Ҡырым Республикаһы: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
86 юл: 86 юл:


2016 йылдың 8 февралендә Ҡырым Республикаһының Минстрҙар Советы эргәһендәге Сәйәси золом ҡорбандары хоҡуҡтарын тергеҙеү буйынса комиссия ултырышында тораҡ пункттарының тарихи атамалары исемлеге раҫлана<ref>{{cite web|author = |url = https://gkmn.rk.gov.ru/rus/file/Toponimika_krymskih_sel_i_gorodov.pdf |title = Топонимика крымских сёл и городов |lang = ru |website = gkmn.rk.gov.ru |date = |accessdate = 2019-12-29 |deadlink = no}}</ref>. На основании этого документа вторые исторические названия получат 1394 населённых пункта Республики Крым. На границах данных населённых пунктов будут установлены таблички со вторыми, историческими, названиями<ref>{{cite web|author = |url = https://crimea.ria.ru/society/20160208/1103126171.html |title = Власти вернули исторические названия 1400 населённым пунктам Крыма |lang = ru |website = crimea.ria.ru |date = |accessdate = 2019-12-29 |deadlink = no}}</ref><ref>{{cite web |url = https://gkmn.rk.gov.ru/rus/info.php?id=609783 |title = Комиссия по восстановлению прав реабилитированных жертв политических репрессий |accessdate = 2016-02-24 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304131542/http://gkmn.rk.gov.ru/rus/info.php?id=609783 |archivedate = 2016-03-04 |deadlink = yes }}</ref>.
2016 йылдың 8 февралендә Ҡырым Республикаһының Минстрҙар Советы эргәһендәге Сәйәси золом ҡорбандары хоҡуҡтарын тергеҙеү буйынса комиссия ултырышында тораҡ пункттарының тарихи атамалары исемлеге раҫлана<ref>{{cite web|author = |url = https://gkmn.rk.gov.ru/rus/file/Toponimika_krymskih_sel_i_gorodov.pdf |title = Топонимика крымских сёл и городов |lang = ru |website = gkmn.rk.gov.ru |date = |accessdate = 2019-12-29 |deadlink = no}}</ref>. На основании этого документа вторые исторические названия получат 1394 населённых пункта Республики Крым. На границах данных населённых пунктов будут установлены таблички со вторыми, историческими, названиями<ref>{{cite web|author = |url = https://crimea.ria.ru/society/20160208/1103126171.html |title = Власти вернули исторические названия 1400 населённым пунктам Крыма |lang = ru |website = crimea.ria.ru |date = |accessdate = 2019-12-29 |deadlink = no}}</ref><ref>{{cite web |url = https://gkmn.rk.gov.ru/rus/info.php?id=609783 |title = Комиссия по восстановлению прав реабилитированных жертв политических репрессий |accessdate = 2016-02-24 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304131542/http://gkmn.rk.gov.ru/rus/info.php?id=609783 |archivedate = 2016-03-04 |deadlink = yes }}</ref>.



* 14 район
* 14 район
92 юл: 91 юл:
* 56 ҡасаба
* 56 ҡасаба
* 950 ауыл
* 950 ауыл

=== Тораҡ пункттары ===
{{Шулай уҡ ҡара|Ҡырым халҡы#Эре тораҡ пункттары|l1=Ҡырымдың эре тораҡ пункттары}}

;Халыҡ һаны 10 мең кешенән артҡан тораҡ пункттары
{{столбцы}}
{{столбец|width=33%}}
{|class='wide'
|-
| [[Симферополь]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Симферополь | тс }}
|-
| [[Керчь]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Керчь | тс }}
|-
| [[Евпатория]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Евпатория | тс }}
|-
| [[Ялта]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Ялта | тс }}
|-
| [[Феодосия]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Феодосия | тс }}
|-
| [[Джанкой]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Джанкой | тс }}
|-
| [[Алушта]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Алушта | тс }}
|}
{{столбец|width=33%}}
{|class='wide'
|-
| [[Бахчисарай]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Бахчисарай | тс }}
|-
| [[Красноперекопск]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Красноперекопск | тс }}
|-
| [[Саки (город)|Саки]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Саки (город) | тс }}
|-
| [[Армянск]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Армянск | тс }}
|-
| [[Судак (город)|Судак]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Судак (город) | тс }}
|-
| [[Белогорск (Крым)|Белогорск]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Белогорск (Крым) | тс }}
|-
| [[Гвардейское (Симферопольский район)|Гвардейское]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Гвардейское (Симферопольский район) | тс }}
|}
{{столбец|width=33%}}
{|class='wide'
|-
| [[Приморский (Крым)|Приморский]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Приморский (Крым) | тс }}
|-
| [[Черноморское]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Черноморское | тс }}
|-
| [[Красногвардейское (Красногвардейский район, Крым)|Красногвардейское]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Красногвардейское (Красногвардейский район, Крым) | тс }}
|-
| [[Щёлкино]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Щёлкино | тс }}
|-
| [[Советский (Крым)|Советский]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Советский (Крым) | тс }}
|-
| [[Гаспра]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Гаспра | тс }}
|-
| [[Октябрьское (Красногвардейский район)|Октябрьское]] || align="right" style="padding-right:1em;" | {{Население | Октябрьское (Красногвардейский район) | тс }}
|}
{{столбцы/конец}}

