Һижри тәҡүим: өлгөләр араһындағы айырма
Xqbot (фекер алышыу | өлөш) ә робот өҫтәне: mr:इस्लामी कालगणना |
Amirobot (фекер алышыу | өлөш) ә r2.7.1) (робот өҫтәне: ckb:ڕۆژژمێری کۆچیی |
||
42 юл: | 42 юл: | ||
[[ca:Calendari musulmà]] |
[[ca:Calendari musulmà]] |
||
[[ce:Исламан кханлерде]] |
[[ce:Исламан кханлерде]] |
||
[[ckb:ڕۆژژمێری کۆچیی]] |
|||
[[cs:Islámský kalendář]] |
[[cs:Islámský kalendář]] |
||
[[da:Islamisk kalender]] |
[[da:Islamisk kalender]] |
09:51, 14 июль 2011 өлгөһө
Календарь | |||
---|---|---|---|
Календарь хаҡында мәғлүмәт | |||
Календарь төрө |
|||
Календарь эраһы |
Кәсибәләрҙе өҫтәү |
||
| |||
Башҡа календарҙар | |||
Армелина · Армянский: древнеармянский, христианский · Ассирийский · Ацтек · Бахаи · Бенгал · Буддийский · Вавилон · Византийский · Вьетнам · Гильбурда · Голоценский · Григориан · Грузин · Дариский · Древнегреческий · Боронғо Мысыр · Боронғо һинд · Боронғо фарсы · Древнеславянский · Йәһүд · Зороастрийский · Индийский · Инки · Иран · Ирланд · Мосолман · Кельт · Ҡытай · Конта · Копт · Малай · Майя · Масон · Миньго · Непал · Новоюлианский · Пролептический: юлианский, григориан · Рим · Румийский · Симметрик · Советский · Стабильный · Тамил · Тайский: лунный, солнечный · Тибет · Трёхсезонный · Тыва · Төркмән · Французский · Хакас · Ханаанейский · Хараппский · Чучхе · Швед · Шумер · Эфиопский · Юлиан · Ява · Япон |
Мосолман календары — мосолман илдәрендә дини байрамдарҙы билдәләү өсөн ҡулланылған ай календары.
Иман шарттары |
Исламдың биш нигеҙе |
Шәхестәр |
Мосолмандар көндәлек тормошта ҡояш календарынан (григориан календары, «миләди» йыл иҫәбе» фаҙаланһалар ҙа һиҗрә календары ла ғәмәлдә һанала. Ғәрәптәр беҙҙең эраға тиклем үк Ай хәрәкәтенә ҡарап алап барған булған. Ислам дине менән ул башҡа халыҡтарға ла күскән. Һиҗрәт (ғәр. кусеп китеү) йыл — Мөхәммәт пәйғәмбәрҙең Мәккәнең Мәҙинә ҡалаһына күскән йылы эра башы тип иҫәпләнә. Әммә беренсе йылдың бренсе көнө итеп (662 йылдың 20 сентябре) түгел, ә күскән йылдың беренсе айы мөхәррәмдең беренсе көнө, 662 йылдын 16 июле ҡабул ителгән.
Мосолман календаре буйынса ай башы Ай циклына бәйләнгән, йәғни Айҙың яңы сиреге тыуһа яңы ай тыуа. Ай циклы 29 көн 12 сәғәт 44 минут 3,8 секунд дауам итә, шуға күрә йоп һанлы айҙарҙа 30 көн, таҡ һанлы айҙарҙа 29 көн. Йыл 354 көндән тора һәм 12 айға бүленә. Кәбисә йылында 355-се көн итеп зөлхизә айы аҙағына бер көн өҫтәлә. Айҙың хәрәкәте Ерҙән күҙәткәндә бик ҡатмарлы. Йыл миҙгеленә ҡарап, күҙәтеүсенең географик урынана ҡарап Ай күренергә тейешле көндә «тыумаҫка ла» мөмкин. Шуға ла дини дайрамдарҙы төрлө илдә йә бер көн алдан, йә бер көн һуңлап үткәрәләр.
Ай исемдәре
- Мөхәррәм — ғәр. محـرّ م 30 көн
- Сәфәр — صفـر 29 көн
- Раби әл-әүүәл — ربـيع الأول 30 көн
- Раби әс-сани — ربـيع الآخر 29 көн
- Йомадә әл-әүүәл — جمادى الأول 30 көн
- Йомадә әл-ахир — جمادى الآخر 29 көн
- Рәжәб — رجـب 30 көн
- Шәғбан — شعـبا ن 29 көн
- Рамаҙан — رمضا ن 30 көн
- Шәүүәл — شوّ ال 29 көн
- Зө-әл-ҡәғиҙә — ذو الـقـعـدة 30 көн
- Зө-әл-хизә — ذو الحجة 29-30 көн
Йыл иҫәбен табыу формулаһы
бында Г - григориан календары буйынса йыл, И - ислам календары буйынса йыл. Мәҫәлән, мосолман календары буйынса 1410 йылға Г=1410+622-(1410/33)=1989 йыл тура килә. Был формула 1 йылға яңылышлыҡ биреүе мөмкин. Григориан стиленән мосолман календарына күсеү өсөн ошо формула ҡулланыла: