Альвер Бетти
| Альвер Бетти | |
| эст. Betti Alver | |
 | |
| Зат | ҡатын-ҡыҙ[1] |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 Эстония СССР |
| Тыуған көнө | 23 ноябрь 1906[2][1][3][…] |
| Тыуған урыны | Йыгева[d], Эстония[4] |
| Вафат булған көнө | 19 июнь 1989[2][1][5][…] (82 йәш) |
| Вафат булған урыны | Тарту, Эстон ССР-ы[d], СССР |
| Ерләнгән урыны | кладбище Раади[d] |
| Һөнәр төрө | шағир, романист, тәржемәсе, яҙыусы |
| Эшмәкәрлек төрө | шиғриәт |
| Уҡыу йорто |
гимназия Мийны Хярма[d] Тарту университеты[d] |
| Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре | |
 Альвер Бетти Викимилектә | |
Альвер Бетти (асылда, Элизабет Альвер, 1937 йылдан Элизабет Тальвик менән, 1956 йылдан Элизабет Лепик, эст. Betti Alver, 1906 йылдың 23 ноябре, Йыгева, Эстония — 1989 йылдың 19 июне, Тарту, Эстония) — эстон шағирәһе, прозаик, тәржемәсе. Эстон теленә А. С. Пушкиндың «Евгений Онегин» романын тәржемә иткән. Эстон ССР-ының атҡаҙанған яҙыусыһы (1966). Эстон ССР-ының халыҡ яҙыусыһы (1981).
Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Элизабет Альвер 1906 йылдың 23 ноябрендә Йыгевала тыуған. 1924 йылда Тартуҙа гимназия тамамлай, ә 1924—1927 йылда Тарту университетында эстон теле һәм әҙәбиәтен өйрәнә.
1927 йылда «Ел һөйәркәһе» романы нәшер ителә. Б. Альверҙың «Саң һәм ут» тигән тәүге шиғырҙар китабы 1936 йылда баҫылып сыға. Бетти Альвер поэмаһы тәржемәһендә А. С. Пушкиндың поэмалары һәм шиғри романы «Евгений Онегин» (1964), Горькийҙың «Бала саҡ» һәм "Минең университеттарым"баҫылып сыҡты. Шулай уҡ Кристьян Яак Петерсондың немецса яҙылған шиғырҙарын тәржемә итте. Бетти Альверҙың шиғырҙары урыҫ, поляк, немец, инглиз, чех, итальян һәм башҡа телдәргә тәржемә ителгән. Б. Альверҙың шиғырҙарын урыҫ теленә Юнна Морицтәржемә итте.
Альвер Бетти хөрмәтенә тыуған ҡалаһы Йыгевала «Йондоҙло сәғәт» көҙгө шиғриәт көнө үткәрелә. 2013 йылда уның исеме менән Меркурийҙағы кратерҙы атағандар — Альвер (Alver)[1].
Эстон ССР-ының Юхан Смуула исемендәге Әҙәби премия лауреаты (1980).
Яҙма һәм онлайн-тауыш биреүселәр һөҙөмтәләре буйынса онлайн-тауыш биреүселәр исемлеге Эстонияның XX быуаттағы 100 бөйөк эшмәкәре (1999)[6].
Ғаиләһе[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Шағир Хейти Тальвикка кейәүгә сыға. Лепик 1956 йылда Март Лепикка кейәүгә сыға (әҙәбиәт белгесе, Әҙәбиәт музейының беренсе директоры, 1940-45. йй.). Эдуард Альвер (Азатлыҡ һуғышында Кайтселиит командиры) һәм Сийм Каллас — туғандар.
Б. Альверҙың шиғыр китаптары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- «Саң һәм ут» (1936);
- «Йондоҙло сәғәт» (1966);
- «Тормош хлопья» (1971);
Альвер Бетти 2006 йылғы Эстония почта маркаһында. - «Эмайыги мәрйендәре» (1986).
Бетти Альвер филателияла[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
2006 йылда Бетти Альверҙың 100 йылығын Эстония почтаһы почта маркаһы сығарып билдәләне.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #119252333 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
- ↑ Betti Alver // https://www.fembio.org/biographie.php/frau/frauendatenbank?fem_id=712 (нем.)
- ↑ Альвер Бетти // Большая советская энциклопедия (урыҫ): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Betti Alver // Энциклопедия Брокгауз (нем.)
- ↑ Sajandi sada Eesti suurkuju / Koostanud Tiit Kändler. — Tallinn: Eesti Entsüklopeediakirjastus, 2002. — 216 lk. ISBN 998570102X.
Сығанаҡтар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Леэтмаа Е. Альвер Бетте — 100 // Пярнуский экспресс. — 2006. — 27 окт.