; Дөйөм карта

Тораҡ пункттары:
{|
|-
| align="center" |[[Файл:Green pog.svg|20px]]|| Более 100 000 чел.
|-
| align="center" |[[Файл:Lightgreen pog.svg|15px]]|| от 50 000 до 100 000 чел.
|-
| align="center" |[[Файл:Yellow pog.svg|13px]]|| от 20 000 до 50 000 чел.
|-
| align="center" |[[Файл:Orange pog.svg|11px]]|| от 10 000 до 20 000 чел.
|-
| align="center" |[[Файл:Red pog.svg|9px]]|| от 5000 до 10 000 чел.
|-
| align="center" |[[Файл:DeepPink pog.svg|7px]]|| от 3000 до 5000 чел.
|}
{{ПозКарта+|Крым|width=1000|float=center|alt=РК|altname=Населённые пункты с численностью населения свыше 5000 человек (Республика Крым)|caption='''Населённые пункты Республики Крым'''
|places=
{{ПозКарта~|Крым|lat_deg=46.3|lon_deg=33|mark=green pog.svg|marksize=1|label_size=130|position=bottom|background=#FFFF00|label='''[[Украина]]'''}}
{{ПозКарта~|Крым|lat_deg=44.59|lon_deg=33.62|mark=green pog.svg|marksize=1|label_size=100|position=bottom|background=#e7af20|label='''[[Севастополь]]'''}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.18|lon=36.68|mark=green pog.svg|marksize=1|label_size=100|position=top|background=#e7af20|label='''[[Краснодарский край|Красно-<br>дарский<br>край]]'''}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=44.948056|lon=34.104167|background=|mark=Green pog.svg|marksize=20|label_size=140|label=[[Симферополь]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=44.419722|lon=34.043056|background=|mark=Red pog.svg|marksize=9|label=[[Алупка]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=44.667222|lon=34.397778|background=|mark=Yellow pog.svg|marksize=13|label=[[Алушта]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=46.10722222|lon=33.693333|background=|mark=Yellow pog.svg|marksize=13|label=[[Армянск]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=44.752778|lon=33.860833|background=|mark=Yellow pog.svg|marksize=13|label=[[Бахчисарай]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.054444|lon=34.602222|background=|mark=Orange pog.svg|marksize=11|label=[[Белогорск (Крым)|Белогорск]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.708611|lon=34.393333|background=|mark=Yellow pog.svg|marksize=13|label=[[Джанкой]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.2|lon=33.358333|background=|mark=Green pog.svg|marksize=20|label_size=120|label=[[Евпатория]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.338611|lon=36.468056|background=|mark=Green pog.svg|marksize=20|label_size=120|label=[[Керчь]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.9675|lon=33.800278|background=|mark=Yellow pog.svg|marksize=13|label=[[Красноперекопск]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.133611|lon=33.577222|background=|mark=Yellow pog.svg|marksize=13|label=[[Саки (город)|Саки]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.029167|lon=35.088611|background=|mark=Red pog.svg|marksize=9|label=[[Старый Крым]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=44.851389|lon=34.9725|background=|mark=Orange pog.svg|marksize=11|label=[[Судак (город)|Судак]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.04889|lon=35.379167|background=|mark=Lightgreen pog.svg|marksize=15|label_size=120|label=[[Феодосия]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.423611|lon=35.818611|background=|mark=Orange pog.svg|marksize=11|label=[[Щёлкино]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=44.499444|lon=34.155278|background=|mark=Lightgreen pog.svg|marksize=15|label_size=120|label=[[Ялта]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.497778|lon=34.295|background=|mark=Orange pog.svg|marksize=11|label=[[Красногвардейское (Красногвардейский район, Крым)|Красногвардейское]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.2975|lon=35.773889|background=|mark=Red pog.svg|marksize=9|label=[[Ленино (Крым)|Ленино]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.446389|lon=34.734444|background=|mark=Red pog.svg|marksize=9|label=[[Нижнегорский (Крым)|Нижнегорский]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.715|lon=33.856667|background=|mark=Red pog.svg|marksize=9|label=[[Первомайское (Первомайский район Крыма)|Первомайское]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.769167|lon=33.485556|background=|mark=Red pog.svg|marksize=9|label=[[Раздольное (Раздольненский