Ҡариҙел (йылға): өлгөләр араһындағы айырма
YANBEK (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Ryanag (фекер алышыу | өлөш) ҡалып |
||
1 юл: | 1 юл: | ||
{{Башҡа мәғәнәләре|Ҡариҙел (мәғәнәләр)}} |
|||
{{Река |
{{Река |
||
|Название = Ҡариҙел |
|Название = Ҡариҙел |
||
31 юл: | 32 юл: | ||
[[Рәсем:UfaRiver.jpg|thumb|300px|right]] |
[[Рәсем:UfaRiver.jpg|thumb|300px|right]] |
||
[[Рәсем:View over Ufa River.jpg|thumb|300px|right]] |
[[Рәсем:View over Ufa River.jpg|thumb|300px|right]] |
||
'''Ҡариҙел''' (''Өфө'') — [[Көньяҡ Урал|Көньяҡ Уралдағы]] йылға. Ҡариҙел, йылға, [[Ағиҙел (йылға)|Ағиҙел]] йылғаның уң ҡушылдығы. |
|||
⚫ | |||
⚫ | Юрмый тауының ([[Силәбе өлкәһе]]) төньяҡ‑көнсығыш битләүендәге Уралтау һыртында башлана, Өфө күленән ағып сыға. Силәбе һәм Свердловск өлк. буйлап көньяҡтан төньяҡ‑көнбайышҡа, артабан БР‑ҙың Дыуан, Ҡариҙел, Благовещен һәм Нуриман райондары буйлап көньяҡ‑көнбайышҡа табан аға. Ағиҙел йылға (тамағынан 487 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо 918 км, басс. майҙаны 53100 км2, дөйөм түбәнәйеүе 388 м. Башҡортостанда оҙонлоғо 390 км. Был участкала туйыныуы ҡатнаш. Йыллыҡ аҡманың 60,5%‑ы — яҙғы (апр.—июнь), 28,6%‑ы — йәйге һәм көҙгө (июль—нояб.), 10,9%‑ы ҡышҡы (дек.—март) осорҙарға тура килә. Тамағында уртаса йыллыҡ һыу сығымы 388 м3/с. Йылға басс. Өфө яйлаһы сиктәрендә урынлашҡан; девон, карбон (карбонат, кремнийлы‑балсыҡлы ҡатламдар, ҡомташ, һәүерташ һ.б.), аҫҡы (карбонат, гипс һ.б.) һәм өҫкө пермь (ҡомташ, алевролит, эзбизташ, мергель, конгломерат һ.б.), неоген, квартер (күл‑һаҙ һәм аллювиаль ҡатламдар) тоҡомдарынан тора. Карст үҫешкән, Красный Ключ карст сығанағы бар. Ландшафы үрге ағымда ҡара болон тупрағындағы, кәҫле көлһыу тупраҡтағы һәм һоро урман тупрағындағы ҡатнаш, ҡара ылыҫлы‑киң япраҡлы һәм ҡайын урмандарынан, күрән‑һаҙ мүге үҫкән һаҙлыҡтарҙан, ҡоро болондарҙан ғибәрәт; түбәнге ағымда ҡараһыу һоро һәм һоро урман тупраҡтарындағы киң япраҡлы урмандарҙан тора. Басс. яҡынса 59%‑ын урман ҡаплаған, 45‑ы һөрөлгән, 1%‑ы һаҙланған. Дыуан районы Усть‑Әйәҙ а. алып Өфө ҡ. тиклем суднолар йөрөй. Йылғала Павловка һыуһаҡлағысы һәм Павловка ГЭС‑ы төҙөлгән. Ҡушылдыҡтары: уң — Төй, Уҫы, Иҙәк; һул — Әй, Йүрүҙән, Һалдыбаш, Юрмаш һ.б. |
||
[[Силәбе өлкәһе|Силәбе]] өлкәһе, Ҡарабаш тау итәгендәге Өфө күленән башлана. |
[[Силәбе өлкәһе|Силәбе]] өлкәһе, Ҡарабаш тау итәгендәге Өфө күленән башлана. |
||
Силәбе, [[ |
Силәбе, [[Свердловск өлкәһе|Сведловск]] өлкәләре, [[Башҡортостан|Башҡортостандың]] [[Дыуан районы|Дыуан]], [[Ҡариҙел районы|Ҡариҙел]], [[Нуриман районы|Нуриман]], [[Благовещен районы|Благовещен]], [[Иглин районы|Иглин]], [[Өфө районы|Өфө]] райондары аша аға. |
||
[[Өфө]] ҡалаһының көньяғында [[Ағиҙел (йылға)|Ағиҙел]] йылғаһына уң яҡтан ҡушыла. |
[[Өфө]] ҡалаһының көньяғында [[Ағиҙел (йылға)|Ағиҙел]] йылғаһына уң яҡтан ҡушыла. |
||
42 юл: | 45 юл: | ||
Төп ҡушылдыҡтары: [[Бисәрт (йылға)|Бисәрт]], [[Төй (йылға)|Төй]] уң яҡтан, [[Әй (йылға)|Әй]], [[Йүрүҙән (йылға)|Йүрүҙән]] һул яҡтан |
Төп ҡушылдыҡтары: [[Бисәрт (йылға)|Бисәрт]], [[Төй (йылға)|Төй]] уң яҡтан, [[Әй (йылға)|Әй]], [[Йүрүҙән (йылға)|Йүрүҙән]] һул яҡтан |
