Станюта Стефания Михайловна: өлгөләр араһындағы айырма
Таңһылыу (фекер алышыу | өлөш) |
Таңһылыу (фекер алышыу | өлөш) |
||
103 юл: | 103 юл: | ||
== Фильмография == |
== Фильмография == |
||
Кинематографияла Станютаның билдәлелеге, беренсе нәүбәттә, Шепитько Лариса Ефимовна һәм Климов Элем Германовичтың (1981)«Матера менән хушлашыу» фильмы менән бәйле, был фильмда ул ''Дарья әбей'' ролен башҡара. |
|||
Кинематографическая известность Станюты связана, прежде всего, с фильмом [[Шепитько, Лариса Ефимовна|Л. Е. Шепитько]] и [[Климов, Элем Германович|Э. Г. Климова]] [[Прощание (фильм, 1981)|«Прощание с Матерой»]], в котором она сыграла роль ''старухи Дарьи''. |
|||
<div class="references-small" style="-moz-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-count:2;"> |
<div class="references-small" style="-moz-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-count:2;"> |
||
# |
# 1958 — «Ҡыҙыл япраҡтар» — ''эпизод'' |
||
# 1958 — «Бәхетте һаҡларға кәрәк» — ''Никитаның ҡатыны'' |
|||
# {{год в кино|1958}} — [[Счастье надо беречь]] — ''жена Никиты'' |
|||
# 1958 — «Сәғәт төн уртаһында туҡтаны» — ''уҡытыусы'' |
|||
# {{год в кино|1958}} — [[Часы остановились в полночь]] — ''учительница'' |
|||
# |
# 1959 — «Талапсан ҡатын» — ''Катерина'' |
||
# |
# 1961 — «Беренсе һынау» — ''Ганна'' |
||
# |
# 1962 — «Элмәктәге йондоҙ», (киноальманах «Бәләкәй хыялыйҙар») — ''ҡара кейемле ҡатын'' |
||
# |
# 1964 — «Тереләргә хат» (фильм) |
||
# {{год в кино|1966}} — [[Иду искать]] — ''эпизод'' |
# {{год в кино|1966}} — [[Иду искать]] — ''эпизод'' |
||
# {{год в кино|1967}} — [[Дом и хозяин]] — ''мать Егора'' |
# {{год в кино|1967}} — [[Дом и хозяин]] — ''мать Егора'' |
15:56, 19 декабрь 2016 өлгөһө
Стефа́ния Миха́йловна Станю́та (бел. Стэфанія Міхайлаўна Станюта; 1905—2000) — Беларусь, совет кино һәм театр артисы. СССР-ҙың халыҡ артисы (1988).
Биографияһы
Стефания Станюта 1905 йылдың 30 апрелендә Минск ҡалаһында билдәле белорус рәссамы Станюта Михаил Петрович ғаиләһендә тыуған. Бала сағында уға батша Николай II-нең белорус халҡы менән рәсми осрашыуында булырға насип була.
Сиркәү мәхәллә мәктәбендә, аҙаҡ Минск хөкүмәт ҡатын-ҡыҙҙар гимназияһында уҡый[1]. 1918 йылдан Жданович Флориан Павловичтың Беренсе белорус драма һәм комедия ширҡәтендә статист, хорҙа йырлаусы һәм бейеүсе булып эшләй. Был ижади коллектив нигеҙендә 1920 йылда 1-се Белорус дәүләт театры (хәҙерге Янка Купала исемендәге Милли академия театры) төҙөлә, Станюта Стефания Михайловна был театрҙа эшләүен дауам итә. Беренсе Химки ролен ул 16 йәшендә Голубок Владислав Иосифовичтың «Ганка» пьесаһында уйнай . 1926 йылда Мәскәү Художество академия театрының Белорус драматик студияһын (Смышляев Валентин Сергеевич һәм Гиацинтова Софья Владимировна класы) тамамлай. Ошо сығарылыш базаһында 1926 йылда Витебск ҡалаһында Икенсе белорус дәүләт драма театры (хәҙерге Якуб Колас исемендәге Милли академия драма театры) төҙөлә, был театрҙа Стефания Станюта 1932 йылға тиклем уйнай. 1932 йылдан үҙенең ғүмеренең аҙағына тиклем Стефания Станюта Минск ҡалаһында Янка Купала исемендәге Милли академия театрында эшләй.Бөтәһе яҡынса 200 роль башҡара[2]. Бөйөк Ватан һуғышы башланғанда театр труппаһы Одесса ҡалаһында була. Минскта Стефания Станютаның ғаиләһе ҡала, ләкин театр оҙаҡ ваҡыт Одессала була, Стефания үҙ-үҙеңде һаҡлау төркөмө башлығы итеп һайлана. Труппа Томск ҡалаһына күскәс, һауыға башлаған һалдаттар менән госпиталдә театр түңәрәге алып бара[3]. Кинола 1958 йылда төшә башлай. Стефания Станюта 2000 йылдың 6 ноябрендә вафат була. Минск ҡалаһында Көнсығыш зыяратта ерләнгән.