район)|Раздольное]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.342778|lon=34.928333|background=|mark=Red pog.svg|marksize=9|label=[[Советский (Крым)|Советский]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.503056|lon=32.705|background=|mark=Orange pog.svg|marksize=11|label=[[Черноморское]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=44.405833|lon=33.992778|background=|mark=DeepPink pog.svg|marksize=7|label=[[Симеиз]]|position=left}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.116667|lon=35.480556|background=|mark=Orange pog.svg|marksize=11|label=[[Приморский (Крым)|Приморский]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.114167|lon=34.014167|background=|mark=Orange pog.svg|marksize=11|label=[[Гвардейское (Симферопольский район)|Гвардейское]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.289167|lon=34.125556|background=|mark=Orange pog.svg|marksize=11|label=[[Октябрьское (Красногвардейский район)|Октябрьское]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.007|lon=34.03158|background=|mark=Orange pog.svg|marksize=11|label=[[Грэсовский]]|position=left}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=44.436111|lon=34.110556|background=|mark=Orange pog.svg|marksize=11|label=[[Гаспра]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=44.552778|lon=34.2875|background=|mark=Red pog.svg|marksize=9|label=[[Гурзуф]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=44.836111|lon=33.947222|background=|mark=DeepPink pog.svg|marksize=7|label=[[Почтовое (Крым)|Почтовое]]|position=left}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.38|lon=36.297|background=|mark=DeepPink pog.svg|marksize=7|label=[[Багерово]]|position=left}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.2714|lon=36.333|background=|mark=DeepPink pog.svg|marksize=7|label=[[Приозёрное (Крым)|Приозёрное]]|position=left}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.2319|lon=35.1968|background=|mark=Red pog.svg|marksize=9|label=[[Кировское (Крым)|Кировское]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.59|lon=34.5648|background=|mark=DeepPink pog.svg|marksize=7|label=[[Азовское (Джанкойский район)|Азовское]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.922222|lon=33.825|background=|mark=DeepPink pog.svg|marksize=7|label=[[Ишунь (Красноперекопский район)|Ишунь]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.3849|lon=33.12|background=|mark=Red pog.svg|marksize=9|label=[[Новоозёрное (Крым)|Новоозёрное]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.307|lon=33.035|background=|mark=DeepPink pog.svg|marksize=7|label=[[Мирный (Крым)|Мирный]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.15|lon=33.268|background=|mark=DeepPink pog.svg|marksize=7|label=[[Заозёрное (Крым)|Заозёрное]]|position=bottom}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.093611|lon=33.568333|background=|mark=Red pog.svg|marksize=9|label=[[Новофёдоровка (Сакский район)|Новофёдоровка]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=44.5125|lon=34.186111|background=|mark=Red pog.svg|marksize=9|label=[[Массандра]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=44.576389|lon=34.339722|background=|mark=Red pog.svg|marksize=9|label=[[Партенит]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.0237|lon=34.0217|background=|mark=DeepPink pog.svg|marksize=7|label=[[Комсомольское (Симферопольский горсовет)|Комсомольское]]|position=top}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=45.01861|lon=34.05444|background=|mark=Red pog.svg|marksize=9|label=[[Аграрное]]|position=right}}
{{ПозКарта~|Крым|lat=44.9465|lon=33.787|background=|mark=DeepPink pog.svg|marksize=7|label=[[Кольчугино (Крым)|Кольчугино]]|position=left}}
}}


== Билдәле шәхестәре ==
== Билдәле шәхестәре ==

11:51, 25 апрель 2021 өлгөһө

Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Ҡырым (мәғәнәләр).
Рәсәй Федерацияһы субъекты

Ҡырым Республикаһы
урыҫ. Республика Крым
укр. Республіка Крим
ҡырымтатар. Къырым Джумхуриети
(Qırım Cumhuriyeti)

Flag of Crimea.svg Emblem of Crimea.svg

Ҡырым Республикаһы

Баш ҡала

Симферополь

Майҙаны

69-се

- Барлығы
- һыу өҫтө %

26 081 км²

Халҡы

26-се

- Барлығы
- Тығыҙлыҡ

▲ 1 958 500 кеше (2014)[1]

75,43 кеше/км²

Федераль округ

Көньяҡ

Дәүләт теле

урыҫ, украин, ҡырымтатар

Республикаһың Башлығы

Сергей Аксёнов (и.о.)

