Әхмәтов Абдулла Шәңгәрәй улы

Абдулла Шәңгәрәй улы Әхмәтов
Тыуған ваҡыты	2 май 1918({{padleft:1918|4|0}}-{{padleft:5|2|0}}-{{padleft:2|2|0}})
Тыуған урыны	Өфө губернаһы Стәрлетамаҡ өйәҙеЙомағужа ауылы
Үлгән ваҡыты	25 ноябрь 1995({{padleft:1995|4|0}}-{{padleft:11|2|0}}-{{padleft:25|2|0}}) (77 йәш)
Вафат урыны	Башҡортостан Республикаһы Стәрлебаш районы Стәрлебаш ауылы
Хеҙмәт иткән урыны	СССР
Ғәскәр төрө	элемтә ғәскәрҙәре
Хеҙмәт итеү йылдары	1938—1945
Хәрби звание	Өлкән лейтенант Өлкән лейтенант
Хәрби алыш/һуғыш	Бөйөк Ватан һуғышы
Наградалар һәм премиялар	«1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Еңәүгә ҡырҡ йыл» юбилей миҙалы

Әхмәтов Абдулла Шәңгәрәй улы (2 май 1918 йыл — 25 ноябрь 1995 йыл) — Бөйөк Ватан һуғышы яугиры. Айырым элемтә ротаһының телефонсылар отделениеһы командиры, өлкән сержант (1944). Хәрби элемтә училищеһын тамалағандан һуң - өлкән лейтенант (1945). Советтар Союзы Геройы (1944).

Биографияһы

Абдулла Шәңгәрәй улы Әхмәтов 1918 йылдың 2 майында Өфө губернаһы Стәрлетамаҡ өйәҙе (хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Стәрлебаш районы) Йомағужа ауылында тыуған. Милләте башҡорт.

Мәктәптең 7 синыфын, уҡытыусылар әҙерләү курстарын тамамлай. «Урал» колхозында эшләй, артабан Айтуған башланғыс мәктәбендә уҡыта.

1938 йылдың октябренән Ҡыҙыл Армияла. 1941 йылдың июненән Эске эштәр халыҡ комиссариатының 142-се полкында элемтә отделеениеһы командиры була. 1942 йылдың ғинуарынан — Бөйөк Ватан һуғышы фронттарында хеҙмәт итә.

1943 йылдың 26 сентябрендә 3-сө Украина фронты 46-сы армия 31-се уҡсылар дивизияһы 1449-сы айырым элемтә ротаһының телефон бүлеге командиры өлкән сержант Абдулла Әхмәтов ике яугир менән бергә Днепропетровск өлкәһе Верхнеднепровск районы Сошиновка ауылы тирәһендә тәүгеләрҙән булып Днепр йылғаһы аша сыға һәм бер үк ваҡытта 1,5 км оҙонлоғондағы (шул иҫәптән 600 метры һыу буйлап) парлы кабель һуҙа. 248-се уҡсылар полкы дивизия командирының күҙәтеү пунктына элемтә биреп, алыш менән идара итеүгә мөмкинлек бирә. Алыш барышында Әхмәтов, контузия алыуына ҡарамаҫтан, кабелдәрҙең 40-ҡа яҡын өҙөлөүен ялғай. Күрһәткән батырлығы өсөн, СССР Юғары Советы Президиумының 1944 йылдың 22 февралдәге Указына ярашлы, «Советтар Союзы Геройы» исеменә лайыҡ була.

1943 йылдан ВКП(б) ағзаһы. 1945 йылда Киев элемтә хәрби училищеһын тамамлай. 1945 йылдың сентябренән — запаста.

Өфө юғары партия мәктәбен тамамлай, Башҡорт АССР-ының Социаль тәьминәт министрлығында инспектор булып эшләй.

Стәрлебаш район Советы рәйесе урынбаҫары, СССР Әҙерләүҙәр министрлығы уполномоченныйы, элеватор директоры, социаль тәьминәт бүлеге мөдире вазифаларын башҡара.

1995 йылдың 25 ноябрендә Стәрлебаш ауылында вафат була.

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

• Советтар Союзы Геройы (1944).
• «Алтын Йондоҙ» миҙалы (22.02.1944)
• Ленин ордены (22.02.1944)
• I дәрәжә Ватан Һуғышы ордены (06.04.1985)
• Ҡыҙыл Йондоҙ ордены (27.10.1943)
• миҙалдар, шул иҫәптән:
  • «1941—1945 йй. Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙалы
  • «1941—1945 йй. Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә егерме йыл» юбилей миҙалы
  • «1941—1945 йй. Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә утыҙ йыл» юбилей миҙалы
  • «1941—1945 йй. Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә ҡырҡ йыл» юбилей миҙалы

Хәтер

• Стәрлебаш ауылының Геройҙар аллеяһында Абдулла Әхмәтовҡа һәйкәл ҡуйылған.
• Стәрлебаш һәм Йомағужа ауылдарының урамдары Абдулла Әхмәтовтың исемен йөрөтә.

Әҙәбиәт

• Славные сыны Башкирии (очерки о Героях Советского Союза, полных кавалерах ордена Славы). — Уфа: Башкнигоиздат, 1965—1985. — Т. в 5 кн..
• Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1987. — Т. 1 /Абаев — Любичев/. — 911 с. — 100 000 экз. — ISBN отс., Рег. № в РКП 87-95382.

Һылтанмалар

• Әхмәтов Абдулла Шәңгәрәй улы  (билдәһеҙ). «Герои страны» сайты.
• Әхмәтов Абдулла Шәңгәрәй улы // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 27 апрель 2019)
• Әхмәтов Абдулла Шәңгәрәй улы  (урыҫ). Республика Хәрби Дан музейы. Дата обращения: 8 май 2016.