Станюта Стефания Михайловна: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
103 юл: 103 юл:


== Фильмография ==
== Фильмография ==
Кинематографияла Станютаның билдәлелеге, беренсе нәүбәттә, Шепитько Лариса Ефимовна һәм Климов Элем Германовичтың (1981)«Матера менән хушлашыу» фильмы менән бәйле, был фильмда ул ''Дарья әбей'' ролен башҡара.
Кинематографическая известность Станюты связана, прежде всего, с фильмом [[Шепитько, Лариса Ефимовна|Л. Е. Шепитько]] и [[Климов, Элем Германович|Э. Г. Климова]] [[Прощание (фильм, 1981)|«Прощание с Матерой»]], в котором она сыграла роль ''старухи Дарьи''.


<div class="references-small" style="-moz-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-count:2;">
<div class="references-small" style="-moz-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-count:2;">
# {{год в кино|1958}}[[Красные листья]] — ''эпизод''
# 1958 — «Ҡыҙыл япраҡтар» — ''эпизод''
# 1958 — «Бәхетте һаҡларға кәрәк» — ''Никитаның ҡатыны''
# {{год в кино|1958}} — [[Счастье надо беречь]] — ''жена Никиты''
# 1958 — «Сәғәт төн уртаһында туҡтаны» — ''уҡытыусы''
# {{год в кино|1958}} — [[Часы остановились в полночь]] — ''учительница''
# {{год в кино|1959}}[[Строгая женщина]] — ''Катерина''
# 1959 — «Талапсан ҡатын» — ''Катерина''
# {{год в кино|1961}}[[Первые испытания (фильм)|Первые испытания]] — ''Ганна''
# 1961 — «Беренсе һынау» — ''Ганна''
# {{год в кино|1962}}[[Звезда на пряжке]] (киноальманах «Маленькие мечтатели») — ''женщина в черном''
# 1962 — «Элмәктәге йондоҙ», (киноальманах «Бәләкәй хыялыйҙар») — ''ҡара кейемле ҡатын''
# {{год в кино|1964}}[[Письма к живым (фильм)|Письма к живым]]
# 1964 — «Тереләргә хат» (фильм)
# {{год в кино|1966}} — [[Иду искать]] — ''эпизод''
# {{год в кино|1966}} — [[Иду искать]] — ''эпизод''
# {{год в кино|1967}} — [[Дом и хозяин]] — ''мать Егора''
# {{год в кино|1967}} — [[Дом и хозяин]] — ''мать Егора''

15:56, 19 декабрь 2016 өлгөһө

Стефа́ния Станю́та
Исеме:

Стефания Михайловна Станюта

Тыуған урыны:

Минск, Рәсәй империяһы

Һөнәре:

актёр

Гражданлығы:

Рәсәй империяһы Рәсәй империяһы
Совет Социалистик Республикалар Союзы СССР
Беларусь Беларусь

Әүҙем йылдары:

19192000

Театр:

Янка Купала исемендәге милли академия театры (Минск)

Наградалары:
СССР-ҙың халыҡ артисы— 1988 БССР-ҙың дәүләт премияһы — 1982
Хеҙмәт Ҡыҙыл Байрағы ордены (1985) Хеҙмәт Ҡыҙыл Байрағы ордены халыҡтар Дуҫлығы ордены Почёт билдәһе ордены (1955)
«Өлгөлө хеҙмәте өсөн» миҙалы Владимир Ильич Ленин тыуыуына 100 йыл тулыу хөрмәтенә миҙал 1941-1945 йй.Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн миҙал 1941-1945 йй. Бөйөк Ватан һуғышында маҡтаулы хеҙмәте өсөн миҙалы
Франциско Скорина миҙалы (1995) Хеҙмәт Ветераны Миҙалы

Стефа́ния Миха́йловна Станю́та (бел. Стэфанія Міхайлаўна Станюта; 1905—2000) — Беларусь, совет кино һәм театр артисы. СССР-ҙың халыҡ артисы (1988).

Файл:Станюта Михаил ҡыҙының портреты 1923.jpg
Станюта Михаил Петрович «Ҡыҙының портреты», 1923, Беларусь Республикаһының милли художество музейы
Файл:Стефания Станютаның ҡәбер өҫтөнә ҡуйылған һәйкәл (FoP).jpg
Көнсығыш зыяратта ҡәбер өҫтөнә ҡуйылған һәйкәл

Биографияһы

Стефания Станюта 1905 йылдың 30 апрелендә Минск ҡалаһында билдәле белорус рәссамы Станюта Михаил Петрович ғаиләһендә тыуған. Бала сағында уға батша Николай II-нең белорус халҡы менән рәсми осрашыуында булырға насип була.

