Меркурий: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ә Ykt www Меркурий (планета) битенең исемен үҙгәртте. Яңы исеме: Меркурий
категория
10 юл: 10 юл:
| изображение2 = Mercury-real color.jpg
| изображение2 = Mercury-real color.jpg
| ширина2 =
| ширина2 =
| подпись2 = Меркурий тәбиғи төҫөндә («[[Маринер-10|Маринера-10]]» фотоһы)
| подпись2 = Меркурий тәбиғи төҫөндә («Маринера-10» фотоһы)
| другие названия =
| другие названия =
| обозначение астероида =
| обозначение астероида =
51 юл: 51 юл:
| площадь поверхности = 7,48{{e|7}} км²<br />0,147 ҡыш
| площадь поверхности = 7,48{{e|7}} км²<br />0,147 ҡыш
| объём = 6,08272{{e|10}} км³<br />0,056 ер
| объём = 6,08272{{e|10}} км³<br />0,056 ер
| масса = 3,33022{{e|23}} кг<br />0,055274 ер<ref name="Язев" /><ref name="galspace" />
| масса = 3,33022{{e|23}} кг<br />0,055274 ер<ref name="Язев">''С. А. Язев''. Лекции о Солнечной системе: Учебное пособие. — СПб: Лань, С. 45-56, 2011. ISBN 978-5-8114-1253-2</ref><ref name="galspace" />
| плотность = 5,427 г/см³<br />0,984 земной
| плотность = 5,427 г/см³<br />0,984 земной
| ускорение свободного падения = 3,7 м/с²<br />0,377 [[Есемдең тотҡарлыҡһыҙ төшөүе|g]]
| ускорение свободного падения = 3,7 м/с²<br />0,377 [[Есемдең тотҡарлыҡһыҙ төшөүе|g]]
82 юл: 82 юл:
| состав атмосферы = 42,0 % [[кислород]]<br />29,0 % [[натрий]]<br />22,0 % [[водород]]<br />6,0 % [[гелий]]<br />0,5 % [[калий]]<br />0,5 % остальные ([[вода]], [[азот]], [[ксенон]], [[криптон]], [[неон]], [[кальций]], [[магний]])<ref name="nasa" /><ref name="galspace">[http://galspace.spb.ru/mercury.html Проект «Исследование Солнечной системы», Меркурий]</ref>
| состав атмосферы = 42,0 % [[кислород]]<br />29,0 % [[натрий]]<br />22,0 % [[водород]]<br />6,0 % [[гелий]]<br />0,5 % [[калий]]<br />0,5 % остальные ([[вода]], [[азот]], [[ксенон]], [[криптон]], [[неон]], [[кальций]], [[магний]])<ref name="nasa" /><ref name="galspace">[http://galspace.spb.ru/mercury.html Проект «Исследование Солнечной системы», Меркурий]</ref>
}}
}}
'''Меркурий''' —[[Ҡояш]]ҡа иң яҡын планета. Меркурий [[астероид]]тәр орбитаһынан эстә ята, шуға уны Ҡояш системаһының эске планетаһы тип атайҙар. 2006 йылда [[Плутон (планета)|Плутон]]ды планеталар статусынан мәхрүм иткәс Меркурий иң бәләкәй [[планета]] булып ҡалды. Меркурий өҫтөнә ҡояш нурҙары [[Ер (планета)|Ер]] йөҙөнә ҡарағанда туғыҙ тапҡыр артығыраҡ төшә. Планетаның ҡояш нурҙарынан һаҡлай торған атмосфера ҡатламы юҡ. Көндөҙ температура +429С етә. Был Ҡояш систкмаһындағы иң эҫе урындарҙың береһе. Төндә температура -180С төшә.
'''Меркурий''' —[[Ҡояш]]ҡа иң яҡын планета. Меркурий [[астероид]]тәр орбитаһынан эстә ята, шуға уны Ҡояш системаһының эске планетаһы тип атайҙар. 2006 йылда [[Плутон (планета)|Плутонды]] планеталар статусынан мәхрүм иткәс Меркурий иң бәләкәй [[планета]] булып ҡалды. Меркурий өҫтөнә ҡояш нурҙары [[Ер (планета)|Ер]] йөҙөнә ҡарағанда туғыҙ тапҡыр артығыраҡ төшә. Планетаның ҡояш нурҙарынан һаҡлай торған атмосфера ҡатламы юҡ. Көндөҙ температура +429С етә. Был Ҡояш систкмаһындағы иң эҫе урындарҙың береһе. Төндә температура −180С төшә.


Был планета Ҡояш тирәләй яҡынса 88 көн ([[Ер (планета)|Ер]] [[тәүлек|тәүлеге]]) әйләнә.
Был планета Ҡояш тирәләй яҡынса 88 көн ([[Ер (планета)|Ер]] [[тәүлек|тәүлеге]]) әйләнә.


