Тәңкә ҡанатлылар: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ә r2.7.2+) (робот өҫтәне: xmf:ფარფალია
Legobot (фекер алышыу | өлөш)
ә Bot: Migrating 79 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q28319 (translate me)
44 юл: 44 юл:
== Иҫкәрмәләр ==
== Иҫкәрмәләр ==
<references/>
<references/>

[[als:Schmetterlinge]]
[[ar:قشريات الجناح]]
[[bar:Waifåita]]
[[bat-smg:Petelėškės]]
[[be:Матылі]]
[[be-x-old:Лускакрылыя]]
[[bg:Пеперуди]]
[[bjn:Kukupu]]
[[br:Lepidoptera]]
[[ca:Lepidòpter]]
[[ceb:Alibangbang]]
[[chy:Hevavâhkema]]
[[cr:ᐧᑳᐦᐧᑳᐱᔒᔥ]]
[[cs:Motýli]]
[[cy:Lepidoptera]]
[[da:Natsværmere og sommerfugle]]
[[de:Schmetterlinge]]
[[el:Λεπιδόπτερα]]
[[en:Lepidoptera]]
[[eo:Lepidoptera]]
[[es:Lepidoptera]]
[[et:Liblikalised]]
[[eu:Lepidoptera]]
[[fa:پروانه‌سانان]]
[[fi:Perhoset]]
[[fr:Lepidoptera]]
[[fy:Flinters]]
[[gn:Panambi]]
[[he:פרפראים]]
[[hi:शल्कपंखी गण]]
[[hr:Leptiri]]
[[hu:Lepkék]]
[[hy:Թիթեռ]]
[[io:Lepidoptero]]
[[is:Hreisturvængjur]]
[[it:Lepidoptera]]
[[ja:チョウ目]]
[[ka:ქერცლფრთიანები]]
[[ki:Kihuruta]]
[[kk:Жұлдызқұрт]]
[[ko:나비목]]
[[ku:Perîdank]]
[[la:Lepidoptera]]
[[lbe:ЧӀимучӀали]]
[[li:Sjöbvleugelege]]
[[ln:Lípalala]]
[[lt:Drugiai]]
[[lv:Zvīņspārņi]]
[[mk:Пеперуги]]
[[ml:ലെപിഡോപ്റ്റെറ]]
[[ms:Lepidoptera]]
[[nds:Bottervagels]]
[[nn:Sommarfuglar]]
[[no:Sommerfugler]]
[[nv:Kʼaalógii dóó Iichʼąhii]]
[[oc:Lepidoptera]]
[[pam:Lepidoptera]]
[[pcd:Paviole]]
[[pl:Motyle]]
[[pt:Lepidoptera]]
[[qu:Pillpintu]]
[[ro:Lepidoptera]]
[[ru:Чешуекрылые]]
[[sah:Лыахтар]]
[[sh:Leptir]]
[[simple:Lepidoptera]]
[[sk:Motýle]]
[[sl:Metulji]]
[[sr:Лептири]]
[[stq:Flinnerkene]]
[[sv:Fjärilar]]
[[szl:Szmaterloki]]
[[tr:Kelebek]]
[[tt:Ябалак (мәгънәләр)]]
[[ug:Képinek]]
[[uk:Лускокрилі]]
[[vi:Bộ Cánh vẩy]]
[[xmf:ფარფალია]]
[[zh:鱗翅目]]

02:44, 9 март 2013 өлгөһө

"Күбәләк" бите бында йүнәтелә.
Тәңкә ҡанатлылар
Фотоколлаж «Бабочки мира»
Фәнни классификация
Халыҡ-ара фәнни исеме

Lepidoptera Linnaeus, 1758

Подотряды
Геохронология

Викитөркөмдә
Систематика

Викиһаҡлағыста
рәсемдәр
ITIS  117232
NCBI  7088
EOL  747


Тәңкә ҡанатлылар, йәки күбәләктәр, көйәләр (Lepidóptera Linnaeus, 1758 от бор. грек. λεπίς, эйәлек килеш λεπίδος — тәңкә һәм πτερόν — ҡанат) — бөжәктәр отряды, айырып торған үҙенсәлектәренән  — алғы һәм артҡы ҡанаттарында ҡуйы хитин "тәңкәләр"(яҫмаҡ төктәр)) булыуы. Күпселек төрҙәренә һура торған томшоҡтар хас. Ҡанаттарының рәүеше һәм ҙурлығы төрлөсә: 2 мм-ҙан[1] 30 см-ға тиклем[2].

Тулы әүерелеү осоронда ошондай стадиялар: күкәй, ҡарышлауыҡ, ҡурсаҡ һәм имаго. Ҡарышлауыҡ селәүсен һынлыраҡ, ҡорһағында ҡыҫҡа тәпәйҙәр, ҡаты башлы, ауыҙы кимереүгә яраҡлашҡан, ебәк сығара торған парлы биҙе була, уның бүлентеләре һауала ебәккә әүерелә[3].

Тәңкә ҡанатлыларҙың һөлдәләре юр осоронан осрай, хәҙерге заманда бөжәктәр төрҙәре араһында иң киң таралғандар — отрядта 157 000 төрҙән артығыраҡ[4]. Антарктиданан башҡа континенттарҙа осрай.

Энтомология тәңкә ҡанатлыларҙы өйрәнгән фән лепидоптерология тип атала.

Һылтанмалар

Иҫкәрмәләр

  1. Каабак Л. Бабочки-чемпионы // Наука и жизнь : жукрнал. — Москва, 2002. — В. 1. — № 7.
  2. Каабак Л. Бабочки-чемпионы // Наука и жизнь : жукрнал. — Москва, 2002. — В. 1. — № 7.
  3. Герасимов А. М. Гусеницы. — 2-е. — Москва, Ленинград: Издательство академии наук, 1952. — Т. 1. — (Фауна СССР).
  4. Van Nieukerken, Erik J., Lauri Kaila, Ian J. Kitching, Niels P. Kristensen et all Order Lepidoptera Linnaeus, 1758. (англ.) // In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness. — Zootaxa. — Magnolia Press, 2011. — Т. 3148. — С. 212–221. — ISSN 1175-5326