Сиркәү мәхәллә мәктәбендә, аҙаҡ Минск хөкүмәт ҡатын-ҡыҙҙар гимназияһында уҡый[1]. 1918 йылдан Жданович Флориан Павловичтың Беренсе белорус драма һәм комедия ширҡәтендә статист, хорҙа йырлаусы һәм бейеүсе булып эшләй. Был ижади коллектив нигеҙендә 1920 йылда 1-се Белорус дәүләт театры (хәҙерге Янка Купала исемендәге Милли академия театры) төҙөлә, Станюта Стефания Михайловна был театрҙа эшләүен дауам итә. Беренсе Химки ролен ул 16 йәшендә Голубок Владислав Иосифовичтың «Ганка» пьесаһында уйнай . 1926 йылда Мәскәү Художество академия театрының Белорус драматик студияһын (Смышляев Валентин Сергеевич һәм Гиацинтова Софья Владимировна класы) тамамлай. Ошо сығарылыш базаһында 1926 йылда Витебск ҡалаһында Икенсе белорус дәүләт драма театры (хәҙерге Якуб Колас исемендәге Милли академия драма театры) төҙөлә, был театрҙа Стефания Станюта 1932 йылға тиклем уйнай. 1932 йылдан үҙенең ғүмеренең аҙағына тиклем Стефания Станюта Минск ҡалаһында Янка Купала исемендәге Милли академия театрында эшләй.Бөтәһе яҡынса 200 роль башҡара[2]. Бөйөк Ватан һуғышы башланғанда театр труппаһы Одесса ҡалаһында була. Минскта Стефания Станютаның ғаиләһе ҡала, ләкин театр оҙаҡ ваҡыт Одессала була, Стефания үҙ-үҙеңде һаҡлау төркөмө башлығы итеп һайлана. Труппа Томск ҡалаһына күскәс, һауыға башлаған һалдаттар менән госпиталдә театр түңәрәге алып бара[3]. Кинола 1958 йылда төшә башлай. Стефания Станюта 2000 йылдың 6 ноябрендә вафат була. Минск ҡалаһында Көнсығыш зыяратта ерләнгән.

Ғаиләһе

  • Атаһы — Станюта Михаил Петрович (1881—1974) — белорус совет рәссамы, график, педагог;
  • әсәһе — Христина Ивановна Станюта, йорт хужабикәһе, крәҫтиән ғаиләһенән;
  • ире — Александр Кручинский — Ҡыҙыл Армия офицеры ;
  • улы — Станюта Александр Александрович (1936—2011) — яҙыусы, әҙәбиәт белгесе;
  • килене (улының ҡатыны) — Михайлова–Станюта Ирина Алексеевна — ғалим-иҡтисадсы, профессор;
  • ейәнсәре — Станюта Мелитина Дмитриевна (1993 йылда тыуған) — белорус гимнасы (художестволы гимнастика).

Маҡтаулы исемдәре һәм бүләктәре

  • Народная артистка СССР-ҙың халыҡ артисы (1988);
  • Белорус ССР-ының халыҡ артисы (1957);
  • Белорус ССР-ының Дәүләт премияһы (1982) — театр эшмәкәрлеге өсөн;
  • ике Хеҙмәт Ҡыҙыл Байрағы ордены (1980, 1985);
  • Халыҡтар Дуҫлығы ордены (1977);
  • «Почёт билдәһе» ордены (1955);
  • «Өлгөлө хеҙмәте өсөн» миҙалы (1955);
  • «Владимир Ильич Ленин тыуыуына 100 йыл тулыу хөрмәтенә миҙал Маҡтаулы хеҙмәте өсөн»;
  • «1941-1945 йй.Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙал;
  • «1941-1945 йй. Бөйөк Ватан һуғышында маҡтаулы хеҙмәте өсөн» миҙалы;
  • «Хеҙмәт Ветераны» миҙалы (1975);
  • Франциско Скорина миҙалы (1995);
  • «Гәлсәр Тауис» призы (тәүге эйәһе) (Белоруссия театр эшмәкәрҙәре Союзы, 1992);
  • «Һөнәренә ҙур өлөш индергән өсөн» приз Халыҡ-ара кино артистары фестивале (Рәсәй кино артистары Гильдияһы, 1991);
  • «Славян кинематографына ҙур өлөш индергән өсөн» премия, II «Алтын Витязь» Мәскәү кинофестивале (Россия, 1992);
  • «Маскалар» театр һәм телевидениегә булышлыҡ итеүсе Рәсәй хәйриә йәмғиәт фонды эргәһендәге Халыҡ-ара театр академияһы академигы.

