22 сентябрь
Перейти к навигации
Перейти к поиску
| 22 сентябрь | |
| Аҙна көнө | Йәкшәмбе, Дүшәмбе, Шишәмбе, Шаршамбы, Кесаҙна, Йома һәм Шәмбе |
|---|---|
 22 сентябрь Викимилектә | |
22 сентябрь — григориан стиле буйынса йылдың 265-се көнө (кәбисә йылында 266-сы). Йыл аҙағына тиклем 100 көн ҡала.
| ← сентябрь → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шм | Йк |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | ||
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | 29 | 30 | |||
| 2021 йыл | ||||||
Байрамдар һәм иҫтәлекле даталар
Халыҡ-ара
Милли
АҠШ: Оҙон ғүмерлеләр көнө.
Болгария: Бойондороҡһоҙлоҡ көнө.
Канада: Ағастар көнө.
Мали: Бойондороҡһоҙлоҡ көнө.
Рәсәй: «Эшкә — велосипедта» Бөтә Рәсәй акцияһы.
Украина: Партизан даны көнө.
Һөнәри
Уругвай: Уҡытыусылар көнө.
Тарихи ваҡиғалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1792: Француз Республикаһы иғлан ителә.
- 1935: СССР Халыҡ Комиссарҙары Советы Ҡарары менән Ҡыҙыл Армияла хәрби званиелар индерелә.
- 1989: Ҡаҙаҡ теле Ҡаҙағстанда дәүләт теле тип иғлан ителә.
Был көндө тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Башҡортостан менән бәйле шәхестәр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Беленький Константин Рувимович (1920—22.06.1981), ғалим-офтальмолог, хәрби хеҙмәткәр. 1942—1958 йылдарҙа Совет Армияһы хәрби табибы, 1958—1979 йылдарҙа Өфө күҙ ауырыуҙары ғилми-тикшеренеү институтының лаборатория етәксеһе. Ике Ҡыҙыл Йондоҙ ордены кавалеры (1944, 1954). Сығышы менән Одесса ҡалаһынан.
- Ҡудашева Флорида Хөсәйен ҡыҙы (1940—10.10.2016), ғалим-химик. 1963 йылдан Башҡорт дәүләт университеты уҡытыусыһы, 1978—1986 йылдарҙа химия факультеты деканы, 1987 йылдан дөйөм химия технологияһы һәм аналитик химия кафедраһы мөдире, 2004—2012 йылдар аналитик химия кафедраһы мөдире. Химия фәндәре докторы һәм профессор (1994). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (2001), Рәсәй Федерацияһының халыҡ мәғарифы отличнигы (1990) һәм почётлы юғары һөнәри белем биреү хеҙмәткәре (1996). Ҡудашевтар нәҫеленән, театр актёрҙары Хөсәйен Ҡудашевтың менән Фәриҙә Камалетдинованың ҡыҙы. Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
- Пензин Юрий Гаврилович (1940), тау инженеры, хужалыҡ эшмәкәре. 1989—2005 йылдарҙа «Краснохолмскнефть» нефть һәм газ сығарыу идаралығы начальнигы. Рәсәй Федерацияһы нефть һәм газ сәнәғәтенең атҡаҙанған хеҙмәткәре (1999), Рәсәй Федерацияһы Йылылыҡ һәм энергетика министрлығының атҡаҙанған хеҙмәткәре, Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған һәм Төмән өлкәһенең почётлы нефтсеһе, Нефть сәнәғәте отличнигы, Почётлы нефтсе. Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ һәм «Почёт Билдәһе» ордендары кавалеры, Яңауыл районының почётлы гражданы. Сығышы менән Бөрө ҡалаһынан.
- Дворник Александр Александрович (1950—4.09.2020), рәссам, педагог, йәмәғәтсе. 1991 йылдан СССР Рәссамдар союзы ағзаһы. М. В. Нестеров исемендәге Башҡорт дәүләт художество музейы рәссамы. 1974—1999 йылдарҙа Өфөләге 3-сө балалар художество мәктәбе директоры. 1998—2000 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһы Рәссамдар союзы идараһы рәйесе. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1990).