Ҡырым Премьер-министры

Сергей Аксёнов

РФ субъекты коды

82[2]

ISO 3166-2 коды

RU

Сәғәт бүлкәте

MSD[d], UTC+3:00[d] һәм Европа/Симферополь[d]

Рәсми сайты:

rk.gov.ru

Ҡырым Республикаһы (укр. Республіка Крим, ҡырымтат. Къырым Джумхуриети, Qırım Cumhuriyeti) — Рәсәй Федерацияһы субъекты, уның составындағы республика [3][4]. Көньяҡ федераль округ һәм Төньяҡ Кавказ иҡтисади районы составына инә. 2014 йылдың 18 мартында Ҡырым ярымутрауының Рәсәй Федерацияһы өлөшөнә ҡушылыуы һөҙөмтәһендә ойошторола, быға тиклем Украина контролендә була.

Ҡырымдың Рәсәй Федерацияһына ҡушылыуы халыҡ-ара таныу алманы; ООН документтарында[5][6][7][8][9][10][11][12] һәм Украина закондарында Рәсәй күрһәткән республика территорияһы Рәсәй хәрби көстәре тарафынан ваҡытлыса оккупацияланған Автономиялы Ҡырым Республикаһы булараҡ ҡарала.

Тарихы

Төп мәҡәлә: Ҡырым тарихы

Ҡалып:Об

Шулай уҡ ҡарағыҙ: Политический кризис на Украине (2013—2014) һәм Ҡырым Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы

Күсеү осоро

Төп мәҡәлә: Ҡырымда күсеү осоро

Ҡырым Республикаһы Рәсәй Федерацияһы субъекты булараҡ 2014 йылдың 18 мартында ойошторола, шул көндә үк ҡул ҡуйылған Ҡырымды Рәсәйгә ҡушыу тураһындағы килешеү нигеҙендә, РФ закондары сиктәрендә Ҡырымдың Рәсәй Федерацияһына ҡушылыуы 2014 йылдың февраль-мартында ғәмәлгә ашырыла. Килешеүҙә 2015 йылдың 1 ғинуарына тиклем күсеү осоро билдәләнә, уның барышында Ҡырымдың Рәсәй Федерацияһының иҡтисади, финанс, кредит һәм хоҡуҡ системаһына, Рәсәй Федерацияһының дәүләт власы органдары системаһына интеграцияланыу мәсьәләләре юлға һалынырға тейеш.

2014 йылдың 21 мартында, Ҡырымдың Рәсәй Федерацияһы составына формаль рәүештә ҡушылыуын тамамлау менән бергә (РФ президенты тарафынан килешеүҙе ратификациялау тураһындағы законға һәм уға ҡушылған федераль конституцион законға ҡул ҡуйыуы менән[13]), республика яңы ойошторолған Ҡырым федерального округы составына инә[14]. 2 апрелдә Ҡырым Республикаһы Көньяҡ Хәрби округы составына индерелә[15], ә 11 апрелдә Рәсәй Федерацияһы Конституцияһының Рәсәй Федерацияһы субъекттары исемлегенә инә[16][17][18].

Республика Рәсәйгә ҡушылғандан һуң уның территорияһында Ҡырым Автономиялы Республикаһының Юғары Радаһы 21 октября 1998 йылдың 21 октябрендә ҡабул иткән һәм 1999 йылдың 11 ғинуарында үҙ көсөнә ингән Ҡырым Автономиялы Республикаһы Конституцияһы ғәмәлдә ҡала[19].

2014 йылдың 11 апрелендә Ҡырым Республикаһы Дәүләт Советының сираттан тыш ултырышында Ҡырым Республикаһы Конституцияһы раҫлана. Конституция 10 главанан һәм 95 статьянан тора, уның төп положениелары Рәсәй Федерацияһының Төп Законының статьялары менән оҡшаш. Яңы Конституцияға ярашлы, Ҡырым Республикаһы (ҠР) Рәсәй Федерацияһы составындағы демократик, хоҡуҡи дәүләт һәм Рәсәй Федерацияһының тиң хоҡуҡлы субъекты булып тора. Ҡырым Республикаһында власть сығанағы — уның халҡы — Рәсәй Федерацияһының күп милләтле халҡының бер өлөшө. Ҡырым Республикаһында өс дәүләт теле — урыҫ, украин һәм ҡырым-татар телдәре. Республика башлығы — Юғары вазифалы кеше, ул Ҡырым дәүләт советы депутаттары тарафынан биш йылға һайлана һәм был вазифаны бер юлы ике сроктан артыҡ үтәй алмай[20]. 2014 йылдың 9 октябрендә Ҡырым Дәүләт Советы Ҡырым Республикаһы башлығы итеп Сергей Аксёновты бер тауыштан һайлай.

