Тимерғазин Ҡадир Рәхим улы: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Sherbn (фекер алышыу | өлөш)
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Sherbn (фекер алышыу | өлөш)
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
35 юл: 35 юл:
== Тормош юлы ==
== Тормош юлы ==


Ҡадир Рәхим улы Тимерғәзин ярлы крәҫтиән ғаиләһендә туғыҙынсы бала булып,донъяға килгән. С детства работал пастухом, позже батраком Бала сағында уҡ көтөүсе,батрак булып эшләгән. 14 йәшендә аа-әсәһенән ҡасып китеп, арғаяштағы интернат-мәктәпкә уҡырға инә.
1935 — [[Ҡазан (Иҙел буйы) федераль университеты|Ҡазан университетының]] геология факультетын тамамлай.

1930- 1935 йылдар- [[Ҡазан университет]]ының геология факультетында уҡый.

1935-1937 йылдар- Университетты тамамлағас, Башнефтекомбинаттың Үҙәк фәнни-тикшеренеү лабораторияһында эксперименталь промысла геологияһы лабораторияһында геолог, петрография кабинетында петрограф булып эшләй.

[[1937]]—[[1941]] —«[[Башнефть]]» берекмәһенең Үҙәк фәнни лабораторияһының геология кабинетында начальник.

[[1941]]—[[1943 ]] —Ҡыҙыл Армия сафында: башта Монголияла [[Забайкальский фронт]] артиллерия взводы командиры , һуңыраҡ ике йыллыҡ Хәрби -юридик академияға [[Ашхабад]] ҡалаһына күсерелә.

[[1943]]—[[1945]] — [[1-й Белорусский фронт|1-го Белорус фронт]]ының 397-се уҡсылар дивизияһында һуғыша. Белоруссия, Балтик буйын, Польша азат итеүҙә, Көнсығыш Германияны алыуҙа, Берлинды штурмлауҙа ҡатнаша , Америка армияһы менән Эльбалағы осрашыуҙа ҡатнаша. Орден һәм миҙалдар менән бүләкләнгән.

[[1945]]—[[1946]] — Германияла Совет Армияһы сафында хеҙмәт итә.

[[1946]]—[[1947]] — «[[Башнефть]]» Үҙәк фәнни- тикшеренеү интитуты директоры( уның нигеҙендә Өфө нефть эшкәртеү заводы Үҙәк лабораторияһы ҡатнашлығында Өфө нефть фәнни-тикшеренеү институты ойошторола).

[[1947]]—[[1950]] — Өфө нефть фәнни-тикшеренеү институтының литология һәм геохимия лабораторияһы мөдире .

[[1949]] - «Терригенные отложения девона Бавлинско-Туймазинского нефтеносного района» темаһына кандидатлыҡ диссертацияһын яҡлай.

[[1950]]—[[1951]] — Өфө нефть фәнни-тикшеренеү институтының геология бүлеге начальнигы.

[[1951]]—[[1953]] — [[ СССР Фәндәр Академияһы| СССР Фәндәр академияһы]]ның Башҡортостан филиалы Тау геологияһы институты директоры

Һуңыраҡ— Тау геологияһы институтының нефть һәм газ лабораторияһы мөдире (хәҙерге Рәсәй фәндәр академияһының Өфө фәнни үҙәге Геология институты) <ref>[http://www.anrb.ru/geol/IG_history.htm Институт геологии УНЦ РАН: К 50-летию Института: исторический обзор]</ref>.

[[1958 ]] — геолгия-минералогия фәндәре докторы, диссертация темаһы «Додевонские образования Западной Башкирии и перспективы их нефтегазоносности».

[[1959]]—[[1963]] — [[Башкирская АССР|БАССР]]-ҙың Юғары Советы депутаты һәм рәйесе.

[[1960]] йылдан — [[профессор]].

[[1963 ]] — [[Верховный Совет РСФСР| РСФСР Юғары Советы ]] депутаты.

1963 йылдың 4 апрелендә фронтта окопта алған нефрит сиренән вафат була .

[[Файл:Timerazin-plaque.jpeg|thumb|200px|Мемориальная доска на доме где жил К. Р. Тимергазин]]


== Китаптар ==
== Китаптар ==

23:41, 8 декабрь 2017 өлгөһө

Ҡадир Рәхим улы Тимерғазин
Тыуған көнө

5 февраль 1913({{padleft:1913|4|0}}-{{padleft:2|2|0}}-{{padleft:5|2|0}})

Тыуған урыны

Аҡсыуаш ауылы, Әмин улусы, Шадринск өйәҙе, Пермь губернаһы[1]

Вафат көнө

4 апрель 1963({{padleft:1963|4|0}}-{{padleft:4|2|0}}-{{padleft:4|2|0}}) (50 йәш)

