Илхан

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Илхан
үзб. Ilxon
Дәүләт  Хулагуиды[d]
Яҙыу Латин алфавиты

Илхан — рус. Ильхан - төрки һәм монгол халыҡтарының иң юғары юлбашсылары титулы. Сығанаҡтарҙа тәүге тапҡыр Төрки ҡағанлығына нигеҙ һалған Бумындың титулы булараҡ телгә алына (552). Иң билдәле ҡағандар — Урта Көнсығыштағы Хүләгү дәүләте монгол хакимдары (XIII б.XIV бб).

Титул төркисә эл/ил («халыҡ») + хан һүҙҙәренән яһалған һәм, аңлашылыуынса, «халыҡтар хакимы» тигәнде белдерә [1][2]. </ref>. С. Л. Волиным указаны значения: 1. народ, племя вообще; 2. народ, рассматриваемый как удел, подданные какого-либо лица; подданные, подчинившиеся мирные [3] .

Эл/ил[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Боронғо төрки һүҙлеге эл (el) һүҙенә шундай аңлатмалар бирә: 1. ырыу-ҡәбилә берлеге, ойошмаһы; 2. халыҡ; 3. (Мәхмүт Ҡашғариҙа) дәүләт, административ берәмек[4]. Эл/ил терминын «дәүләт, халыҡ» тип аңлау фекерен И. Н. Берёзин, В. В. Радлов, В. В. Бартольд, П. М. Мелиоранский, В.Томсен һәм Ф. Хирт кеүек телселәр ҙә хуплаған.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. Гумилёв Л. Н. Древние тюрки. — СПб., 2002. — С. 113—115.
  2. Фёдоров-Давыдов Г. А. Общественный строй Золотой Орды. — М., 1973. — С. 44—45.
  3. Указатель терминов и непереведённых слов // Сборник материалов, относящихся к истории Золотой Орды. — М., Л.: Издательство АН СССР, 1941. — Т. 2. — С. 301.
  4. Древнетюркский словарь. — Л.: Наука, 1969. — С. 168—169.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]