Тыва Республикаһы: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ә r2.7.2+) (бот изменил: lv:Tuva на lv:Tiva
ә r2.7.2) (робот юйҙы: diq:Cumurêtê Tuva
135 юл: 135 юл:
[[da:Tuva]]
[[da:Tuva]]
[[de:Tuwa]]
[[de:Tuwa]]
[[diq:Cumurêtê Tuva]]
[[el:Δημοκρατία της Τιβά]]
[[el:Δημοκρατία της Τιβά]]
[[en:Tuva]]
[[en:Tuva]]

15:02, 24 ноябрь 2012 өлгөһө

Рәсәй Федерацияһы субъекты

Тыва Республикаһы Республика
тыв. Тыва Республика

Тыва флагы Тыва Гербы
Тыва Флагы Тыва Гербы

Тыва Республикаһы Республика Рәсәй картаһында

Башҡала

Ҡыҙыл (ҡала)

Майҙаны

21-се

- Барлығы
- һыу өҫтө %

168 600 км²
0,5

Халҡы

77-се

- Барлығы
- Тығыҙлыҡ

316 968 кеше[1] (2010)

1,88 кеше/км²

Федераль округ

Себер Федераль округы

Иҡтисади район

Көнсығыш-Себер

Дәүләт теле

урыҫ теле, тыва теле

председатель

Шолбан Кара-оол

Хөкүмәт башлығы

Бөйөк Хурал закон сығарыу палатаһы рәйесе

Василий Оюн

РФ субъекты коды

17

ISO 3166-2 коды

RU-TY

Сәғәт бүлкәте

KRAT[d] һәм Азия/Красноярск[d][2]


Тыва Республикаһы (Тыва́, Тува́, тыв. Тыва Республика) — Себер федераль округы ҡараған Рәсәй Федерацияһы составындағы республика. 1944 йылдың 11 октябрендә ойошторола.

Башкалаһы - Ҡыҙыл ҡалаһы.

Гимн

Ҡарағыҙ: Тыва Республикаһы гимны
Ҡарағыҙ: Тыва Республикаһы гимны (1993—2011)
1993 йылдан 2011 йылғаса ғәмәлдә булған гимндын исеме — «Тооруктуг „Долгай“ таңдым» (башҡ. Урман эрбет сәтләүекләр менән тулы (Эрбетле минен тайгам «Долгай»)). Халыҡ йыры. Эшкәртеү авторы — Аяна Самияй ҡыҙы Монгуш.

1993—2011 йылғы гимндың тыва телендә һүҙҙәре
Тооруктуг долгай таңдым

Долганзымза тодар-ла мен
Тос-ла чүзүн малымайны
Доруктурза байыыр-ла мен
Эзириктиг ээр-ле таңдым
Эргилзимзе тодар-ла мен
Эрээн-шокар малымайны
Азыраза байыыр-ла мен

2011 йылдың 11 Август (Урағай) көнөндә Тыва Республикаһы Дәүләт гимны тураһында закон үҙгәртелде. Яңы гимны исеме — Мен тыва мен (башҡ. Мин тывамын).

География

Көньяҡтан һәм көнсығыштан Монголия, төньяҡтан Красноярск крайы, төньяҡ-көнбайыштан Хакасия, төньяҡ-көнсығыштан Бурятия һәм Иркутск өлкәһе һәм көнбайыштан Алтай Республикаһы менән сиктәш.

Халҡы

Халыҡ һаны — 313 940 кеше (2009), халыҡ тығыҙлығы — 1,86 кеше/ км² (2009). Ҡала халҡы 51,22 % (2009) тәшкил итә.

1959—2002 йылдарҙа Тыва Республикаһының милли составы:

Халыҡ 1959 йыл[3] 1970 йыл[4] 1979 йыл[5] 1989 йыл[6] 2002 йыл[7]
Тыва 57,0 % 58,6 % 60,5 % 64,3 % 77,0 %
Урыҫ 40,1 % 38,3 % 36,2 % 32,0 % 20,1 %
Хаҡас 1,0 %

Административ бүленеше

Тыва Республикаһының административ бүленеше
  1. Бай-тайга кожуун
  2. Барыын-Хемчик кожуун
  3. Чөөн-Хемчик кожуун
  4. Каа-Хем кожуун
  5. Кызыл кожуун
  6. Монгун-Тайга кожуун
  7. Өвүр кожуун
  8. Бий-Хем кожуун
  9. Сүт-Хөл кожуун
  10. Таңды кожуун
  11. Тере-Хөл кожуун
  12. Тес-Хем кожуун
  13. Тожу кожуун
  14. Улуг-Хем кожуун
  15. Чаа-Хөл кожуун
  16. Чеди-Хөл кожуун
  17. Эрзин кожуун

Иҫкәртмәләр

  1. Росстат. Предварительная оценка численности постоянного населения субъектов Российской Федерации
  2. https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
  3. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_59.php?reg=66
  4. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_70.php?reg=78
  5. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_79.php?reg=78
  6. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_89.php?reg=67
  7. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_02.php?reg=66