2014 йылдың 8 декабрендә Рәсәй хөкүмәте башлығында кәңәшмәлә Рәсәй Федерацияһының вице-премьеры Дмитрий Козак «Ҡырым күпселек мәсьәләләр буйынса Рәсәй Федерацияһының дәүләт идараһы системаһына инергә әҙер» тип белдерә[21]. 2016 йылдың 28 июлендә Ҡырым Республикаһы Көньяҡ федераль округ составына[22], 2018 йылдың 1 апрелендә Төньяҡ Кавказ иҡтисади районы составына индерелә[23].

Дәүләт һәм сәйәсәт

Дәүләт символдары

Ҡырым Республикаһы Конституцияһына ярашлы дәүләт гербы, дәүләт флагы һәм дәүләт гимны уның дәүләт символдары булып тора. Ҡырым Республикаһының хәҙерге дәүләт символдары Ҡырымдың Юғары Советы тарафынан беренсе тапҡыр 1992 йылдың 24 сентябрендә ҡабул ителә, Дәүләт советы тарафынан ошо статуста 2014 йылдың 4 июнендә раҫлана[24].

Ҡырым Республикаһының Дәүләт гербында ҡуйы ҡыҙыл төҫтәге варяг ҡалҡанына уңға ҡарап торған көмөш грифон төшөрөлгән, һәм уның уң тәпәйендә — зәңгәр ынйылы асыҡ көмөш ҡабырсыҡ. Ҡалҡан «Берлектә — сәскә атыу» девизы яҙылған күк-аҡ-ҡыҙыл таҫма менән берләштерелгән һәм сығып килгән ҡояш нурҙарына мансылған ике колонна менән уратып алынған[24].

Ҡырым Республикаһының дәүләт флагы — горизонталь рәүештә урынлашҡан төҫлө өс һыҙаттан торған туҡыма: юғарыла — Флаг киңлегенең алтынан бер өлөшөн тәшкил иткән күк төҫ; уртала — Флаг киңлегенең алтынан дүрт өлөшөн тәшкил иткән аҡ төҫ; түбәндә — Флаг киңлегенең алтынан бер өлөшөн тәшкил иткән ҡыҙыл төҫ[24].

Ҡырым Республикаһының дәүләт гимны — композитор А. С. Карамановтың О. В. Голубева һүҙҙәренә яҙылған музыкаль әҫәре[24] (1992 йылда яҙылған).

Власть органдары

Шулай уҡ ҡарағыҙ: Ҡырым Республикаһының Дәүләт советы, Ҡырым Республикаһының Министрҙар советы һәм Ҡырым Республикаһы буйынса Эске эштәр министрлығы

Ҡырым Республикаһының Конституцияһына ярашлы, республикала юғары һәм берҙән-бер вәкиллек һәм закондар сығарыу власть органы булып даими эшләүсе парламент — биш йылға һайланған һәм 75 депутаты булған Ҡырым Республикаһының Дәүләт советы тора[25]. Парламенттың әлеге мәлдә эшләгән составы 2014 йылдың 14 сентябрендә һайлана[26]; 2010 йылдың 17 мартынан Владимир Константинов — Ҡырым парламенты рәйесе, 2014 йылдың 19 сентябрендә һайлана[27].

Конституцияға ярашлы Рәсәй Федерацияһы һәм Ҡырым Республикаһы закондарына ярашлы Дәүләт Советы тарафынан һайланған Ҡырым Республикаһы башлығы Юғары вазифалы кеше булып тора. Республиканың ғәмәлдәге башлығы — Сергей Аксёнов[28].

Республика хөкүмәтенә — Ҡырым Республикаһының Министрҙар Советына — туранан-тура Республика башлығы (Министрҙар советы рәйесе вазифаһын да башҡарһа), йәки Дәүләт Советы ризалығы менән республика башлығы тәғәйенләгән Министрҙар советы рәйесе етәкселек итә. 2019 йылдың 1 октябренән Юрий Гоцанюк — Министрҙар советы рәйесе[29].