Ижады

Театрҙағы ролдәре

  • 1936 — «Бүреләр һәм һарыҡтар», Островский Александр Николаевич — Глафира Алексеевна
  • 1937 — «Һандуғас», Змитрок Бядуля — Алена
  • 1939 — «Кем аҙаҡҡы көлә», Крапива Кондрат — Зелкина
  • 1944 — «»Примактар, Янка Купала — Паланея
  • 1944 — «Туҙҙырылған ҡош ояһы», Я. Купала — Марыля
  • 1948 — «Мөғжизәле алдауҙар көнө», («Дуэнья») Шеридан Ричард Бринсли — Дуэнья
  • 1949 — «Тыҡрыҡтағы айырым йорт», братья Тур — Эрна Курциус
  • 1956 — «Һандуғас», З. Бядуля — пани Вашемирская
  • 1956 — «Министр ханым», Нушич Бранислав — Живка Попович
  • 1963 — «Урыҫ кешеләр», Симонов Константин Михайлович — Мария Николаевна
  • «Һуңға ҡалған мөхәббәт», А. Н. Островский — Фелицата Антоновна Шаблова
  • «Мин, өләсәй, Илико һәм Илларион», Думбадзе Нодар Владимирович — Өләсәй
  • «Ябай ҡыҙ», Губаревич Кастусь Леонтьевич— Анна Петровна
  • «Инә бүҙәнә зары», Чигринов Иван Гаврилович — Рипина
  • «Һаҙлыҡта кешеләр», Мележ Иван Павлович — Кулина Чернушка
  • «Верочка», Макаёнок Андрей Егорович — Арина Родионовна
  • «Өс Иван — өс ағай-эне» Вольский Артур Витальевич— Каргота
  • «Ҡарун», Мольер — Элиза
  • «Башҡалар өсөн иҫәр, үҙе өсөн аҡыллы», Лопе де Вега — Диана
  • «Бесәй менәе уйын», Эркень Иштван — Гиза
  • «Ишектәр шапылдайҙар», Фермо Мишель — Өләсәй
  • «Гарольд һәм Мод», Хиггинс Колин һәм Карьер Жан-Клод — Мод
  • «Йәш гвардия», А. А. Фадеев — Вера өләсәй
  • «Машенька», Афиногенов Александр Николаевич — Мотя инәй
  • «Ромео һәм Джульетта», Шекспир — Имеҙеүсе ҡатын
  • «Һәләкәткә дусар булған кешеләр заговоры», Вирта Николай Евгеньевич — Рейчел
  • «Прокурор ҡыҙы», Яновский Юрий Иванович — Өләсәй
  • «Сейәле баҡса», А. П. Чехов — Шарлотта
  • «Авдейға дәртле мөхәббәт» («Утарҙа һөрән»), Бутромеев Владимир Петрович — мать Зуйктың әсәйе
  • «Ғаилә», Попов Иван Фёдорович — Вера Васильевна Кашкадамова
  • «Кремль куранттары», Погодин Николай Фёдорович — хәйерсе
  • «Һуңғы ҡорбан», А. Н. Островский — Михевна

Фильмография

Кинематографияла Станютаның билдәлелеге, беренсе нәүбәттә, Шепитько Лариса Ефимовна һәм Климов Элем Германовичтың (1981)«Матера менән хушлашыу» фильмы менән бәйле, был фильмда ул Дарья әбей ролен башҡара.

