Тыва Республикаһы

Рәсәй Федерацияһы субъекты
Тыва Республикаһы Республика тыв. Тыва Республика
Тыва Флагы Тыва Гербы
Башҡала	Ҡыҙыл (ҡала)
Майҙаны	21-се
- Барлығы - һыу өҫтө %	168 600 км² 0,5
Халҡы	77-се
- Барлығы - Тығыҙлыҡ	▲ 316 968 кеше (2010) 1,88 кеше/км²
Федераль округ	Себер Федераль округы
Иҡтисади район	Көнсығыш-Себер
Дәүләт теле	урыҫ теле, тыва теле
председатель	Шолбан Кара-оол
Хөкүмәт башлығы
Бөйөк Хурал закон сығарыу палатаһы рәйесе	Василий Оюн
РФ субъекты коды	17
ISO 3166-2 коды	RU-TY
Сәғәт бүлкәте	KRAT[d] һәм Азия/Красноярск[d]

Тыва Республикаһы (Тыва́, Тува́, тыв. Тыва Республика) — Себер федераль округы ҡараған Рәсәй Федерацияһы составындағы республика. 1944 йылдың 11 октябрендә ойошторола.

Башкалаһы - Ҡыҙыл ҡалаһы.

Гимн

Ҡарағыҙ: Тыва Республикаһы гимны
Ҡарағыҙ: Тыва Республикаһы гимны (1993—2011)
1993 йылдан 2011 йылғаса ғәмәлдә булған гимндын исеме — «Тооруктуг „Долгай“ таңдым» (башҡ. Урман эрбет сәтләүекләр менән тулы (Эрбетле минен тайгам «Долгай»)). Халыҡ йыры. Эшкәртеү авторы — Аяна Самияй ҡыҙы Монгуш.

1993—2011 йылғы гимндың тыва телендә һүҙҙәре
Тооруктуг долгай таңдым Долганзымза тодар-ла мен Тос-ла чүзүн малымайны Доруктурза байыыр-ла мен Эзириктиг ээр-ле таңдым Эргилзимзе тодар-ла мен Эрээн-шокар малымайны Азыраза байыыр-ла мен

2011 йылдың 11 Август (Урағай) көнөндә Тыва Республикаһы Дәүләт гимны тураһында закон үҙгәртелде. Яңы гимны исеме — Мен тыва мен (башҡ. Мин тывамын).

География

Көньяҡтан һәм көнсығыштан Монголия, төньяҡтан Красноярск крайы, төньяҡ-көнбайыштан Хакасия, төньяҡ-көнсығыштан Бурятия һәм Иркутск өлкәһе һәм көнбайыштан Алтай Республикаһы менән сиктәш.

Халҡы

Халыҡ һаны — 313 940 кеше (2009), халыҡ тығыҙлығы — 1,86 кеше/ км² (2009). Ҡала халҡы 51,22 % (2009) тәшкил итә.

1959—2002 йылдарҙа Тыва Республикаһының милли составы:

Халыҡ	1959 йыл	1970 йыл	1979 йыл	1989 йыл	2002 йыл
Тыва	57,0 %	58,6 %	60,5 %	64,3 %	77,0 %
Урыҫ	40,1 %	38,3 %	36,2 %	32,0 %	20,1 %
Хаҡас	1,0 %	…	…	…	…

Административ бүленеше

Тыва Республикаһының административ бүленеше

1. Бай-тайга кожуун
2. Барыын-Хемчик кожуун
3. Чөөн-Хемчик кожуун
4. Каа-Хем кожуун
5. Кызыл кожуун
6. Монгун-Тайга кожуун
7. Өвүр кожуун
8. Бий-Хем кожуун
9. Сүт-Хөл кожуун
10. Таңды кожуун
11. Тере-Хөл кожуун
12. Тес-Хем кожуун
13. Тожу кожуун
14. Улуг-Хем кожуун
15. Чаа-Хөл кожуун
16. Чеди-Хөл кожуун
17. Эрзин кожуун