Рәмиев Мөхәмәтзакир Мөхәмәтсадиҡ улы: өлгөләр араһындағы айырма

	Мөхәмматзакир Рәмиев
	татар. Зәкир Садыйк улы Рәмиев
	Файл:Дәрдемәнд.jpg
Исеме	Рәмиев Мөхәмматзакир Мөхәммәтсаҙиҡ улы
Тыуған көнө	23 ноябрь 1859
Тыуған урыны	Ергән ауылы, Стәрлетамаҡ өйәҙе, Ырымбур губернаһы (хәҙерге Башҡортостан, Мәләүез районы)
Вафат булған көнө	9 октябрь 1921 (61 йәш)
Вафат булған урыны	Орск (Үр) ҡалаһы
Гражданлығы	Рәсәй империяһы
Эшмәкәрлеге	шағир
	Шаблон: просмотр • обсуждение • править

Интерактивная навигация по истории

← Алдағы үҙгәртеү Киләһе үҙгәртеү →

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән

ВизуальВикитекст

Һыҙылған

11:17, 9 октябрь 2015 өлгөһө

Википедияла Рәмиев фамилиялы башҡа кешеләр тураһында мәҡәләләр бар.

Мөхәмматзакир Рәмиев, Рәмиев Мөхәмматзакир Мөхәммәтсаҙиҡ улы, әҙәби псевдонимы Дәрдемәнд (23 ноябрь 1859 — 9 октябрь 1921) «Ваҡыт» гәзитен һәм «Шура» журналын ойоштороусы, меценат һәм шағир.

Рәмиев Мөхәмматзакир Мөхәммәтсаҙиҡ улы 1859 йылдың 23 ноябрендә Ырымбур губернаһы Стәрлетамаҡ өйәҙенең (хәҙер Башҡортостан Республикаһы Мәләүез районы) Ергән ауылында тыуған. Уның атаһы Мөхәммәтсаҙиҡ 1862 йылда Ырымбур губернаһында һабын ҡайнатыу заводы һатып ала, ә ете йылдан һуң алтын табыу буйынса беренсе приискыһын аса. Уның улдары Мөхәммәтзакир менән Мөхәммәтшакир аталарының эшен киңәйтә һәм XX быуат башына хәҙерге Башҡортостан һәм Силәбе өлкәһе территорияһында ҙур табыш килтергән егерме алтын приискыһы ойоштора.

Закир менән Шакирҙы татар теленә лә, урыҫ теленә лә әсәһе өйрәтә. Һуңынан улар башланғыс мосолман мәктәбендә, унан һуң ике ҡыш Орск ҡалаһында, ата-әсә йортонан 70 саҡырым алыҫлыҡтағы Муллаҡай ауылындағы мәҙрәсәлә уҡыйҙар. Шунан Закир ике йылға Төркиәгә китә. Истанбулда уҡый, төрөк телен һәм әҙәбиәтен, башҡа предметтарҙы өйрәнә.

Төркиәлә уҡып ҡайтҡандан һуң Закир Рәмиев тыуған иленә ҡайта һәм күпмелер ваҡыт Орскиҙа йәшәй. Бында ул сауҙа менән шөғөлләнә, йәйҙәрен алтын приискыһында үткәрә, Төркиәнән ҡайтҡандың икенсе йылына сауҙагәр Бурнаевтың ҡыҙы Мәхүпъямалға өйләнә. Уларҙың һигеҙ балалары тыуа.

Ҡыштарын Закир Рәмиев ғаиләһе менән бергә Ырымбурҙа йәшәй, ижади һәм хәйриә эшмәкәрлеге менән шөғөлләнә. Уның өйөндә татар интеллигенцияһының алдынғы вәкилдәре йыйыла. Ул күп уҡый, Европа буйлап сәйәхәт ҡыла, үҙ шиғри әҫәрҙәрен ижад итә. Дәрдемәнд — һағыш шағиры.