Ғаиләһе
- Атаһы — Станюта Михаил Петрович (1881—1974) — белорус совет рәссамы, график, педагог;
- әсәһе — Христина Ивановна Станюта, йорт хужабикәһе, крәҫтиән ғаиләһенән;
- ире — Александр Кручинский — Ҡыҙыл Армия офицеры ;
- улы — Станюта Александр Александрович (1936—2011) — яҙыусы, әҙәбиәт белгесе;
- килене (улының ҡатыны) — Михайлова–Станюта Ирина Алексеевна — ғалим-иҡтисадсы, профессор;
- ейәнсәре — Станюта Мелитина Дмитриевна (1993 йылда тыуған) — белорус гимнасы (художестволы гимнастика).
Маҡтаулы исемдәре һәм бүләктәре
- Народная артистка СССР-ҙың халыҡ артисы (1988);
- Белорус ССР-ының халыҡ артисы (1957);
- Белорус ССР-ының Дәүләт премияһы (1982) — театр эшмәкәрлеге өсөн;
- ике Хеҙмәт Ҡыҙыл Байрағы ордены (1980, 1985);
- Халыҡтар Дуҫлығы ордены (1977);
- «Почёт билдәһе» ордены (1955);
- «Өлгөлө хеҙмәте өсөн» миҙалы (1955);
- «Владимир Ильич Ленин тыуыуына 100 йыл тулыу хөрмәтенә миҙал Маҡтаулы хеҙмәте өсөн»;
- «1941-1945 йй.Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙал;
- «1941-1945 йй. Бөйөк Ватан һуғышында маҡтаулы хеҙмәте өсөн» миҙалы;
- «Хеҙмәт Ветераны» миҙалы (1975);
- Франциско Скорина миҙалы (1995);
- «Гәлсәр Тауис» призы (тәүге эйәһе) (Белоруссия театр эшмәкәрҙәре Союзы, 1992);
- «Һөнәренә ҙур өлөш индергән өсөн» приз Халыҡ-ара кино артистары фестивале (Рәсәй кино артистары Гильдияһы, 1991);
- «Славян кинематографына ҙур өлөш индергән өсөн» премия, II «Алтын Витязь» Мәскәү кинофестивале (Россия, 1992);
- «Маскалар» театр һәм телевидениегә булышлыҡ итеүсе Рәсәй хәйриә йәмғиәт фонды эргәһендәге Халыҡ-ара театр академияһы академигы.
Ижады
Театрҙағы ролдәре
- 1936 — «Бүреләр һәм һарыҡтар», Островский Александр Николаевич — Глафира Алексеевна
- 1937 — «Һандуғас», Змитрок Бядуля — Алена
- 1939 — «Кем аҙаҡҡы көлә», Крапива Кондрат — Зелкина
- 1944 — «»Примактар, Янка Купала — Паланея
- 1944 — «Туҙҙырылған ҡош ояһы», Я. Купала — Марыля
- 1948 — «Мөғжизәле алдауҙар көнө», («Дуэнья») Шеридан Ричард Бринсли — Дуэнья
- 1949 — «Тыҡрыҡтағы айырым йорт», братья Тур — Эрна Курциус
- 1956 — «Һандуғас», З. Бядуля — пани Вашемирская
- 1956 — «Министр ханым», Нушич Бранислав — Живка Попович
- 1963 — «Урыҫ кешеләр», Симонов Константин Михайлович — Мария Николаевна
- «Һуңға ҡалған мөхәббәт», А. Н. Островский — Фелицата Антоновна Шаблова
- «Мин, өләсәй, Илико һәм Илларион», Думбадзе Нодар Владимирович — Өләсәй
- «Ябай ҡыҙ», Губаревич Кастусь Леонтьевич— Анна Петровна
- «Инә бүҙәнә зары», Чигринов Иван Гаврилович — Рипина
- «Һаҙлыҡта кешеләр», Мележ Иван Павлович — Кулина Чернушка
- «Верочка», Макаёнок Андрей Егорович — Арина Родионовна
- «Өс Иван — өс ағай-эне» Вольский Артур Витальевич— Каргота
- «Ҡарун», Мольер — Элиза
- «Башҡалар өсөн иҫәр, үҙе өсөн аҡыллы», Лопе де Вега — Диана
- «Бесәй менәе уйын», Эркень Иштван — Гиза
- «Ишектәр шапылдайҙар», Фермо Мишель — Өләсәй
- «Гарольд һәм Мод», Хиггинс Колин һәм Карьер Жан-Клод — Мод
- «Йәш гвардия», А. А. Фадеев — Вера өләсәй
- «Машенька», Афиногенов Александр Николаевич — Мотя инәй