||
== Иҫкәрмәләр == |
|||
{{иҫкәрмәләр}} |
|||
== Һылтанмалар == |
|||
* {{БЭ2013|index.php/read/8-statya/9261-f-jyl-a|Өфө, йылға|автор=Бадков В. А.}} |
|||
[[Категория:Башҡортостан йылғалары]] |
[[Категория:Башҡортостан йылғалары]] |
||
[[Категория:Иглин районы йылғалары]] |
[[Категория:Иглин районы йылғалары]] |
||
[[Категория:Свердловск өлкәһе йылғалары]] |
|||
[[Категория:Силәбе өлкәһе йылғалары]] |
09:32, 18 июнь 2015 өлгөһө
Ҡариҙел | |
---|---|
Характеристика | |
Оҙонлоғо | 918 км |
Бассейн | 53 100 км² |
Һыу сығымы | 388 м³/с |
Һыу ағымы | |
Инеше | Уралтау һыртындағы Хлебное күле (Көняҡ Урал) |
· Координаталар | 55°31′45″ с. ш. 60°07′04″ в. д.HGЯO |
Тамағы | Ағиҙел |
· Урынлашыуы | Өфө |
· Координаталар | 55°31′45″ с. ш. 60°07′04″ в. д.HGЯO |
· Координаталар | 54°40′38″ с. ш. 55°59′22″ в. д.HGЯO |
Урынлашыуы | |
Һыу бассейны | |
Ил | Рәсәй Федерацияһы |
Регион | Силәбе өлкәһе, Свердловск өлкәһе, Башҡортостан |
РДҺР | 10010200812111100020106 |
Ҡариҙел Викимилектә |
Ҡариҙел (Өфө) — Көньяҡ Уралдағы йылға. Ҡариҙел, йылға, Ағиҙел йылғаның уң ҡушылдығы.
Юрмый тауының (Силәбе өлкәһе) төньяҡ‑көнсығыш битләүендәге Уралтау һыртында башлана, Өфө күленән ағып сыға. Силәбе һәм Свердловск өлк. буйлап көньяҡтан төньяҡ‑көнбайышҡа, артабан БР‑ҙың Дыуан, Ҡариҙел, Благовещен һәм Нуриман райондары буйлап көньяҡ‑көнбайышҡа табан аға. Ағиҙел йылға (тамағынан 487 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо 918 км, басс. майҙаны 53100 км2, дөйөм түбәнәйеүе 388 м. Башҡортостанда оҙонлоғо 390 км. Был участкала туйыныуы ҡатнаш. Йыллыҡ аҡманың 60,5%‑ы — яҙғы (апр.—июнь), 28,6%‑ы — йәйге һәм көҙгө (июль—нояб.), 10,9%‑ы ҡышҡы (дек.—март) осорҙарға тура килә. Тамағында уртаса йыллыҡ һыу сығымы 388 м3/с. Йылға басс. Өфө яйлаһы сиктәрендә урынлашҡан; девон, карбон (карбонат, кремнийлы‑балсыҡлы ҡатламдар, ҡомташ, һәүерташ һ.б.), аҫҡы (карбонат, гипс һ.б.) һәм өҫкө пермь (ҡомташ, алевролит, эзбизташ, мергель, конгломерат һ.б.), неоген, квартер (күл‑һаҙ һәм аллювиаль ҡатламдар) тоҡомдарынан тора. Карст үҫешкән, Красный Ключ карст сығанағы бар. Ландшафы үрге ағымда ҡара болон тупрағындағы, кәҫле көлһыу тупраҡтағы һәм һоро урман тупрағындағы ҡатнаш, ҡара ылыҫлы‑киң япраҡлы һәм ҡайын урмандарынан, күрән‑һаҙ мүге үҫкән һаҙлыҡтарҙан, ҡоро болондарҙан ғибәрәт; түбәнге ағымда ҡараһыу һоро һәм һоро урман тупраҡтарындағы киң япраҡлы урмандарҙан тора. Басс. яҡынса 59%‑ын урман ҡаплаған, 45‑ы һөрөлгән, 1%‑ы һаҙланған. Дыуан районы Усть‑Әйәҙ а. алып Өфө ҡ. тиклем суднолар йөрөй. Йылғала Павловка һыуһаҡлағысы һәм Павловка ГЭС‑ы төҙөлгән. Ҡушылдыҡтары: уң — Төй, Уҫы, Иҙәк; һул — Әй, Йүрүҙән, Һалдыбаш, Юрмаш һ.б.
Силәбе өлкәһе, Ҡарабаш тау итәгендәге Өфө күленән башлана.
Силәбе, Сведловск өлкәләре, Башҡортостандың Дыуан, Ҡариҙел, Нуриман, Благовещен, Иглин, Өфө райондары аша аға.
Өфө ҡалаһының көньяғында Ағиҙел йылғаһына уң яҡтан ҡушыла.
Ҡариҙел йылғаһының оҙонлоғы 918 км.
Төп ҡушылдыҡтары: Бисәрт, Төй уң яҡтан, Әй, Йүрүҙән һул яҡтан
Иҫкәрмәләр
Һылтанмалар
- Бадков В. А. Өфө, йылға // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9.