- Сәйетова Зилә Һаҙый ҡыҙы (1970), театр актёры, 1994 йылдан Мостай Кәрим исемендәге Милли йәштәр театры актрисаһы, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған артисы. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Белорет районы Әзекәй ауылынан.
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Паллас Пётр Симон (1741—8.09.1811), Германия һәм Рәсәй империяһының энциклопедист ғалимы, тәбиғәтте өйрәнеүсеһе, географ һәм сәйәхәтсе. 1767—1810 йылдарҙа Рәсәйҙә йәшәй. Илдең көньяҡ-көнсығыш төбәктәрен тикшереү буйынса Академик экспедициялар етәксеһе. Ботаника, геология, шулай уҡ Уралда йәшәгән башҡорт һәм башҡа халыҡтар тарихы һәм этнографияһына арналған ғилми хеҙмәттәр авторы.
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Матвей Нагаев (1892—28.02.1984), Башҡортостанда йәшәп ижад иткән рус яҙыусыһы. 1938 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. Беренсе донъя һәм Граждандар һуғыштарында ҡатнашыусы.
- Васильев Григорий Семенович (1897—28.01.1943), Бөйөк Ватан һуғышында һәләк булған совет хәрби хеҙмәткәре, уҡсылар полкы командиры, подполковник (1942). Советтар Союзы Геройы (1943). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Ҡырмыҫҡалы районының Ефремкин ауылынан.
- Хәмитов Эдуард Шәйхулла улы (1937), педагог-ғалим, юғары мәктәп эшмәкәре. ғалим-педагог, юғары мәктәп эшмәкәре. 1983—2005 йылдарҙа Башҡорт дәүләт педагогия институты һәм М. Аҡмулла исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия университеты ректоры. Башҡортостан Республикаһы Фәндәр Академияһының почетлы академигы (1998), педагогия фәндәре докторы (2000), профессор (1991), Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1977), Рәсәй Федерацияһы юғары мәктәбенең атҡаҙанған хеҙмәткәре (1998).
- Таңсулпан Ғарипова (1937), прозаик һәм драматург. 1986 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (2006), Башҡортостандың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1994).
- Гөлшат Зыязитдинова (1947), театр һәм кино актёры, 1982 йылдан СССР Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (2003).
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Грязнов Владимир Иванович (1918—19.08.2002), режиссёр. 1952—1979 йылдарҙа «Стерлитамакстрой» тресының «Төҙөүсе» мәҙәниәт һарайы директоры. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. РСФСР‑ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1969). II дәрәжә Ватан һуғышы ордены кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Бәләбәй ҡалаһынан.
- Әбхәлимов Владилен Васильевич (1958), хәрби хеҙмәткәр, дәүләт эшмәкәре. 1-се ранг капитаны. «К—131» атом һыу аҫты кәмәһе командиры. Сығышы менән Мәсетле районының Оло Ыҡтамаҡ ауылынан.
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Ватолин Иван Вениаминович (1929), хеҙмәт ветераны. 1958–1989 йылдарҙа Ҡариҙел районы «Урғыш» совхозы водителе. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре. Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры. Сығышы менән ошо райондан.
- Рөстәм Асанбаев (1954—26.05.2016), СССР һәм Рәсәй музыканты, йырҙар авторы. DDT төркөмөнөң беренсе составы гитарасыһы. Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы Нәжиб Асанбаевтың улы.
- Голдобин Сергей Анатольевич (1954—21.01.2011), архитектор. 1990—2011 йылдарҙа Өфө дәүләт нефть техник университеты уҡытыусыһы. 1985 йылдан СССР Архитекторҙар союзы ағзаһы. Рәсәй Федерацияһының почётлы (2005) һәм Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған (1992) архитекторы, Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (2000).
Дөйөм исемлек[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1791: Майкл Фарадей, Англия физигы.
- 1900: Сергей Ожегов, СССР-ҙың тел ғалимы.
Был көндө вафат булғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 2013: Бикҡолова Әлмира Талха ҡыҙы, химия фәндәре докторы (1991), Салауат Юлаев ордены кавалеры (2009).
Йыл көндәре[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