- «Ромео һәм Джульетта», Шекспир — Имеҙеүсе ҡатын
- «Һәләкәткә дусар булған кешеләр заговоры», Вирта Николай Евгеньевич — Рейчел
- «Прокурор ҡыҙы», Яновский Юрий Иванович — Өләсәй
- «Сейәле баҡса», А. П. Чехов — Шарлотта
- «Авдейға дәртле мөхәббәт» («Утарҙа һөрән»), Бутромеев Владимир Петрович — мать Зуйктың әсәйе
- «Ғаилә», Попов Иван Фёдорович — Вера Васильевна Кашкадамова
- «Кремль куранттары», Погодин Николай Фёдорович — хәйерсе
- «Һуңғы ҡорбан», А. Н. Островский — Михевна
Фильмография
Кинематографияла Станютаның билдәлелеге, беренсе нәүбәттә, Шепитько Лариса Ефимовна һәм Климов Элем Германовичтың (1981)«Матера менән хушлашыу» фильмы менән бәйле, был фильмда ул Дарья әбей ролен башҡара.
- 1958 — «Ҡыҙыл япраҡтар» — эпизод
- 1958 — «Бәхетте һаҡларға кәрәк» — Никитаның ҡатыны
- 1958 — «Сәғәт төн уртаһында туҡтаны» — уҡытыусы
- 1959 — «Талапсан ҡатын» — Катерина
- 1961 — «Беренсе һынау» — Ганна
- 1962 — «Элмәктәге йондоҙ», (киноальманах «Бәләкәй хыялыйҙар») — ҡара кейемле ҡатын
- 1964 — «Тереләргә хат» (фильм)
- 1966 — Иду искать — эпизод
- 1967 — Дом и хозяин — мать Егора
- 1969 — Я, Франциск Скорина… — Аббатисса
- 1970 — Пятёрка отважных — бабушка Кешки
- 1971 — Запрос (короткометражный) — Фенька
- 1971 — Могила льва — мать Фёдора
- 1973 — И смех, и беда (короткометражный) — Агрипина
- 1973 — Тёща — тётя Маша
- 1974 — Великое противостояние — Агеиха
- 1974 — Мы — хлопцы живучие — Матрена Евсеевна
- 1974 — Приключения в городе, которого нет — тетя Полли
- 1976 — Воскресная ночь — старуха
- 1976 — Память земли — баба Поля
- 1976 — Тревожный месяц вересень — Серафима
- 1976-1978 — Время выбрало нас — Воронецкая
- 1977 — Воспоминание... — бабушка Пчелка
- 1977 — Про Красную Шапочку — 1-я злая старуха
- 1978 — Поговорим брат... — Дарья
- 1978 — Торговка и поэт — Мариля
- 1979 — Родное дело — мать
- 1980 — Атланты и кариатиды — мать Максима
- 1980 — Возьму твою боль — жена Шишковича
- 1980 — Половодье — Степановна
- 1980 — Третьего не дано — эпизод
- 1981 — Единственные мужчина — Неонила Степановна
- 1981 — Затишье — Вера Петровна
- 1981 — Оленья охота — селянка
- 1981 — О тебе — Ксения Александровна
- 1981 — Люди на болоте — знахарка
- 1981 — Прощание — Дарья
- 1981 — Родник — Ефросинья Ильинична
- 1982 — Живая радуга — бабушка Миши
- 1982 — Чужая вотчина — Мондриха
- 1983 — Сад — старуха, приютившая Машу
- 1983 — Белые росы — Киселиха
- 1983 — Плыви, кораблик… — Анна Николаевна Полунина
- 1984 — Неизвестный солдат — Антонина Васильевна Бокарева
- 1984 — Отряд — старуха
- 1984 — Радуница — Христина
- 1984 — Что у Сеньки было — бабка Вера
- 1985 — Мама, я жив — Домна Филипповна
- 1985 — Поклонись до земли — Мария
- 1985 — Не ходите, девки, замуж — Михеевна
- 1985 — Холода в начале весны (короткометражный) — бабушка Виктора
- 1985 — Экзамен на директора — Клавдия Петровна
- 1986 — Не забудьте выключить телевизор — Калерия Павловна
- 1986 — Первоцвет — бабушка
- 1987 — Нетерпение души — мать Лепешинского
- 1988 — Генеральная репетиция — Няня
- 1988 — Эти... Три верные карты... — графиня
