24 ғинуар
| 24 ғинуар | |
| Аҙна көнө | Йәкшәмбе, Дүшәмбе, Шишәмбе, Шаршамбы, Кесаҙна, Йома һәм Шәмбе |
|---|---|
 24 ғинуар Викимилектә | |
24 ғинуар — григориан стиле буйынса йылдың 24-се көнө. Йыл аҙағына тиклем 341 көн ҡала (кәбисә йылында 342).
| ← ғинуар → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шм | Йк |
| 1 | ||||||
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 | 31 | |||||
| 2023 йыл | ||||||
Байрамдар һәм иҫтәлекле даталар
Халыҡ-ара
Милли
АҠШ: Комплимент көнө.
- Арахис майы көнө.
Һиндостан: Ҡыҙҙар көнө.
Иран: Әсәләр көнө.
Румыния: Берләшеү көнө.
Һөнәри
Украина: Тышҡы разведка көнө.
Тарихи ваҡиғалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1736: Полковник А. И. Тәвкилев Балыҡсы улусы Һөйәнтүҙ ауылын юҡ итергә бойора. Ҡатын-ҡыҙҙар һәм балалар менән бергә 1000 башҡорт үлтерелә, шул иҫәптән 105 ир-егет тереләй яндырыла.
- 1848: Калифорнияла Колома ҡалаһы янында «алтын ығы-зығы» башлана.
- 1931: Мәскәүҙә «Ромэн» сиған театры ойошторола.
- 1952: ВКП (б)-ның Башҡортостан өлкә комитеты бюроһы Өфөлә Ағиҙел аша автомобилдәр өсөн күпер һалыу тураһында ҡарар ҡабул итә.
Был көндө тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Башҡортостан менән бәйле шәхестәр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Герасимов Владимир Иванович (1925—31.05.2010), СССР шағиры. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Асҡын районы Асҡын ауылынан.
- Йосопов Фәрит Сабир улы (1925—23.01.2001), балет артисы. 1970—2000 йылдарҙа Өфө һығылмалы материалдар һәм конструкциялар заводының Мәҙәниәт һәм техника һарайының балет студияһы етәксеһе. 1955 йылда Мәскәүҙә башҡорт әҙәбиәте һәм сәнғәте декадаһында ҡатнашыусы. РСФСР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1986), Башҡорт АССР‑ының атҡаҙанған артисы (1949). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры (1955).
- Бәхти Ғайсин (1930—5.10.1991), музыкант-аккардеонсы, композитор. 1961—1990 йылдарҙа хәҙерге Хөсәйен Әхмәтов исемендәге Башҡорт дәүләт филармонияһы концертмейстеры. РСФСР-ҙың атҡаҙанған (1986) һәм Башҡорт АССР-ының халыҡ (1962) артисы.
- Абдраҡов Фаил Сәлих улы (1950—18.01.2010), үҙешмәкәр композитор. 1970—2010 йылдарҙа Мәләүез ҡалаһы һәм районы мәҙәниәт йорттарының художество етәксеһе. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1998). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Федоровка районы Юрматы ауылынан.
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Солтанов Әлфәрит Мөхәмәт улы (1926—1988), баянсы. 1946—1986 йылдарҙа хәҙерге Хөсәйен Әхмәтов исемендәге Башҡорт дәүләт филармонияһы музыканты. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған артисы.
- Дәүләтбирҙин Ғәзиз Сәлих улы (1951—2011), композитор, педагог. 2000 йылдан Башҡортостан Композиторҙар союзы ағзаһы. Свердловск ҡалаһында үткән Бөтә Союз халыҡ ижады фестивале лауреаты (1977).
- Бугера Владислав Евгеньевич (1971), ғалим-философ, сәйәси публицист һәм һул йүнәлешле ижтимағи-сәйәси хеҙмәткәр. Юғары мәктәп уҡытыусыһы. Философия фәндәре докторы (2006), профессор (2010).
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Туйкин Тәлғәт Кәбир улы (1912—2.05.1990), ауыл хужалығы эшмәкәре, сиҙәм ерҙәрҙе үҙләштереүсе. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 1955 йылдан Башҡорт АССР-ының Матрайнда (хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Хәйбулла) районында яңы ойошторолған «Матрай» совхозы, 1960—1972 йылдарҙа «Башнефть» берекмәһенең Цюрупа исемендәге һәм «Тепличный» совхоздары директоры. Ленин (1957), Ҡыҙыл Йондоҙ (1944) һәм ике 2-се дәрәжә Ватан һуғышы (?; 1985) ордендары кавалеры. Хәйбулла районының атҡаҙанған сиҙәмсеһе (1974).
- Вәлитова Гөлнара Әнүәр ҡыҙы (1957), сәнғәт өлкәһе ветераны, актёр һәм режиссёр. 1991 йылдан Башҡорт дәүләт ҡурсаҡ театры режиссёры һәм баш режиссёры, артабан Сибай ҡалаһының «Сулпан» башҡорт балалар театрының художество етәксеһе. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған артисы. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Мәләүез районынан.
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Хәнисламов Мәхмүт Ғәлләметдин улы (1918—4.06.1971), ғалим-зоолог. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 1954 йылдан хәҙерге Рәсәй Фәндәр академияһы Өфө фәнни үҙәге Биология институтының өлкән ғилми хеҙмәткәре, бер үк ваҡытта 1956—1957 йылдарҙа сектор, 1959 йылдан — лаборатория мөдире. Ауыл хужалығы фәндәре кандидаты (1952). Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1968). Сығышы менән Ырымбур ҡалаһынан.