  1. 1958 — «Ҡыҙыл япраҡтар» — эпизод
  2. 1958 — «Бәхетте һаҡларға кәрәк» — Никитаның ҡатыны
  3. 1958 — «Сәғәт төн уртаһында туҡтаны» — уҡытыусы
  4. 1959 — «Талапсан ҡатын» — Катерина
  5. 1961 — «Беренсе һынау» — Ганна
  6. 1962 — «Элмәктәге йондоҙ», (киноальманах «Бәләкәй хыялыйҙар») — ҡара кейемле ҡатын
  7. 1964 — «Тереләргә хат» (фильм)
  8. 1966Иду искатьэпизод
  9. 1967Дом и хозяинмать Егора
  10. 1969Я, Франциск Скорина…Аббатисса
  11. 1970Пятёрка отважныхбабушка Кешки
  12. 1971Запрос (короткометражный) — Фенька
  13. 1971Могила львамать Фёдора
  14. 1973И смех, и беда (короткометражный) — Агрипина
  15. 1973Тёщатётя Маша
  16. 1974Великое противостояние Агеиха
  17. 1974Мы — хлопцы живучиеМатрена Евсеевна
  18. 1974Приключения в городе, которого неттетя Полли
  19. 1976Воскресная ночьстаруха
  20. 1976Память землибаба Поля
  21. 1976Тревожный месяц вересеньСерафима
  22. 1976-1978Время выбрало насВоронецкая
  23. 1977Воспоминание...бабушка Пчелка
  24. 1977Про Красную Шапочку1-я злая старуха
  25. 1978Поговорим брат...Дарья
  26. 1978Торговка и поэтМариля
  27. 1979Родное деломать
  28. 1980Атланты и кариатидымать Максима
  29. 1980Возьму твою больжена Шишковича
  30. 1980ПоловодьеСтепановна
  31. 1980Третьего не даноэпизод
  32. 1981Единственные мужчинаНеонила Степановна
  33. 1981ЗатишьеВера Петровна
  34. 1981Оленья охотаселянка
  35. 1981О тебеКсения Александровна
  36. 1981Люди на болотезнахарка
  37. 1981ПрощаниеДарья
  38. 1981РодникЕфросинья Ильинична
  39. 1982Живая радугабабушка Миши
  40. 1982Чужая вотчинаМондриха
  41. 1983Садстаруха, приютившая Машу
  42. 1983Белые росыКиселиха
  43. 1983Плыви, кораблик…Анна Николаевна Полунина
  44. 1984Неизвестный солдатАнтонина Васильевна Бокарева
  45. 1984Отрядстаруха
  46. 1984РадуницаХристина
  47. 1984Что у Сеньки былобабка Вера
  48. 1985Мама, я живДомна Филипповна
  49. 1985Поклонись до землиМария
  50. 1985Не ходите, девки, замужМихеевна
  51. 1985Холода в начале весны (короткометражный) — бабушка Виктора
  52. 1985Экзамен на директораКлавдия Петровна
  53. 1986Не забудьте выключить телевизорКалерия Павловна
  54. 1986Первоцветбабушка
  55. 1987Нетерпение душимать Лепешинского
  56. 1988Генеральная репетицияНяня
  57. 1988Эти... Три верные карты... графиня
  58. 1988МудромерЕкатерина Антоновна Загменная
  59. 1989Хочу сделать признаниеГанна Шкурко
  60. 1990Мудромер (фильм-спектакль) — Загменная Екатерина Антоновна
  61. 1990Небылицы про Иванастаруха
  62. 1990Войди в каждый домэпизод
  63. 1990Плач перепёлкиэпизод
  64. 1990Страсти по Авдею (фильм-спектакль) — мать Зуйка
  65. 1991Царь Иван ГрозныйАнуфриевна
  66. 1991ИзгойГанка
  67. 1992Цена головынищенка
  68. 1993Истоки
  69. 1993Силуэт в окне напротивтёща
  70. 1993Чёртовы куклыстарушка с намибийскими
  71. 1994Времена года
  72. 1994Лето любвиСтефания
  73. 1995Игра воображениястаруха в шляпе
  74. 2001Курортный романэпизод

Память

  • Сын Стефании Станюты Александр издал книгу воспоминаний о матери. Первая вышла на белорусском языке в 1994 году, а дополненный вариант — «Жизнь актрисы» — на русском языке — в 2001 году. Также своими воспоминаниями он делится в интервью: «Вспоминать и возвращаться» и «И я закричал на весь пустой зал: „Мама!“».
  • К 105-летию со дня рождения актрисы Александр Станюта издал новый роман «Городские сны», основанный на её личных письмах любимым мужчинам: актёру и сотруднику НКВД. Судьба обоих оказалась трагичной: они были расстреляны[4].
  • В память об актрисе 27 марта 2003 года на доме № 19 по проспекту Скорины (Независимости) в Минске была установлена мемориальная доска Стефании Станюты, а 3 ноября этого же года — памятник на Восточном (Московском) кладбище. Автор памятника — скульптор Владимир Слободчиков[5].
  • В Купаловском театре организуются вечера памяти Стефании Станюты. В Государственном музее истории театральной и музыкальной культуры Беларуси есть комната, посвящённая Стефании Станюте.
  • Министерство связи и информатизации Республики Беларусь 13 мая 2005 года ввело в почтовое обращение марку «100 лет со дня рождения С. М. Станюты», подготовленную издатцентром «Марка» РУП «Белпочта» (художники В. Терентьев и Ю. Тореев).
  • К 100-летию актрисы был выпущен памятный буклет[3].

Примечания

  1. Дата в истории: 112 лет назад в Минске основана женская правительственная гимназия. Дата обращения: 7 ғинуар 2013. Архивировано 11 ғинуар 2013 года.
  2. Стефания Станюта — Знаменитые люди — Каталог — Туризм в Беларуси
  3. 3,0 3,1 «Чтобы помнили». Стефания Станюта. Дата обращения: 21 июль 2011. Архивировано 4 апрель 2012 года.
  4. Алла Казакова. «Городские сны королевы Стефании» (19 май 2010). Дата обращения: 22 июль 2011. Архивировано 4 апрель 2012 года.
  5. Двамал. Могилы знаменитостей (19 май 2007). Дата обращения: 22 июль 2011. Архивировано 4 апрель 2012 года.