- 1988 — Мудромер — Екатерина Антоновна Загменная
- 1989 — Хочу сделать признание — Ганна Шкурко
- 1990 — Мудромер (фильм-спектакль) — Загменная Екатерина Антоновна
- 1990 — Небылицы про Ивана — старуха
- 1990 — Войди в каждый дом — эпизод
- 1990 — Плач перепёлки — эпизод
- 1990 — Страсти по Авдею (фильм-спектакль) — мать Зуйка
- 1991 — Царь Иван Грозный — Ануфриевна
- 1991 — Изгой — Ганка
- 1992 — Цена головы — нищенка
- 1993 — Истоки
- 1993 — Силуэт в окне напротив — тёща
- 1993 — Чёртовы куклы — старушка с намибийскими
- 1994 — Времена года
- 1994 — Лето любви — Стефания
- 1995 — Игра воображения — старуха в шляпе
- 2001 — Курортный роман — эпизод
Память
- Сын Стефании Станюты Александр издал книгу воспоминаний о матери. Первая вышла на белорусском языке в 1994 году, а дополненный вариант — «Жизнь актрисы» — на русском языке — в 2001 году. Также своими воспоминаниями он делится в интервью: «Вспоминать и возвращаться» и «И я закричал на весь пустой зал: „Мама!“».
- К 105-летию со дня рождения актрисы Александр Станюта издал новый роман «Городские сны», основанный на её личных письмах любимым мужчинам: актёру и сотруднику НКВД. Судьба обоих оказалась трагичной: они были расстреляны[4].
- В память об актрисе 27 марта 2003 года на доме № 19 по проспекту Скорины (Независимости) в Минске была установлена мемориальная доска Стефании Станюты, а 3 ноября этого же года — памятник на Восточном (Московском) кладбище. Автор памятника — скульптор Владимир Слободчиков[5].
- В Купаловском театре организуются вечера памяти Стефании Станюты. В Государственном музее истории театральной и музыкальной культуры Беларуси есть комната, посвящённая Стефании Станюте.
- Министерство связи и информатизации Республики Беларусь 13 мая 2005 года ввело в почтовое обращение марку «100 лет со дня рождения С. М. Станюты», подготовленную издатцентром «Марка» РУП «Белпочта» (художники В. Терентьев и Ю. Тореев).
- К 100-летию актрисы был выпущен памятный буклет[3].
Примечания
- ↑ Дата в истории: 112 лет назад в Минске основана женская правительственная гимназия . Дата обращения: 7 ғинуар 2013. Архивировано 11 ғинуар 2013 года.
- ↑ Стефания Станюта — Знаменитые люди — Каталог — Туризм в Беларуси
- ↑ 3,0 3,1 «Чтобы помнили». Стефания Станюта . Дата обращения: 21 июль 2011. Архивировано 4 апрель 2012 года.
- ↑ Алла Казакова. «Городские сны королевы Стефании» (19 май 2010). Дата обращения: 22 июль 2011. Архивировано 4 апрель 2012 года.
- ↑ Двамал. Могилы знаменитостей (19 май 2007). Дата обращения: 22 июль 2011. Архивировано 4 апрель 2012 года.
- Википедия:Cite web (заменить webcitation-архив: deadlink no)
- Алфавит буйынса шәхестәр
- Минскта тыуғандар
- Алфавит буйынса актёрҙар
- СССР актёрҙары
- Белоруссия актёрҙары
- XX быуат актёрҙары
- СССР-ҙың халыҡ артистары
- БССР-ҙың дәүләт премияһы лауреаттары
- Белорус ССР-ының халыҡ артистары
- Шәхестәр:Якуб Колас исемендәге Витебск театры
- Шәхестәр:Янка Купала исемендәге Милли академия театры
- Минсктың Көнсығыш зыяратында ерләнеүселәр