Һыу үлсәү посы
| Һыу үлсәү посы | |
 | |
| Измеряет | объёмный расход[d][1], скорость потока[d], Һыу кимәле һәм речной сток[d] |
|---|---|
 Һыу үлсәү посы Викимилектә | |
Һыу үлсәү посы — рус. Гидрологический пост — йылғаларҙа, күлдәрҙә, диңгеҙҙәрҙә, каналдарҙа, шулай уҡ был яйланмалар урынлашҡан ерҙә гидрологик үлсәү һәм күҙәтеүҙәр өсөн төрлө йыһаздар һәм ҡорамалдар йыйылмаһы.
Тар мәғәнәлә, һыу үлсәү посы — гидрологик күҙәтеүҙәр үткәрә торған учреждение. Донъялағы төп рәсми гидрологик постарға гидрологик кодтар бүлеп бирелгән. Рәсәйҙә гидрологик постарҙың күпселеге Росгидромет ҡарамағында һәм Гидрометүҙәктең «һыу үлсәү посы — гидросистема станцияһы — гидросистема обсерваторияһы» [2] селтәре сылбырында түбәнге звено булып тора. Шул уҡ ваҡытта һыуүткәргестәрҙә, гидроэлектростанцияларҙа һ.б. үҙ ведомство постары бар.
Постарҙың төрҙәре һәм дәрәжәләре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Күҙәтелгән объектҡа һәм күҙәтелгән күләмгә ярашлы рәүештә, гидрологик постарҙың билдәле бер төрө һәм категорияһы бар:
- Йылғаларҙа һәм каналдарҙа гидрологик постар — ГП. Уларҙың бүленеше: 1-се (күҙәтеүҙәрҙең тулы күләмен алып барыусы) һәм 2,3-сө дәрәжә (һыу кимәлен үлсәү постары һәм ҡыҫҡартылған программа буйынса эшләүсе) ГП-лар.
- күлдәрҙә һәм һыуһаҡлағыстарҙа күл гидрологик постары — КГП
- диңгеҙҙәге диңгеҙ гидрологик посттары — ДГП
Күҙәтеү төрҙәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Гидрологик поста түбәндәге төр күҙәтеүҙәр үткәрелә:
- һыу объектындағы һыу кимәле (бөтә төрҙәр)
- һыу өҫтө ауышлығы (ГП-1)
- йылғала йәки каналда аҡҡан һыу күләме (ГП-1)
- һыу температураһы (бөтә төрҙәр)
- һыу болғансыҡлығы (ГП, ОП)
- ағып килгән һәм һыу төбөнән күсенгән ташылдыҡтар күләме (ГП-1)
- тулҡынланыу (МГП, ОП)
- акваторияларҙа рейд үткәреүҙәр (ОГП, МГП)
- һыу тоҙлолоғо (МГП)
- һыу бысраныуының мониторингы (бөтә төрҙәр)
Бынан тыш, ҡайһы бер посттарҙа метеорологик күҙәтеүҙәр ҙә: һауа температураһы, яуым-төшөм, ҡарҙы тикшереү һ.б. үткәрелә.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Водомерный пост // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- Статья (недоступная ссылка) (недоступная ссылка с 14-06-2016 [1591 день]) в Словаре по естественным наукам
- Гидрометеорологическая сеть / В. А. Жук // Гермафродит — Григорьев. — М. : Большая российская энциклопедия, 2007. — С. 94. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 7). — ISBN 978-5-85270-337-8.