Әмин Ибраев: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл: 1 юл:
{{Ук}}
{{Ук}}
'''Әмин Ибраев''' ([[18-се быуат]]тың сиреге — [[1780 йыл]]дарҙан һуң) — [[Емельян Пугачёв]] етәкселегендәге [[1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышы]]нда ҡатнашыусы. Тиләү волосы старшинаһы<ref>[https://bashkirica.com/upload/iblock/7f7/7f70063261902bb56429d20f3d9c5d6c.pdf История Башкирских родов. Кубаляк, Кувакан, Теляу. Том 29, Уфа-2018, с.110] </ref> Е. И. Пугачёв полковнигы.
'''Әмин Ибраев''' ([[18-се быуат]]тың сиреге — [[1780 йыл]]дарҙан һуң) — [[Емельян Пугачёв]] етәкселегендәге [[1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышы]]нда ҡатнашыусы. [[Тиләү]] улусы старшинаһы<ref>[https://bashkirica.com/upload/iblock/7f7/7f70063261902bb56429d20f3d9c5d6c.pdf История Башкирских родов. Кубаляк, Кувакан, Теляу. Том 29, Уфа-2018, с.110] </ref> Е. И. Пугачёв полковнигы.


== Биографияһы ==
== Биографияһы ==
Әмир Ибраев Себер даруғаһы Тиләү волосы [[Әмин (Баймаҡ районы)|Әмин ауылы]]нда (хәҙер Башҡортостан Республикаһы [[Баймаҡ районы]]) тыуған. Тиләү улусының старшинаһы була. Емельян Пугачёв етәкселегендәге 1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышында [[Иҫәт]] провинцияһы отряды менән етәкселек итә. Отрядҡа урындағы халыҡты йәлеп итә, фураж, аҙыҡ-түлек йыйыуҙы, юлдарҙы, кисеүҙәрҙе һаҡлауҙы ойоштора.
Әмир Ибраев [[Себер даруғаһы]] [[Тиләү]] улусы [[Әмин (Баймаҡ районы)|Әмин ауылы]]нда (хәҙер Башҡортостан Республикаһы [[Баймаҡ районы]]) тыуған. Тиләү улусының старшинаһы була. Емельян Пугачёв етәкселегендәге 1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышында [[Иҫәт провинцияһы]] отряды менән етәкселек итә. Отрядҡа урындағы халыҡты йәлеп итә, фураж, аҙыҡ-түлек йыйыуҙы, юлдарҙы, кисеүҙәрҙе һаҡлауҙы ойоштора.


[[1774 йыл]]дың май - ноябрь айҙарында Әмин Ибраев отряды алты йөҙгә яҡын кеше менән [[Себер даруғаһы]]нда хәрәкәт итә. [[Салауат Юлаев]] һәм [[Юлай Аҙналин]]дар менән берлектә И. И. Михельсон етәкселегендәге хөкүмәт ғәскәренә ҡаршы һуғыштарҙа ҡатнаша. Ҡытау-Ивановка заводын штурмлауҙа һәм [[Ҡытаутамаҡ]] заводын алыуҙа ҡатнаша. 1774 йылдың көҙөнә тиклем хөкүмәт ғәскәренә ҡаршы һуғышып йөрөүе билдәле.
[[1774 йыл]]дың май — ноябрь айҙарында Әмин Ибраев отряды алты йөҙгә яҡын кеше менән [[Себер даруғаһы]]нда хәрәкәт итә. [[Салауат Юлаев]] һәм [[Юлай Аҙналин]]дар менән берлектә И. И. Михельсон етәкселегендәге хөкүмәт ғәскәренә ҡаршы һуғыштарҙа ҡатнаша. Ҡытау-Ивановка заводын штурмлауҙа һәм [[Ҡытаутамаҡ]] заводын алыуҙа ҡатнаша. 1774 йылдың көҙөнә тиклем хөкүмәт ғәскәренә ҡаршы һуғышып йөрөүе билдәле.


Крәҫтиәндәр һуғышы баҫтырылғандан һуң ғәйебен танып килә, хөкүмәт вәкилдәре алдында ант итә. 1777 йылдарға тиклем Тиләү волосы старшинаһы булғаны тураһында мәғлүмәттәр бар.
Крәҫтиәндәр һуғышы баҫтырылғандан һуң ғәйебен танып килә, хөкүмәт вәкилдәре алдында ант итә. 1777 йылдарға тиклем Тиләү волосы старшинаһы булғаны тураһында мәғлүмәттәр бар.