2014 йылдың 26 мартында Ҡырым Респуьликаһының Дәүләт советы Ҡырым парламентының вице-спикеры Сергей Цековҡа һәм Ҡырым Республикаһының вице-премьеры Ольга Ковитидиға Федераль Йыйылыштың Федерация Советы ағзалары полномочиеларын да йөкмәтә[30][31].

Административ-территориаль ҡоролошо

Төп мәҡәлә: Ҡырым Республикаһының административ-территориаль бүленеше

Ҡырым Республикаһының төньяҡ сиге элекке Автономиялы Ҡырым Республикаһының Херсон өлкәһе менән сигенә тап килә һәм ҡоро ер буйынса 22 км һәм Сиваш лимандары буйлап 146 км тәшкил итә (дөйөм оҙонлоғо 168 км)[32]. Кәнбайыштан, көньяҡтан һәм төньяҡ-көнсығыштан ярымутрауҙы Ҡара һәм Аҙау диңгеҙе урытып алған, көнсығышта Ҡырым Республикаһы Краснодар крайы менән диңгеҙ административ сигенә эйә. Ярымутрауҙың көньяҡ-көнбайышынан административ сикфедераль әһәмиәттәге ҡала Севастополдән үтә.

2014 йылдың 25 апрелендә Ҡырым һәм Украина араһында Рәсәй дәүләт сиге ҡуйыла[33]. Пределы пограничной зоны на территории Республики Крым установлены 26 ноября 2014 года приказом ФСБ России № 659[34].

Административйәһәттән Ҡырым Республикаһы 25 административ-территориаль берәмектәрҙән тора:

  • 14 район (нигеҙҙә, ауылдарҙа йәшәүселәр),
  • 11 республика әһәмиәтендәге ҡала[35], в границах которых с подчинёнными им населёнными пунктами созданы муниципальные образования — городские округа[36] (нигеҙҙә, ҡалаларҙа йәшәүселәр).

Ҡырым Республикаһында бөтәһе 1019 тораҡ пункты, шул иҫәптән 16 ҡала (16 ҡала) һәм 1003 ауыл тораҡ пункттары (шул иҫәптән 56 ҡала тибындағы ҡасабалар (улар ауыл тораҡ пункттары тип иҫәпкә алына) һәм 947 ауыл һәм ҡасабалар)[37].

2016 йылдың 8 февралендә Ҡырым Республикаһының Минстрҙар Советы эргәһендәге Сәйәси золом ҡорбандары хоҡуҡтарын тергеҙеү буйынса комиссия ултырышында тораҡ пункттарының тарихи атамалары исемлеге раҫлана[38]. На основании этого документа вторые исторические названия получат 1394 населённых пункта Республики Крым. На границах данных населённых пунктов будут установлены таблички со вторыми, историческими, названиями[39][40].

  • 14 район
  • 16 ҡала
  • 56 ҡасаба
  • 950 ауыл

Тораҡ пункттары

Шулай уҡ ҡарағыҙ: Ҡырымдың эре тораҡ пункттары
Халыҡ һаны 10 мең кешенән артҡан тораҡ пункттары
Симферополь Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Керчь Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Евпатория Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Ялта Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Феодосия Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Джанкой Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Алушта Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Бахчисарай Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Красноперекопск Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Саки Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Армянск Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Судак Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Белогорск Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Гвардейское Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Приморский Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Черноморское Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Красногвардейское Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Щёлкино Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Советский Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Гаспра Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Октябрьское Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Модуль:Statistical/RUS-KRM' not found.
Дөйөм карта

Тораҡ пункттары:

Более 100 000 чел.
от 50 000 до 100 000 чел.
от 20 000 до 50 000 чел.
от 10 000 до 20 000 чел.
от 5000 до 10 000 чел.
от 3000 до 5000 чел.
Населённые пункты с численностью населения свыше 5000 человек (Республика Крым)
Точка
Украина
Точка
Севастополь
Точка
Красно-
дарский
край
Точка
Симферополь
Точка
Алупка
Точка
Алушта
Точка
Армянск
Точка
Бахчисарай
Точка
Белогорск
Точка
Джанкой
Точка
Евпатория
Точка
Керчь
Точка
Красноперекопск
Точка
Саки
Точка
Старый Крым
Точка
Судак
Точка
Феодосия
Точка
Щёлкино
Точка
Ялта
Точка
Красногвардейское
Точка
Ленино
Точка
Нижнегорский
Точка
Первомайское
Точка
Раздольное
Точка
Советский
Точка
Черноморское
Точка
Симеиз
Точка
Приморский
Точка
Гвардейское
Точка
Октябрьское
Точка
Грэсовский
Точка
Гаспра
Точка
Гурзуф
Точка
Почтовое
Точка
Багерово
Точка
Приозёрное
Точка
Кировское
Точка
Азовское
Точка
Ишунь
Точка
Новоозёрное
Точка
Мирный
Точка
Заозёрное
Точка
Новофёдоровка
Точка
Массандра
Точка
Партенит
Точка
Комсомольское
Точка
Аграрное
Точка
Кольчугино
Населённые пункты Республики Крым