Закир йәмәғәт тормошонда әүҙем кеше була — бер нисә тапҡыр Ырымбур ҡала думаһына һайлана, 1906 йылда уны I Дәүләт Думаһына депутат итеп һайлайҙар. 1917 йылдың июлендә Ҡазанда Бөтә Рәсәй мосолман ҡоролтайы эшендә ҡатнаша. Ноябрь аҙағында Ырымбурҙа үткәрелгән Дөйөм башҡорт ҡоролтайы Башҡорт республикаһын ойоштороу тураһында иғлан итә. Республика иң элек үҙ территорияһындағы бөтә ер аҫты һәм ер өҫтө байлыҡтарын, шул иҫәптән Рәмиевтарҙың приискыларын да, дәүләт милке итеп иғлан итә.

1918 йылдың 23 ғинуарында Ырымбурҙа бөтә власть большевиктар ҡулына күсә. «Ваҡыт» һәм «Шура» сығыуҙан туҡтай. Шәхси типографияһын эшсе, крәҫтиән һәм һалдат депутаттары Советына тапшырып, 59 йәшлек Закир Рәмиев Ырымбурҙағы йортон, милкен, бай китапханаһын ҡалдырып, ғаиләһе менән Орскиға күсенә.

Ул үҙ-үҙенә бикләнмәй. Орскиҙа милли эштәр буйынса йәш, белемле комиссар Абдулла Дәүләтшин менән аралаша, урындағы интеллигенция менән осраша. 1921 йылдың көҙөндә Ырымбурға барып, ваба сиренән үлгән оло ҡыҙы Өммөгөлсөмдө ерләп ҡайтҡас, Закир Рәмиев ҡаты сирләп китә һәм бер аҙнанан вафат була. Был 1921 йылдың 9 октябрендә була. Хәҙерге Башҡортостан территорияһында үҙ аҡсаһына тиҫтәләгән мәсет, мәктәп һәм дауаханалар төҙөгән, татар һәм башҡорт халҡының мәҙәниәтен, мәғарифын үҫтереүгә ҙур өлөш индергән патриоттың йөрәге тибеүҙән туҡтай. Уны Татарстанда ғына түгел, Башҡортостанда ла хөрмәтләп иҫкә алалар.

Һылтанмалар

Рәмиев Мөхәмәтзакир Мөхәмәтсадиҡ улы // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.