== Легенда ==
== Легенда ==
Әмир батыр тураһында легенда телдән - телгә,быуындан - быуынға күсеп килә.Унда Әмин ауылына көтмәгәндә утыҙлап һалдаты менән кенәз Брагиндың килеп төшөүе һәм «Ташҡаҙған» тигән тауҙан аҡ кварц ташып сығартып, кирбес һуҡтыра башлауы, тимерлек төҙөтөп, балта, кәрәк - яраҡтар эшләтеүе тураһында һөйләнә.Егеттәр Брагиндың рөхсәтенән башҡа өйләнә алмағандар.Әмир был мыҫҡыллауға түҙә алмай,Брагинды Талҡаҫ күле буйында һағалап тороп, уҡ менән атып үлтерә.Батша кешеләре Брагинды кем үлтергәнлеген һорап йөрөһәләр ҙә халыҡ батырын һатмай. Батша кешеләре килеп ауылды яндырып китә.Легендала ауылдың 1790 йылдар аҙағында тергеҙелеүе һәм Ташауыл<ref>[http://hakmar.blogspot.com/2012/06/2012_08.html Әмин ауылы тарихы.] </ref> исеме менән йөрөтөлөүе тураһында телгә алына. XIX быуат аҙағында Әмин батыр хөрмәтенә ауылды Әмин тип йөрөтә башлайҙар<ref name=" Акмулинская олимпиада.Йосопова И.А.">[http://distolimp.bspu.ru/template/guest/global/page.php?p=t_15_28 Акмулинская олимпиада Йосопова И. А.] </ref>.
Әмир батыр тураһында легенда телдән — телгә,быуындан — быуынға күсеп килә.Унда Әмин ауылына көтмәгәндә утыҙлап һалдаты менән кенәз Брагиндың килеп төшөүе һәм «Ташҡаҙған» тигән тауҙан аҡ кварц ташып сығартып, кирбес һуҡтыра башлауы, тимерлек төҙөтөп, балта, кәрәк — яраҡтар эшләтеүе тураһында һөйләнә.Егеттәр Брагиндың рөхсәтенән башҡа өйләнә алмағандар.Әмир был мыҫҡыллауға түҙә алмай,Брагинды Талҡаҫ күле буйында һағалап тороп, уҡ менән атып үлтерә.Батша кешеләре Брагинды кем үлтергәнлеген һорап йөрөһәләр ҙә халыҡ батырын һатмай. Батша кешеләре килеп ауылды яндырып китә.Легендала ауылдың 1790 йылдар аҙағында тергеҙелеүе һәм Ташауыл<ref>[http://hakmar.blogspot.com/2012/06/2012_08.html Әмин ауылы тарихы.] </ref> исеме менән йөрөтөлөүе тураһында телгә алына. XIX быуат аҙағында Әмин батыр хөрмәтенә ауылды Әмин тип йөрөтә башлайҙар<ref name=" Акмулинская олимпиада.Йосопова И.А.">[http://distolimp.bspu.ru/template/guest/global/page.php?p=t_15_28 Акмулинская олимпиада Йосопова И. А.] </ref>.


== Хәтер ==
== Хәтер ==
23 юл: 23 юл:
== Һылтанмалар ==
== Һылтанмалар ==
* {{БЭ2013|96088}}
* {{БЭ2013|96088}}
* [http://orenkraeved.ru/biblioteka/istoriya-bashkirii-stati/1949 Кулбахтин Назир,тарих фәндәре докторы «Башкирские вожди Крестьянской войны 1773- 1775 годов»]
* [http://orenkraeved.ru/biblioteka/istoriya-bashkirii-stati/1949 Кулбахтин Назир, тарих фәндәре докторы «Башкирские вожди Крестьянской войны 1773—1775 годов»]
* [https://bashkirica.com/upload/iblock/7f7/7f70063261902bb56429d20f3d9c5d6c.pdf История Башкирских родов. Кубаляк, Кувакан, Теляу. Том 29, Уфа-2018, с.110]
* [https://bashkirica.com/upload/iblock/7f7/7f70063261902bb56429d20f3d9c5d6c.pdf История Башкирских родов. Кубаляк, Кувакан, Теляу. Том 29, Уфа-2018, с.110]
* [https://www.istmira.ru/razlichnoe/vosstanie-1773/ Салауат Таймасов.Восстание 1773—1775 г.г.в Башкортостане. Уфа «Китап» 2000- 376 стр.]
* [https://www.istmira.ru/razlichnoe/vosstanie-1773/ Салауат Таймасов. Восстание 1773—1775 г.г.в Башкортостане. Уфа «Китап» 2000—376 стр.]
{{Портал|Шәхестәр|Башҡорттар}}
{{Портал|Шәхестәр|Башҡорттар}}



