Швеция

'{{{Башҡортса исеме}}}
'

[[{{{Эйәлек килеш}}} флагы|Флаг]] {{{Герб урынына}}}
Девиз: «För Sverige i tiden»
[[{{{Эйәлек килеш}}} гимны|Государственный гимн {{{Эйәлек килеш}}}]]
Рәсми телдәр	швед теле
Баш ҡала	Стокгольм
Территория • Бөтәһе	449 964 км²
Этнохороним	Швед, шведтар
Валюта	Швед (Швеция) кронаһы (SEK)
Интернет-домен	.se[d]
Код ISO	SE
МОК коды	SWE
Телефон коды	+46
Сәғәт бүлкәте	UTC+1:00[d]

Швеция Короллеге (швед. Konungariket Sverige), Швеция (швед. Sverige) — Төньяҡ Европала Скандинав ярымутрауында урынлашҡан дәүләт. Илдең атамаһы иҫкескандинав теленән барлыҡҡа килә: Svea һәм Rige — «Свеялар дәүләте». Башҡала — Стокгольм.

Физик һәм географик характеристикаһы

Урынлашыуы

Майҙаны (449 964 км²) буйынса Швеция Көнбайыш Европа илдәре араһында өсөнсө урынды биләй, ә бөтә Европа буйынса — бишенсе.

Климаты

Айҙар буйынса уртаса температура (°C)
Ҡала	Ғинуар	Февраль	Март	Апрель	Май	Июнь	Июль	Август	Сентябрь	Октябрь	Ноябрь	Декабрь
Кируна	−10/-16	−8/-15	−4/-13	2/-7	8/0	14/6	17/8	14/6	9/2	1/-4	−5/-10	−8/-15
Эстерсунд	−5/-10	−3/-9	0/-6	5/-2	12/3	16/8	18/10	17/10	12/6	6/2	0/-3	−3/-8
Стокгольм	1/-2	1/-3	4/-2	11/3	16/8	20/12	23/15	22/14	17/10	10/6	5/2	1/-1
Гётеборг	2/-1	4/-1	6/0	11/3	16/8	19/12	22/14	22/14	18/10	12/6	7/3	3/-1
Висбю	1/-2	1/-3	3/-2	9/1	14/6	18/10	21/13	20/13	16/9	10/6	5/2	2/0
Мальме	3/-1	3/-1	6/0	12/3	17/8	19/11	22/13	22/14	18/10	12/6	8/4	4/1

Уртаса көн оҙонлоғо Декабрь Июнь Мальмё 7 сәғәт 17 сәғәт Стокгольм 6 сәғәт 18 сәғәт Кируна 0 сәғәт 24 сәғәт

Политик ҡоролош

Швеция парламенты — риксдагтың бинаһы

Дәүләт башлығы — король. Әммә Швеция конституциялы монархия булып тора, шуға ла корольдең хакимлеге сикләнгән. Дәүләт менән премьер-министр башлығында хөкүмәт идара итә. Ул парламент — риксдаг менән һайлана. Риксдаг дүрт йылға бер дөйөм тауыш биреүҙәр аша ҡабаттан һайланыла.

Административ бүленеш

Швеция 21 округтарға — лендарға (län) бүленә, ә һәр бер лен коммуналарҙан (kommun) тора (дөйөм һаны — 290).

Халҡы

Милли состав

Шведтарҙан башҡа илдә 17 меңдән ашыу саам халҡы, 500 меңдән ашыу финдар йәшәй.

Дин

Диндарҙарҙың күпселеге (79 %), йәки халыҡтың 70 % населения, Швеция Сиркәүенә инә. Ул лютеран сиркәүе булып тора һәм 2000 йылда дәүләттән айырыла.

Швецияла 250 меңдән алып 450 меңгә тиклем ислам динен тотоусылар йәшәй. Православиелыларҙың һаны 94 мең кешегә барып етә.

Ғилем

Швецияның билдәле ғалимдары:

• Карл Линней (1707—1778) — врач, биолог.
• Андерс Йонас Ангстрем (1814—1874) — ғалим-астрофизик.
• Карл Манне Георг Сигбан (1886—1978) — физик, Нобель премияһы лауреаты.
• Петер Артеди (1705—1735) — ғалим-ихтиолог.
• Эрик Ивар Фредгольм (1866—1927) — математик.
• Магнус Гёста Миттаг-Леффлер (1846—1927) — математик.
• Альфред Нобель (1833—1896) — химик, инженер, динамитты уйлап табыусы. Нобель премияһына нигеҙ һалыусы.

Әҙәбиәт

Киң билдәле швед яҙыусылары:

• А. Стриндберг (1849—1912) — «Густав Ваза», «Эрик XIV» тарихи драмалары, «Ҡыҙыл бүлмә» романы авторы;
• С. Лагерлёф (1858—1940) — «Нильс Хольгерссондың Швеция буйлап мөғжизәле сәйәхәте» китабы менән билдәле;
• А. Линдгрен (1907—2002) — «Малыш һәм Карлсон» исемле повестар йыйынтығы менән донъяға билдәле.

Һылтанмалар

• Швеция короллегенең официаль сайты