@@ 1 юл: / 1 юл: @@
 {{Персона
- |имя                  = Рәмиев Мөхәмматзакир Мөхәммәтсаҙиҡ улы
+ |имя                  = Мөхәмматзакир Рәмиев
  |оригинал имени       =
  |изображение          = Дәрдемәнд.jpg
  |ширина               =
  |описание изображения =
- |имя при рождении     =
+ |имя при рождении     = Рәмиев Мөхәмматзакир Мөхәммәтсаҙиҡ улы
- |род деятельности     =
+ |род деятельности     = шағир
- |дата рождения        = 1859
+ |дата рождения        = 23.11.1859
  |место рождения       =  [[Ергән]] ауылы,  [[Стәрлетамаҡ өйәҙе]], [[Ырымбур губернаһы]] (хәҙерге [[Башҡортостан]], {{ТУ|Мәләүез районы}})
  |гражданство          = {{Российская империя}}
@@ 24 юл: / 24 юл: @@
 {{Фамилиялаш|Рәмиев}}
-'''Рәмиев Мөхәмматзакир Мөхәммәтсаҙиҡ улы''' — «Ваҡыт» гәзитен һәм «Шура» журналын ойоштороусы, татар яҙыусыларының китаптарын баҫтырыусы, меценат һәм шағир.
+'''Мөхәмматзакир Рәмиев, Рәмиев Мөхәмматзакир Мөхәммәтсаҙиҡ улы''', ''әҙәби псевдонимы'' '''Дәрдемәнд''' (23 ноябрь 1859 — [[9 октябрь]] [[1921]]) «Ваҡыт» гәзитен һәм «Шура» журналын ойоштороусы, меценат һәм шағир.
-[[1859 йыл]]дың 23 ноябрендә [[Ырымбур губернаһы]] [[Стәрлетамаҡ өйәҙе]]нең Ергән ауылында тыуған. Уның атаһы Мөхәммәтсаҙиҡ [[1862 йыл]]да Ырымбур губернаһында һабын ҡайнатыу заводы һатып ала, ә ете йылдан һуң алтын табыу буйынса беренсе приискыһын аса. Уның улдары Мөхәммәтзакир менән Мөхәммәтшакир аталарының эшен киңәйтә һәм [[XX быуат]] башына хәҙерге [[Башҡортостан]] һәм [[Силәбе өлкәһе]] территорияһында егерме алтын приискыһы ойоштора, улар ҙур табыш килтерә.
+Рәмиев Мөхәмматзакир Мөхәммәтсаҙиҡ улы 1859 йылдың 23 ноябрендә [[Ырымбур губернаһы]] [[Стәрлетамаҡ өйәҙе]]нең (хәҙер [[Башҡортостан Республикаһы]] [[Мәләүез районы]]) [[Ергән]] ауылында тыуған. Уның атаһы Мөхәммәтсаҙиҡ [[1862 йыл]]да Ырымбур губернаһында һабын ҡайнатыу заводы һатып ала, ә ете йылдан һуң алтын табыу буйынса беренсе приискыһын аса. Уның улдары Мөхәммәтзакир менән Мөхәммәтшакир аталарының эшен киңәйтә һәм [[XX быуат]] башына хәҙерге [[Башҡортостан]] һәм [[Силәбе өлкәһе]] территорияһында ҙур табыш килтергән егерме алтын приискыһы ойоштора.
 Закир менән Шакирҙы татар теленә лә, урыҫ теленә лә әсәһе өйрәтә. Һуңынан улар башланғыс мосолман мәктәбендә, унан һуң ике ҡыш Орск ҡалаһында, ата-әсә йортонан 70 саҡырым алыҫлыҡтағы Муллаҡай ауылындағы мәҙрәсәлә уҡыйҙар. Шунан Закир ике йылға [[Төркиә]]гә китә. Истанбулда уҡый, төрөк телен һәм әҙәбиәтен, башҡа предметтарҙы өйрәнә.
@@ 32 юл: / 32 юл: @@
 Төркиәлә уҡып ҡайтҡандан һуң Закир Рәмиев тыуған иленә ҡайта һәм күпмелер ваҡыт [[Орск]]иҙа йәшәй. Бында ул сауҙа менән шөғөлләнә, йәйҙәрен алтын приискыһында үткәрә, Төркиәнән ҡайтҡандың икенсе йылына сауҙагәр Бурнаевтың ҡыҙы Мәхүпъямалға өйләнә. Уларҙың һигеҙ балалары тыуа.
-Ҡыштарын Закир Рәмиев ғаиләһе менән бергә [[Ырымбур]]ҙа йәшәй, ижади һәм хәйриә эшмәкәрлеге менән шөғөлләнә. Уның өйөндә татар интеллигенцияһының алдынғы вәкилдәре йыйыла. Ул күп уҡый, [[Европа]] буйлап сәйәхәт ҡыла, үҙ шиғри әҫәрҙәрен ижад итә. Дәрдмәнд — һағыш шағиры.
+Ҡыштарын Закир Рәмиев ғаиләһе менән бергә [[Ырымбур]]ҙа йәшәй, ижади һәм хәйриә эшмәкәрлеге менән шөғөлләнә. Уның өйөндә татар интеллигенцияһының алдынғы вәкилдәре йыйыла. Ул күп уҡый, [[Европа]] буйлап сәйәхәт ҡыла, үҙ шиғри әҫәрҙәрен ижад итә. Дәрдемәнд — һағыш шағиры.
 Закир йәмәғәт тормошонда әүҙем кеше була — бер нисә тапҡыр Ырымбур ҡала думаһына һайлана, [[1906 йыл]]да уны I Дәүләт Думаһына депутат итеп һайлайҙар. [[1917 йыл]]дың июлендә [[Ҡазан]]да [[Бөтә Рәсәй мосолман ҡоролтайы]] эшендә ҡатнаша. Ноябрь аҙағында Ырымбурҙа үткәрелгән Дөйөм башҡорт ҡоролтайы Башҡорт республикаһын ойоштороу тураһында иғлан итә. Республика иң элек үҙ территорияһындағы бөтә ер аҫты һәм ер өҫтө байлыҡтарын, шул иҫәптән Рәмиевтарҙың приискыларын да, дәүләт милке итеп иғлан итә.