Бензол: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән

Һыҙылған

20:42, 3 апрель 2017 өлгөһө

Бензол

Дөйөм
Башҡа исемдәре	фен (Лоран, 1837), фенил водороды, бензен
Молекуляр формулаһы	C₆H₆
SMILES	c1ccccc1 C1=CC=CC=C1
Моляр массаһы	78,11 г/моль
Төр	Төҫһөҙ шыйыҡса
Регистрация номеры CAS	71-43-2
ГОСТ	8448-78
Үҙенсәлеге
Тығыҙлығы һәм фазалағы хәле	0,8786 г/см³=878,6 кг/м³, шыйыҡса
һыуҙа эреүсәнлеге	1,79 г/л при 25 °C
Эреү температураһы	5,5 °C
Ҡайнау температураһы	80,1 °C
Йәбешкәклеге	0,652 П при 20 °C
Хәүефлелеге
Яҙма	Ағыулы, тирә-яҡ мөхит өсөн ҡурҡыныс, ут ҡабыусан
Гөлтләп тоҡаныу температураһы	−11 °C
үҙаллы тоҡаныу температураһы	562 °C
Яҡын матдәләр
Оҡшаш углеводородтар	нафталин циклогексан
Ҡайһы бер сығарылмалары	толуол фенол анилин
Башҡа шарттар күрһәтелмәһә, параметрҙаря 25 °C, 100 кПа өсөн

Бензол — (C₆H₆, PhH) ароматик углеводород.

Ҡыҫҡаса белешмә

Үҙенсәлекле еҫле, төҫһөҙ шыйыҡса; tиреү 5,5°С, tҡайнау 80,1°С, тығыҙлығы 879 кг/ м3. Углеводородтарҙа, эфирҙарҙа яҡшы, этиленгликолдә, глицеринда, һыуҙа насар эрей; май, каучук, гудронды һ.б. эретә. Ядроһына юғары темпеатуралар, окислаусылар тәьҫиренә ҡаршы юғары сыҙамлылыҡ хас; электрофилгә алмаштырыу (хлорлау, нитратлаштырыу, сульфирлау һ.б.) реакциялары еңел, ҡушыу (гидрирлау) реакциялары ауыр үтә. Тирене ҡуҙғыта; юғары концентрацияла парҙары үҙәк нервы системаһына тәьҫир итә, түбән концентрацияларының күп тапҡырлы тәьҫиренән ҡан составы үҙгәреүе күҙәтелә (ПДК 5 мг/ м3).

Башҡортостанда етештереү

Башҡортостанда 20 быуаттың 50‑се йылдарынан алып бензол тура ҡыуылған бензиндарҙың тар фракцияһына (tҡайнау 62—85°С) водород баҫымы аҫтында каталитик риформинг үткәреп етештереү үҙләштерелә . Бензол хлор‑ һәм дихлорбензолдар, этилбензол, кумол, өҫкө йөҙҙә актив матдәләр, анилин, малеин ангидриды һ.б. ҡиммәтле ярым продукттар, фармацевтик препараттар, лак‑буяу материалдары етештереүҙә, мотор яғыулығына өҫтәмә сифатында ҡулланыла. 60‑сы йылдарҙа башында Өфө нефть эшкәртеү заводында бензол нигеҙендә айырыуса таҙа циклогексан етештерелә.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

Алициклик берләшмәләр

Хлорорганик берләшмәләр

Башҡортостан нефтехимия компанияһы, “Газпром нефтехим Салават”

Стирол

Ароматик берләшмәләр

Әҙәбиәт

Бензол // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
Энциклопедический словарь юного химика / Сост. В. А. Крицман, В. В. Станцо. — М.: Педагогика, 1982. — 368 с., ил.
Строение молекулы бензола, видео

@@ 32 юл: / 32 юл: @@
 | 0,8786 г/см³=878,6 кг/м³, шыйыҡса
 |-
-| [[Һыу|һыуҙа]] [[эреүсәнлеге]]
+| [[һыу]]ҙа [[эреүсәнлеге]]
-| 1,79 г/л при 25 °C
+| 1,79 г/л при 25&nbsp;°C
 |-
 | [[Эреү температураһы]]
-| 5,5 °C
+| 5,5&nbsp;°C
 |-
-| [[ Ҡайнау температураһы ]]
+| [[Ҡайнау температураһы]]
-| 80,1 °C
+| 80,1&nbsp;°C
 |-
 | [[Йәбешкәклеге]]
-| 0,652 [[пуаз|П]] при 20 °C
+| 0,652 [[пуаз|П]] при 20&nbsp;°C
 |-
 ! {{chembox header}} | Хәүефлелеге
@@ 50 юл: / 50 юл: @@
 |-
 | [[Гөлтләп тоҡаныу температураһы]]
-| −11 °C
+| −11&nbsp;°C
 |-
 |[[Үҙ аллы тоҡаныу температураһы|үҙаллы тоҡаныу<br />температураһы]]
-|562 °C
+|562&nbsp;°C
 |-
 ! {{chembox header}} | Яҡын матдәләр
@@ 63 юл: / 63 юл: @@
 | [[толуол]]<br />[[фенол]]<br />[[анилин]]
 |-
-| {{chembox header}} | <small>Башҡа шарттар күрһәтелмәһә,<br />параметрҙаря 25 °C, 100 кПа өсөн</small>
+| {{chembox header}} | <small>Башҡа шарттар күрһәтелмәһә,<br />параметрҙаря 25&nbsp;°C, 100 кПа өсөн</small>
 |
 |}
@@ 76 юл: / 76 юл: @@
 [[Файл:Ёмкость с бензолом.jpg|thumb|250 px|Бензол (шыйыҡ)]]
-== Шулай уҡ ҡара ==
+== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
 : [[Алициклик берләшмәләр]]
 : [[Хлорорганик берләшмәләр]]
@@ 89 юл: / 89 юл: @@
 {{карточка юҡ|Матдә}}
 [[Категория:Ароматик углеводородтар]]
 [[Категория:Нефть продукттары]]