10:43, 7 март 2021 өлгөһө

Әмин Ибраев
Зат ир-ат
Гражданлыҡ  Рәсәй империяһы
Тыуған урыны Әмин
Һөнәр төрө Пугачёв Емельян Иванович, хәрби хеҙмәткәр
Хәрби звание полковник[d]
Һуғыш/алыш 1773—1775 йылғы Крәҫтиәндәр һуғышы

Әмин Ибраев (18-се быуаттың сиреге — 1780 йылдарҙан һуң) — Емельян Пугачёв етәкселегендәге 1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышында ҡатнашыусы. Тиләү улусы старшинаһы[1] Е. И. Пугачёв полковнигы.

Биографияһы

Әмир Ибраев Себер даруғаһы Тиләү улусы Әмин ауылында (хәҙер Башҡортостан Республикаһы Баймаҡ районы) тыуған. Тиләү улусының старшинаһы була. Емельян Пугачёв етәкселегендәге 1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышында Иҫәт провинцияһы отряды менән етәкселек итә. Отрядҡа урындағы халыҡты йәлеп итә, фураж, аҙыҡ-түлек йыйыуҙы, юлдарҙы, кисеүҙәрҙе һаҡлауҙы ойоштора.

1774 йылдың май — ноябрь айҙарында Әмин Ибраев отряды алты йөҙгә яҡын кеше менән Себер даруғаһында хәрәкәт итә. Салауат Юлаев һәм Юлай Аҙналиндар менән берлектә И. И. Михельсон етәкселегендәге хөкүмәт ғәскәренә ҡаршы һуғыштарҙа ҡатнаша. Ҡытау-Ивановка заводын штурмлауҙа һәм Ҡытаутамаҡ заводын алыуҙа ҡатнаша. 1774 йылдың көҙөнә тиклем хөкүмәт ғәскәренә ҡаршы һуғышып йөрөүе билдәле.

Крәҫтиәндәр һуғышы баҫтырылғандан һуң ғәйебен танып килә, хөкүмәт вәкилдәре алдында ант итә. 1777 йылдарға тиклем Тиләү волосы старшинаһы булғаны тураһында мәғлүмәттәр бар.

Легенда

Әмир батыр тураһында легенда телдән — телгә,быуындан — быуынға күсеп килә.Унда Әмин ауылына көтмәгәндә утыҙлап һалдаты менән кенәз Брагиндың килеп төшөүе һәм «Ташҡаҙған» тигән тауҙан аҡ кварц ташып сығартып, кирбес һуҡтыра башлауы, тимерлек төҙөтөп, балта, кәрәк — яраҡтар эшләтеүе тураһында һөйләнә.Егеттәр Брагиндың рөхсәтенән башҡа өйләнә алмағандар.Әмир был мыҫҡыллауға түҙә алмай,Брагинды Талҡаҫ күле буйында һағалап тороп, уҡ менән атып үлтерә.Батша кешеләре Брагинды кем үлтергәнлеген һорап йөрөһәләр ҙә халыҡ батырын һатмай. Батша кешеләре килеп ауылды яндырып китә.Легендала ауылдың 1790 йылдар аҙағында тергеҙелеүе һәм Ташауыл[2] исеме менән йөрөтөлөүе тураһында телгә алына. XIX быуат аҙағында Әмин батыр хөрмәтенә ауылды Әмин тип йөрөтә башлайҙар[3].

Хәтер

  • Ауыл уртаһындағы түбәлә Әмин Ибраевҡа арнап һәйкәл асыла[3]

Шулай уҡ ҡарағыҙ

1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиән һуғышында ҡатнашҡан башҡорт юлбашсылары исемлеге

Иҫкәрмәләр

Һылтанмалар