Тышҡы күренеше менән Меркурий [[Ай (күк есеме)|Ай]]ҙы хәтерләтә, уның өҫтө лә кратерҙар менән телгәләнгән. Меркурийҙың юлдашы ([[Ай (күк есеме)|Ай]]ы) юҡ, шуға төнөн ҡараңғы. Атмосфераһы бик һирәк. Планетаның тимер төшө булғанға, [[Ер (планета)|Ер]]ҙекенән 0,1 тәшкил иткән магнит ҡыры бар.
Тышҡы күренеше менән Меркурий [[Ай (күк есеме)|Ай]]ҙы хәтерләтә, уның өҫтө лә кратерҙар менән телгәләнгән. Меркурийҙың юлдашы ([[Ай (күк есеме)|Ай]]ы) юҡ, шуға төнөн ҡараңғы. Атмосфераһы бик һирәк. Планетаның тимер төшө булғанға, [[Ер (планета)|Ер]]ҙекенән 0,1 тәшкил иткән магнит ҡыры бар.

== Планетаның хәрәкәт итеүе ==
== Планетаның хәрәкәт итеүе ==
Оҙаҡ ваҡыт Меркурий Ҡояшҡа бер яғы менән генә ҡарай, йәғни Меркурий тәүлеге бер Меркурий йылына тигеҙ тип тип иҫәпләнә ине. Аҙағыраҡ Меркурий тәүлеге 2/3 йылға тигеҙ икәне асыҡланды. Ҡояш яҡын булғанға планетаның әйленеү тиҙлеген тотҡарлай. Бер йыл (Меркурий йылы) эсендә Меркурийҙа бер ярым тәүлек үтә.
Оҙаҡ ваҡыт Меркурий Ҡояшҡа бер яғы менән генә ҡарай, йәғни Меркурий тәүлеге бер Меркурий йылына тигеҙ тип тип иҫәпләнә ине. Аҙағыраҡ Меркурий тәүлеге 2/3 йылға тигеҙ икәне асыҡланды. Ҡояш яҡын булғанға планетаның әйленеү тиҙлеген тотҡарлай. Бер йыл (Меркурий йылы) эсендә Меркурийҙа бер ярым тәүлек үтә.

== Әҙәбиәт ==
* Гребеников Е. А., Рябов Ю. А. Поиски и открытия планет. — М.: Наука, 1975. — 216 с. — 65 000 экз.
* Ксанфомалити Л. В. Неизвестный Меркурий // В мире науки. — 2008. — № 2.
* Маров М. Я. Планеты Солнечной системы. — 2-е изд. — М.: Наука, 1986. — 320 с.
* Солнечная система / Ред.-сост. В. Г. Сурдин. — М.: Физматлит, 2008. — 400 с. — ISBN 978-5-9221-0989-5
== Иҫкәрмәләр ==
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
<references/>
{{Ҡояш системаһы‎}}


== Әҙәбиәт ==
[[Категория:Космос]]
* Гребеников Е. А., Рябов Ю. А. Поиски и открытия планет. — М.: Наука, 1975. — 216 с. — 65 000 экз.
[[Категория:Астрономия]]
* Ксанфомалити Л. В. Неизвестный Меркурий // В мире науки. — 2008. — № 2.
[[Категория:Планета|*]]
* Маров М. Я. Планеты Солнечной системы. — 2-е изд. — М.: Наука, 1986. — 320 с.
* Солнечная система / Ред.-сост. В. Г. Сурдин. — М.: Физматлит, 2008. — 400 с. — ISBN 978-5-9221-0989-5



{{Astro-stub}}
{{Ҡояш системаһы‎}}
[[Категория:Алфавит буйынса планеталар һәм юлдаштар]]
[[Категория:Меркурий]]

09:11, 29 июнь 2015 өлгөһө

Меркурий

Меркурий («Мессенджера» фотоһы)

Меркурий тәбиғи төҫөндә («Маринера-10» фотоһы)
Орбита характеристикалары

Эпоха: J2000.0

Перигелий

46 001 210 км
0,30749909 а. б.

Афелий

69 816 927 км
0,46669733 а. б.

Ҙур ярымкүсәр (a)

57 909 068 км
0,38709821 а. е.

