Тунис

'{{{Башҡортса исеме}}}
'

[[{{{Эйәлек килеш}}} флагы|Флаг]] {{{Герб урынына}}}
[[{{{Эйәлек килеш}}} гимны|Государственный гимн {{{Эйәлек килеш}}}]]
Рәсми телдәр	Ғәрәп теле
Баш ҡала	Тунис
Территория • Бөтәһе	163 610 км²
Валюта	Тунисский динар (TND, код 143)
Интернет-домен	.tn
Код ISO	TN
МОК коды	TUN
Телефон коды	+216
Сәғәт бүлкәте	UTC+1:00[d], Үҙәк Европа ваҡыты[d], UTC+2:00[d] һәм Africa/Tunis[d]

Тунис Республикаһы - الجمهورية التونسية‎ (әл-Жүмһүриә әт-Тунисиә)- Төньяҡ Африкалағы дәүләт. Баш ҡалаһы — Тунис. Дәүләт теле — ғәрәп теле. 2010 йылғы халыҡ һанын алыу мәғлүмәттәре буйынса, илдә 10 миллиондан ашыу кеше йәшәй, территорияһы — 163 610 км². Халыҡ һаны буйынса исемлектә донъя йөҙөндә етмеш туғыҙынсы урында,, биләгән майҙаны буйынса - туҡһан беренсе урында.

Унитар дәүләт, президент республикаһы. 2014 йылдың 31 декабренән президент вазифаһын Беджи Каид Эс-Себси биләй. 24 административ-территориаль берәмеге бар

Төнъяҡтан һәм көнсығыштан Урта диңгеҙгә сыға, көнбайыштан - Алжир, көньяҡ-көнсығыштан Ливия менән сикләшә. Илдең өстән бер өлөшө Атлас тауҙарының көнсығыш яғын биләй, ҡалған өлөшө саванналарҙа, башлыса сүллектәр.

Халҡының 98 % -ы ислам динендә.

Тотороҡло үҫешә барған иҡтисадлы аграрно-индустриаль ил. ВВП кимәле һатып алыу мөмкинлеге буйынса 2011 йылда 100,3 миллиард АҠШ долларытәшкил итә ( халҡының йән башына 9500 АҠШ доллары). Аҡса берәмеге — тунис динары.

1705 бойондороҡһоҙ Тунис дәүләте барлыҡҡа килгән, уға Хөсәйниҙәр затынан бейҙәр хакимлыҡ иткән. Улар солтанды бары тик дин башлығы итеп таныған. 1881—1883 йылдарҙа Франция Тунисҡа үҙ протекторатын көсләп таға, илде үҙенең колониаль империяһы биләмәһенә индерә.

Тарихы

Рим Карфагены харабалары(Ҡалып:Iw5)

Тәүтормош кешеләренең Тунис биләмәләрендәге иң боронғо төйәктәре 200 000 мең йылдар элек үк барлыҡҡа килгән ( Келибия районы, Бон мороно).

Б.э. тиклем 6000 йылдар самаһы әүәл боҙлоҡ дәүеренән һуң сүллек барлыҡҡа килгән (Сахара).

Б.э. тиклем 4500 йыл элек Тунистың Гафса районында капсийҙар төйәкләнә..

Б.э. тиклем 1100 йыл элек финикиялылар Карфаген, Сус, Утика һәм Изерта ҡалаларына нигеҙ һала. Финикиялыларҙың төньяҡ Африкалағы төп ҡалаһы булып Карфаген һанала.

Карфаген б.э. тиклем 814 йылда барлыҡҡа килә. Уға финикиялыларҙың Тир ҡалаһы колонистары нигеҙ һала. Көнбайыш Урта диңгеҙ төбәктәрендә Финикия йоғонтоһо юҡҡа сыҡҡас, Карфаген уның элекке колонияларын үҙенә буйһондора. Б.э. тиклем III быуатта Боронғо Римгә каршы һуғышып яулап алған ерҙәрен юғалта һәм б.э. тиклем 146  йылда емертелә һәм уның Африкалағы провинцияһына әүерелә.

Юлий Цезарь уның урынында колония булдырырға бойороҡ бирә (үҙе вафат булғандан һуң бойомға ашырыла). Б.э. тиклем 44 йылда Финикия Карфагены харабалары өҫтөндә римлеләр яңы ҡала төҙөй һәм Юлий Цезарь хөрмәтенә Colonia Iulia Carthago тип атай. Ул бай ауыл хужалығы тауарҙары етештереүсе е административ үҙәк һәм порт булараҡ сәскә ата. Карфагендың был дәүере 750 йыл дауам итә.

Рим империяһы бүлгеләнгәс бында Вандалдар һәм аландар короллеге барлыҡҡа килә (Б.э. тиклем 429—533 йй).

Артабан Төньяҡ Африканың был яғын император Юстиниан хакимлыҡ иткән Византия яулап ала. Шунан алып Карфаген стал столицей Карфагенского экзархатының баш ҡалаһына әүерелә. 697 йылда византия Карфагены ғәрәптәр баҫышыуына ҡаршы тора һәм яуланмай ҡала.

Шулай уҡ ҡарағыҙ: Төньяҡ Африканы ғәрәптәр яулауы

Омейяд хәлифәте. 750 год.