Билдәле шәхестәре

  • Кумунжиев Константин Васильевич (8.11.1939—15.05.2019), ғалим-инженер‑электромеханик. 1968—1989 йылдарҙа Өфө авиация институты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1970—1972 йылдарҙа авиация приборҙары эшләү кафедраһы, 1978—1982 йылдарҙа машиналар эшләүҙе автоматлаштырыу кафедраһы мөдире. 1989 йылдан — Ульяновск дәүләт университетында декан һәм кафелра мөдире. Техник фәндәр докторы (1988), профессор (1989). Рәсәй Федерацияһының почётлы юғары һөнәри белем биреү хеҙмәткәре (1998). Сығышы менән Ҡышлау ауылынан[41][42].

Шулай уҡ ҡарағыҙ

Иҫкәрмәләр

  1. ↑ Численность населения на 1 января 2014 года и средняя численность за 2013 год. Государственная служба статистики Украины.  (укр.)
  2. ↑ Министерство внутренних дел по республике Крым
  3. ↑ Согласно Конституции Российской Федерации. Архивировано 13 апрель 2014 года. (в редакции Федерального конституционного закона Российской Федерации от 21 марта 2014 года № 6-ФКЗ «О принятии в Российскую Федерацию Республики Крым и образовании в составе Российской Федерации новых субъектов — Республики Крым и города федерального значения Севастополя», обнародована 11 апреля 2014 года)
  4. ↑ Конституция Российской Федерации. Ст. 5, пп. 1, 2
  5. ↑ Генеральная Ассамблея ООН призвала уважать территориальную целостность Украины. www.un.org. Дата обращения: 29 декабрь 2019.
  6. ↑ За резолюцию Генеральной Ассамблеи ООН, подтверждающую территориальную целостность Украины, проголосовали 100 стран из 193 стран-членов ООН — Backing Ukraine’s territorial integrity, UN Assembly declares Crimea referendum invalid. www.un.org. Дата обращения: 29 декабрь 2019.
  7. ↑ Резолюция ГА ООН 68/262 «Территориальная целостность Украины». www.un.org. Дата обращения: 29 декабрь 2019.
  8. ↑ МИД объяснил позицию Беларуси при голосовании против резолюции по Крыму в ООН. news.tut.by. Дата обращения: 29 декабрь 2019.
  9. ↑ Положение в области прав человека в Автономной Республике Крым и городе Севастополе (Украина) (ингл.). www.un.org. Дата обращения: 29 декабрь 2019.
  10. ↑ UN General Assembly votes for resolution on human rights in Crimea // UNIAN, 19 December 2016. www.unian.info. Дата обращения: 29 декабрь 2019.
  11. ↑ Доклад о ситуации с правами человека в Украине 16 ноября 2016 г. — 15 февраля 2017 г.
  12. ↑ Ситуация с правами человека во временно оккупированной Автономной Республике Крым и городе Севастополе (Украина)
  13. ↑ Церемония подписания законов о принятии Крыма и Севастополя в состав России. Президент России. Дата обращения: 19 ноябрь 2016.
  14. ↑ В честь присоединения Крыма в Москве, Симферополе и Севастополе устроят салют. www.ng.ru. Дата обращения: 29 декабрь 2019.
  15. ↑ Крым вошел в состав Южного военного округа. // РИА Новости (2 апрель 2014). Дата обращения: 11 апрель 2014.
  16. ↑ Республика Крым и Севастополь включены в перечень субъектов РФ в Конституции России. // ТАСС (11 апрель 2014). Дата обращения: 11 апрель 2014.
  17. ↑ Конституция Российской Федерации. Архивировано 13 апрель 2014 года. // Официальный интернет-портал правовой информации, 11.04.2014
  18. ↑ Опубликована Конституция Российской Федерации. Архивировано 13 апрель 2014 года. // Официальный интернет-портал правовой информации, 11.04.2014
  19. ↑ Высшим органом власти Республики Крым с 17 марта является парламент Республики Крым. Korrespondent.net (17 март 2014). Дата обращения: 24 март 2014.
  20. ↑ Конституция Крыма утверждена на заседании Госсовета республики. ТАСС, 11.04.2014. tass.ru. Дата обращения: 29 декабрь 2019.