Орбитаның эксцентриситеты (e)

0,2056303

Әйләнеүҙең сидерик периоды

87,969 көн[1]

Әйләнеүҙең Синодик периоды

115,88 көн

Орбита тиҙлеге (v)

47,87 км/с

Уртаса аномалия;(Mo)

174,795884°

Ауышлығы (i)

7,00° эклиптика яҫылығына ҡарата
3,38° Ҡояш экваторына ҡарата

Долгота восходящего узла (Ω)

48,330541°

Перицентр аргументы (ω)

29,124279°

Юлдаштары

нет

Физик характеристикалар[2]
Экватор радиусы

2439,7 км

Уртаса радиус

2439,7 ± 1,0 км

Ҙур түңәрәк оҙонлоғо

15 329,1 км

Өҫлөк майҙаны (S)

7,48·107 км²
0,147 ҡыш

Күләме (V)

6,08272·1010 км³
0,056 ер

Массаһы (m)

3,33022·1023 кг
0,055274 ер[3][4]

Уртаса тығыҙлығы (ρ)

5,427 г/см³
0,984 земной

Экваторҙа есемдең тотҡарһыҙ төшөүе тиҙлеге (g)

3,7 м/с²
0,377 g

Икенсе космик тиҙлек (v2)

4,25 км/с

Экваторҙа әйләнеү тиҙлеге

10,892 км/сәғ

Әйләнеү периоды (T)

58,646 көн (1407,5 сәғ)

Күсәр ауышлығы

0,01°

Прямое восхождение северного полюса (α)

18 ч 44 мин 2 с
281,01°

Төньяҡ полюс ауышлығы (δ)

61,45°

Альбедо

0,119 (Бонд)
0,106 (геом. альбедо)

Температура
 
мин. сред. макс.
0°N, 0°W
90 К
(−183 °C)
340 К
(67 °C)
700 К[5]
(427 °C)
85°N, 0°W
80 К
(−193 °C)
200 К
(−73 °C)
380 К
(107 °C)
Атмосфера
Атмосфера баҫымы

~10−15;bar

Состав:

42,0 % кислород
29,0 % натрий
22,0 % водород
6,0 % гелий
0,5 % калий
0,5 % остальные (вода, азот, ксенон, криптон, неон, кальций, магний)[1][4]

МеркурийҠояшҡа иң яҡын планета. Меркурий астероидтәр орбитаһынан эстә ята, шуға уны Ҡояш системаһының эске планетаһы тип атайҙар. 2006 йылда Плутонды планеталар статусынан мәхрүм иткәс Меркурий иң бәләкәй планета булып ҡалды. Меркурий өҫтөнә ҡояш нурҙары Ер йөҙөнә ҡарағанда туғыҙ тапҡыр артығыраҡ төшә. Планетаның ҡояш нурҙарынан һаҡлай торған атмосфера ҡатламы юҡ. Көндөҙ температура +429С етә. Был Ҡояш систкмаһындағы иң эҫе урындарҙың береһе. Төндә температура −180С төшә.

Был планета Ҡояш тирәләй яҡынса 88 көн (Ер тәүлеге) әйләнә.

Тышҡы күренеше менән Меркурий Айҙы хәтерләтә, уның өҫтө лә кратерҙар менән телгәләнгән. Меркурийҙың юлдашы (Айы) юҡ, шуға төнөн ҡараңғы. Атмосфераһы бик һирәк. Планетаның тимер төшө булғанға, Ерҙекенән 0,1 тәшкил иткән магнит ҡыры бар.

Планетаның хәрәкәт итеүе

Оҙаҡ ваҡыт Меркурий Ҡояшҡа бер яғы менән генә ҡарай, йәғни Меркурий тәүлеге бер Меркурий йылына тигеҙ тип тип иҫәпләнә ине. Аҙағыраҡ Меркурий тәүлеге 2/3 йылға тигеҙ икәне асыҡланды. Ҡояш яҡын булғанға планетаның әйленеү тиҙлеген тотҡарлай. Бер йыл (Меркурий йылы) эсендә Меркурийҙа бер ярым тәүлек үтә.

Иҫкәрмәләр

  1. 1,0 1,1 David R. Williams. Mercury Fact Sheet (ингл.). NASA (30 ноябрь 2007). Дата обращения: 12 февраль 2009. Архивировано 22 май 2012 года.
  2. Solar System Exploration: Planets: Mercury: Facts & Figures. Дата обращения: 9 июнь 2011. Архивировано 22 май 2012 года.
  3. С. А. Язев. Лекции о Солнечной системе: Учебное пособие. — СПб: Лань, С. 45-56, 2011. ISBN 978-5-8114-1253-2
  4. 4,0 4,1 Проект «Исследование Солнечной системы», Меркурий
  5. ESA Science & Technology: Background Science (ингл.). Европейское космическое агентство. Дата обращения: 2009-3-20. Архивировано 22 май 2012 года.

Әҙәбиәт

  • Гребеников Е. А., Рябов Ю. А. Поиски и открытия планет. — М.: Наука, 1975. — 216 с. — 65 000 экз.
  • Ксанфомалити Л. В. Неизвестный Меркурий // В мире науки. — 2008. — № 2.
  • Маров М. Я. Планеты Солнечной системы. — 2-е изд. — М.: Наука, 1986. — 320 с.
  • Солнечная система / Ред.-сост. В. Г. Сурдин. — М.: Физматлит, 2008. — 400 с. — ISBN 978-5-9221-0989-5