавы

Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) буйынса, өҫтөнлөк иткән милләт — башҡорттар 81 %.

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1900 йыл	140
1920 йыл 26 август	125
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	144
1959 йыл 15 ғинуар	178
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	93
2002 йыл 9 октябрь	131
2010 йыл 14 октябрь	126	62	64	49,2	50,8

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Мораҡ): 39 км
• Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Күгәрсен): 7 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Түлгән): 58 км

Урамдары

Мөрсәләй ауылы Йәнһары түбәһенә ҡарай. Мөрсәләй — ошо ауылға нигеҙ һалыусы. Уның улдары бик күп була. 1816 йылда VII ревизияла уларҙың йәше күрһәтелә: 77 йәшлек Йәнәкәй, Ҡолсәйет (73 йәш), Байгилде (72 йәш), Байдәүләт (69 йәш), Бесәнсе (55 йәш), Мөхәмәтхәсән (37 йәш) Мөрсәләевтар. Байгилденең улдары Сәйфулла, Ҡотлобулат, Хәсән, Ҡотломбәт була.

XVIII быуат аҙағында Мөрсәләй ауылында 70 кеше йәшәгән 11 ихата ғына була. XIX быуат уртаһында 46 йортта 300 кеше йәшәгән. Был ауылдың бүлендек ауылы юҡ. 1920 йылғы халыҡ иҫәбен алыу 26 кешенән торған Үрге Мөрсәләй (Дөмбәй), 37 йортло Айһай-Мөрсәләй (182 кеше) ауылдарын күрһәтә. 1842 йылда 259 кешенең һәр береһенә 1,4 бот яҙғы иген сәселгән.

Һылтанмалар

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. ISBN 978-5-295-04683-4 (рус.)