  21. ↑ Совещание с вице-премьерами. government.ru. Дата обращения: 29 декабрь 2019. // Правительство Российской Федерации, 08.12.2014
  22. ↑ Подписан Указ о Южном федеральном округе. Дата обращения: 28 июль 2016.
  23. ↑ Изменение 12/2018 ОКЭР Общероссийский классификатор экономических регионов ОК 024-95. protect.gost.ru. Дата обращения: 29 декабрь 2019. (Принято и введено в действие Приказом Федерального агентства по техническому регулированию и метрологии от 13.02.2018 № 65-ст. www.consultant.ru. Дата обращения: 29 декабрь 2019., введено в действие с 1 апреля 2018 года)
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 24,3 Закон Республики Крым от 5 июня 2014 года № 13-ЗРК «О государственных символах Республики Крым». crimea.gov.ru. Дата обращения: 29 декабрь 2019.
  25. ↑ Закон Республики Крым «О Государственном Совете Республики Крым — Парламенте Республики Крым». crimea.gov.ru. Дата обращения: 29 декабрь 2019.
  26. ↑ Выборы в госсовет Крыма признали состоявшимися и действительными. Мир 24 (2014-16-09). Архивировано из оригинала 16 сентябрь 2014 года.
  27. ↑ Владимир Константинов: Сплоченной и эффективной командой мы построим новый российский Крым. Государственный Совет Республики Крым (19 сентябрь 2014).
  28. ↑ Сергей Аксёнов вступил в должность главы Республики Крым. ria.ru. Дата обращения: 29 декабрь 2019.
  29. ↑ Премьер-министром Крыма стал Юрий Гоцанюк. Коммерсантъ (1 октябрь 2019).
  30. ↑ Госсовет Крыма наделил полномочиями члена СФ России Сергея Цекова. РИА Новости, 26.03.2014. ria.ru. Дата обращения: 29 декабрь 2019.
  31. ↑ Вице-премьер Республики Крым Ольга Ковитиди стала членом Совфеда. Коммерсантъ (26 март 2014).
  32. ↑ Крымский рубеж. ТАСС. tass.ru. Дата обращения: 29 декабрь 2019.
  33. ↑ Между Крымом и Украиной установлена госграница. РИА Новости (25 апрель 2014). Дата обращения: 13 апрель 2017.
  34. ↑ Приказ Федеральной службы безопасности Российской Федерации от 26 ноября 2014 г. № 659 г. «О пределах пограничной зоны на территории Республики Крым». Российская газета (17 декабрь 2014).
  35. ↑ Закон Республики Крым № 18-ЗРК от 06 июня 2014 года «Об административно-территориальном устройстве Республики Крым». Принят Государственным Советом Республики Крым 28 мая 2014 года. Дата обращения: 15 июнь 2014.
  36. ↑ Закон Республики Крым № 15-ЗРК от 05 июня 2014 года «Об установлении границ муниципальных образований и статусе муниципальных образований в Республике Крым». Принят Государственным Советом Республики Крым 04 июня 2014 года. Дата обращения: 15 июнь 2014.
  37. ↑ Таблицы с итогами Федерального статистического наблюдения «Перепись населения в Крымском федеральном округе» 2014 года. www.gks.ru. Дата обращения: 29 декабрь 2019.
  38. ↑ Топонимика крымских сёл и городов. gkmn.rk.gov.ru. Дата обращения: 29 декабрь 2019.
  39. ↑ Власти вернули исторические названия 1400 населённым пунктам Крыма. crimea.ria.ru. Дата обращения: 29 декабрь 2019.
  40. ↑ Комиссия по восстановлению прав реабилитированных жертв политических репрессий. Дата обращения: 24 февраль 2016. Архивировано из оригинала 4 март 2016 года.
  41. ↑ Башҡорт энциклопедияһы — Кумунжиев Константин Васильевич (Тикшерелеү көнө: 3 ноябрь 2019)
  42. ↑ Ушел из жизни профессор, доктор технических наук Константин Васильевич Кумунжиев. Ульяновский государственный университет. Официальный сайт. 15 мая 2019 года (рус.) (Тикшерелеү көнө: 3 ноябрь 2019)

Һылтанмалар

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Ҡырым_Республикаһы&oldid=1031752» битенән алынған