- Насыров Рәсим Мотиғулла улы (1933), табип. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған табибы. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Туймазы районынан.
- Байбурин Фәүзи Зәки улы (1943), ғалим-инженер-механик, хәрби хеҙмәткәр, отставкалағы 1-се ранг капитаны. 1975 йылдан хәҙерге Санкт-Петербург ҡалаһындағы Хәрби-диңгеҙ инженерҙар институты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1988—1994 йылдарҙа эске яныулы двигателдәр кафедраһы мөдире. Техник фәндәр докторы (1989), профессор (1990). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Шишмә районы Шишмә ауылынан.
- Кузин Александр Павлович (1948), педагог. 1988—2010 йылдарҙа Күмертау ҡалаһы мәктәп-ара уҡыу комбинаты директоры. Башҡортостандың атҡаҙанған уҡытыусыһы, Рәсәйҙең почётлы дөйөм белем биреү хеҙмәткәре.
- Үмәрғәлин Тәлғәт Ғәле улы (1948), ғалим-математик. 1978 йылдан Өфө нефть институты һәм Өфө дәүләт нефть техник университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1998 йылдан химик кибернетика кафедраһы мөдире. Техник фәндәр докторы (1995), профессор (2000). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған химигы (1998), Рәсәй Федерацияһының почётлы газ сәнәғәте хеҙмәткәре (2003), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1991).
- Ғәзәйеров Борис Миҙхәт улы (1963), юрист. 1989 йылдан прокуратура органдары хеҙмәткәре, 2009—2016 йылдарҙа Федераль миграция хеҙмәтенең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығы начальнигы. Чернобыль атом станцияһындағы авария эҙемтәләрен бөтөрөүҙә ҡатнашыусы (1986). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған юрисы (2013). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Мәсетле районы Һөләймән ауылынан.
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Баязит Дим (1909—10.10.1945), Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан яугир-яҙыусы, журналист, СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. Ҡыҙыл Йондоҙ ордены кавалеры (1944).
- Попов Пётр Дмитриевич (1924—9.07.1991), Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан яугир, уҡсылар полкының разведка взводы командиры ярҙамсыһы, гвардия сержанты. Дан орденының тулы кавалеры. Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
- Лэнгдон Теренс (1939), ғалим-физик. Физика фәндәре докторы (1980), профессор (1976). Рәсәй Фәндәр академияһының почётлы докторы (2003), Бөйөк Британияның Король инженерлыҡ Фәндәр академияһы ағзаһы (2002), Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһының сит ил ағзаһы (1991). Башҡортостан Республикаһының Фән һәм техника өлкәһендәге дәүләт премияһы лауреаты (2015). Сығышы менән Бөйөк Британияның Троубридж ҡалаһынан. 1965 йылдан Америка Ҡушма Штаттарында эшләй.
- Кузьминых Александр Андреевич (1944—18.05.2009), ғалим-инженер-механик, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Техник фәндәр докторы (2003), профессор (2003). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған машиналар эшләүсеһе (1997). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Благовещен районы Һынны ауылынан.
- Сирғәлин Рәмил Ишбулды улы (1959), иҡтисадсы. 1996—2017 йылдарҙа Баймаҡ районы хакимиәт башлығы урынбаҫары. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған иҡтисадсыһы (2009). Сығышы менән ошо райондың Түбәнге Яйыҡбай ауылынан.
- Миңлебаев Ринат Йәғәфәр улы (1964), график. 1995 йылдан Рәсәй Федерацияһының Рәссамдар союзы, 2004 йылдан — Халыҡ-ара графика академияһы ағзаһы (Санкт-Петербург). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған рәссамы (2006) һәм Шәйехзада Бабич исемендәге йәштәр дәүләт премияһы лауреаты (1997). Татарстан Республикаһының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (2010).
- Тимербулатов Мәхмүт Вил улы (1974), ғалим-хирург, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Медицина фәндәре докторы (2004), Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы профессоры (2016). Башҡортостан Республикаһының Фән һәм техника өлкәһендәге дәүләт премияһы (2007) һәм Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһының Ғ. Х. Ҡоҙаяров исемендәге премияһы (2000) лауреаты. Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
Дөйөм исемлек[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1875: Глеб Кржижановский (1875—31.03.1959), СССР-ҙың дәүләт эшмәкәре, Социалистик Хеҙмәт Геройы (1957).
- 1904: Берта Карлик, Австрия ғалим-физигы, Вена университетының беренсе ҡатын-ҡыҙ профессоры.
- 1910: Андрей Тутышкин, СССР-ҙың театр һәм кино актёры, РСФСР-ҙың атҡаҙанған артисы (1946).
Был көндө вафат булғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1924: Мөхәмәтғата Мансуров, башҡорт дин әһеле, ишан, мәғрифәтсе, эшҡыуар һәм меценат.
- 1943: Майский Сәхиб Нурлығаян улы, граждандар, совет-фин һәм Бөйөк Ватан һуғыштарында ҡатнашыусы, Советтар Союзы Геройы (1940).
- 1971: Аҡтуғанов Мәхмүт Сафа улы, Советтар Союзы Геройы (1944), Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы, майор.
- 1984: Кирәй Мәргән, башҡорт СССР яҙыусыһы, фольклорсы ғалим. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы.
- 1986: Лафает Рональд Хаббард, яҙыусы һәм философ. Дианетика һәм сентология дини ағымдарына нигеҙ һалыусы.
- 1999: Суфиянов Суфый Хажи улы, Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы, Советтар Союзы Геройы (1945).
Йыл көндәре[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
