Замбия: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Мәғлүмәт өҫтәнем. Морат Солтан.
Төҙәтеүҙәр индерҙем. Морат Солтан.
1 юл: 1 юл:
{{Государство
{{Государство
|Русское название=Республика Замбия
|Русское название=Замбия Республикаһы
|Оригинальное название=Republic of Zambia {{ref-en}}<br />Dziko la Zambia {{ref-ny}}
|Оригинальное название=Republic of Zambia {{ref-en}}<br />Dziko la Zambia {{ref-ny}}
|Родительный падеж=Замбии
|Родительный падеж=Замбияның
|Герб= Coat of Arms of Zambia.svg
|Герб= Coat of Arms of Zambia.svg
<!--|Вместо герба=-->
<!--|Вместо герба=-->
|Девиз=Одна Замбия, одна нация ({{lang-en|One Zambia, One Nation}})
|Девиз=Бер Замбия, бер милләт ({{lang-en|One Zambia, One Nation}})
|Название гимна=Стой и пой о гордой и свободной Замбии
|Название гимна=Ғорур һәм азат Замбия хаҡында баҫ һәм йырла
<!--|Аудио=-->
<!--|Аудио=-->
|Форма правления=[[Президентская республика]]
|Форма правления=[[Президент республикаһы]]
|На карте=Zambia (orthographic projection).svg
|На карте=Zambia (orthographic projection).svg
|lat_dir = S|lat_deg = 14|lat_min = 7|lat_sec = 0
|lat_dir = S|lat_deg = 14|lat_min = 7|lat_sec = 0
14 юл: 14 юл:
|region = ZM
|region = ZM
|CoordScale =
|CoordScale =
|Язык=[[Английский язык|английский]]
|Язык=[[Инглиз теле|инглиз теле]]
|Дата независимости=[[24 октября]] [[1964]]
|Дата независимости=[[24 октябрь]] [[1964]]
|Независимость от=[[Великобритания|Великобритании]]
|Независимость от=[[Великобритания|Великобритания]]
|Столица=[[Лусака]]
|Столица=[[Лусака]]
|Крупнейший город=[[Лусака]]
|Крупнейший город=[[Лусака]]
|Должности руководителей=[[Президент Замбии|Президент]]<br />[[Вице-президент Замбии|Вице-президент]]
|Должности руководителей=[[Замбияның Президенты |Президент]]<br />[[Замбияның Вице-президенты|Вице-президент]]
|Руководители=[[Сата, Майкл|Майкл Сата]]<br />[[Скотт, Гай|Гай Скотт]]
|Руководители=[[Сата, Майкл|Майкл Сата]]<br />[[Скотт, Гай|Гай Скотт]]
|Место по территории=38
|Место по территории=38
37 юл: 37 юл:
|Год расчёта ИРЧП=2013
|Год расчёта ИРЧП=2013
|Место по ИРЧП=163
|Место по ИРЧП=163
|Валюта=[[Замбийская квача]] (ZMK)
|Валюта=[[Замбия квачаһы]] (ZMK)
|Домен=[[.zm]]
|Домен=[[.zm]]
|Телефонный код=260
|Телефонный код=260

19:59, 27 февраль 2016 өлгөһө

'{{{Башҡортса исеме}}}
'
{{{Эйәлек килеш}}} гербы
[[{{{Эйәлек килеш}}} флагы|Флаг]] {{{Герб урынына}}}
Девиз: «Бер Замбия, бер милләт (ингл. One Zambia, One Nation
[[{{{Эйәлек килеш}}} гимны|Государственный гимн {{{Эйәлек килеш}}}]]
Рәсми телдәр инглизсә[1]
Баш ҡала Лусака
Территория
• Бөтәһе

752 614 км²
Валюта Замбия квачаһы (ZMK)
Интернет-домен .zm
Код ISO ZM
МОК коды ZAM
Телефон коды +260
Сәғәт бүлкәте UTC+2:00[d] һәм Africa/Lusaka[d][2]

Замбия (ингл.  Zambia), тулы рәсми исеме — Замбия Республикаһы (ингл. Republic of Zambia) — Көньяҡ Африкалағы дәүләт. Конго Демократик Республикаһы, Танзания, Малави, Мозамбик, Зимбабве, Ботсвана, Намибия, Ангола менән сиктәш, диңгеҙгә сығыу юлы юҡ. Баш ҡалаһы һәм иң ҙур ҡалаһы — Лусака.

1964 йылда Бөйөк Британиянан бойондороҡһоҙлоҡ алған.

Географияһы

Замбия Көньяҡ Африкала урынлашҡан. Тропик климатлы, диңгеҙгә сығыу юлы булмаған, башлыса яйлала ятҡан ил. Майҙаны 752 614 км², донъяла 38-се урында. Территорияһы Замбези һәм Конго йылғалары бассейнына ҡарай. Замбия менән Зимбабве сигендә Замбези йылғаһында шарлауыҡтар, шул иҫәптән атаҡлы Виктория шарлауығы урынлашҡан.

Файҙалы ҡаҙылмалар

Ер аҫты байлыҡтарынан баҡыр, кобальт, зөбәржәттәр, алтын, көмөш, уран, ҡурғаш, цинк, күмер, марганец бар.

Тарихы

Замбия территорияһында борондан кешеләр йәшәгән. Бер нисә мең йыл элек унда бушмен ҡәбиләләре (һунарсылар һәм йыйыусылар) көн иткән. Беҙҙең эра башында бушмендарҙы төньяҡтан килгән готтентоттар (игенселәр һәм малсылар) ҡыҫырыҡлап сығарған. Бер мең йыл самаһы ваҡыт үткәс, готтентоттарҙы Үҙәк Африканан килгән банту ҡәбиләләре ҡыҫырыҡлап сығарған.

XVIII быуатта Баротсе ҡол биләүселек дәүләте барлыҡҡа килгән. Шул уҡ XVIII быуатта тәүге европалылар килә башлай (португалдар). Ә XIX быуатта Замбия Төньяҡ Родезия исеме аҫтында Британия протекторатына әйләнә. XX быуатта, 1964 йылда, Замбия бойондороҡһоҙлоҡ ала.

Сәйәси ҡоролошо

Замбия — күп партиялы системалы демократик ил. Дәүләт башлығы, хөкүмәт етәксеһе һәм баш командуюущий булып президент тора. Ул 5 йылға бер һайлана, бер кеше ике мөҙҙәттән ашыу президент вазифаһын биләй алмай. Парламент — Милли ассамблея — 158 депутаттан тора, 150-һе һайлана, һигеҙе президент тарафынан тәғәйенләнә. Парламент 5 йылға һайлана, президент уны таратыу хоҡуғына эйә.

Иҫкәрмәләр

  1. 1,0 1,1 1 // (unspecified title)
  2. 2,0 2,1 2,2 https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/africa

Һылтанмалар