Вафат урыны

Мәскәү

Ил

Российская империя, СССР

Ғилми даирәһе

Нефть ятҡылығы геологияһы

Эшләгән урыны

Тау-геология институты

Альма-матер

Ҡазан университеты

Ғилми дәрәжәһе

геология-минералогия фәндәре докторы

Ғилми исеме

профессор

Награда һәм премиялары
2-се дәрәжә Ватан һуғышы ордены — 1945 Ҡыҙыл Йондоҙ ордены  — 1944 «Почёт Билдәһе» ордены  — 1948 «Почёт Билдәһе» ордены  — 1959
«Берлинды алған өсөн» миҙалы
«Берлинды алған өсөн» миҙалы
«Варшаваны азат иткән өсөн» миҙалы
«Варшаваны азат иткән өсөн» миҙалы
Медаль «За победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг.»
«Хеҙмәт батырлығы өсөн» миҙалы
«Хеҙмәт батырлығы өсөн» миҙалы

Кадыр Рахимович Тимергазин (башҡ. Ҡадир Рәхим улы Тимерғазин, 5 февраль 1913, Пермь губернаһы Шадринск өйәҙе Сабактыкүл (Аҡсабаҡ) ауылы (хәҙерге Силәбе өлкәһе Ҡоншаҡ районы4 апрель 1963, Мәскәү) — нефтсе- геолог. башҡорттарҙан тәүге геология-минералогия докторы, БАССР-ҙың йәмәғәт һәм дәүләт эшмәкәре. БАССР-ҙың Юғары Советы рәйесе.

Тормош юлы

Ҡадир Рәхим улы Тимерғәзин ярлы крәҫтиән ғаиләһендә туғыҙынсы бала булып,донъяға килгән. С детства работал пастухом, позже батраком Бала сағында уҡ көтөүсе,батрак булып эшләгән. 14 йәшендә аа-әсәһенән ҡасып китеп, арғаяштағы интернат-мәктәпкә уҡырға инә.

1930- 1935 йылдар- Ҡазан университетының геология факультетында уҡый.

1935-1937 йылдар- Университетты тамамлағас, Башнефтекомбинаттың Үҙәк фәнни-тикшеренеү лабораторияһында эксперименталь промысла геологияһы лабораторияһында геолог, петрография кабинетында петрограф булып эшләй.

19371941 —«Башнефть» берекмәһенең Үҙәк фәнни лабораторияһының геология кабинетында начальник.

19411943 —Ҡыҙыл Армия сафында: башта Монголияла Забайкальский фронт артиллерия взводы командиры , һуңыраҡ ике йыллыҡ Хәрби -юридик академияға Ашхабад ҡалаһына күсерелә.

194319451-го Белорус фронтының 397-се уҡсылар дивизияһында һуғыша. Белоруссия, Балтик буйын, Польша азат итеүҙә, Көнсығыш Германияны алыуҙа, Берлинды штурмлауҙа ҡатнаша , Америка армияһы менән Эльбалағы осрашыуҙа ҡатнаша. Орден һәм миҙалдар менән бүләкләнгән.

19451946 — Германияла Совет Армияһы сафында хеҙмәт итә.

19461947 — «Башнефть» Үҙәк фәнни- тикшеренеү интитуты директоры( уның нигеҙендә Өфө нефть эшкәртеү заводы Үҙәк лабораторияһы ҡатнашлығында Өфө нефть фәнни-тикшеренеү институты ойошторола).

19471950 — Өфө нефть фәнни-тикшеренеү институтының литология һәм геохимия лабораторияһы мөдире .

1949 - «Терригенные отложения девона Бавлинско-Туймазинского нефтеносного района» темаһына кандидатлыҡ диссертацияһын яҡлай.

19501951 — Өфө нефть фәнни-тикшеренеү институтының геология бүлеге начальнигы.

19511953 СССР Фәндәр академияһының Башҡортостан филиалы Тау геологияһы институты директоры

Һуңыраҡ— Тау геологияһы институтының нефть һәм газ лабораторияһы мөдире (хәҙерге Рәсәй фәндәр академияһының Өфө фәнни үҙәге Геология институты) [2].

1958 — геолгия-минералогия фәндәре докторы, диссертация темаһы «Додевонские образования Западной Башкирии и перспективы их нефтегазоносности».

19591963БАССР-ҙың Юғары Советы депутаты һәм рәйесе.

1960 йылдан — профессор.

1963 РСФСР Юғары Советы депутаты.

1963 йылдың 4 апрелендә фронтта окопта алған нефрит сиренән вафат була .

Файл:Timerazin-plaque.jpeg
Мемориальная доска на доме где жил К. Р. Тимергазин

Китаптар

  • Тимергазин К. Р. Очерки по истории башкирской нефти. Уфа: Башгосиздат, 1956
  • Тимергазин К. Р. Додевонские образования западной Башкирии и перспективы их нефтегазоносности. — Уфа: Горно-геол. ин-т БФАН СССР, 1959. 331 с.
  • Стратиграфическая схема досреднедевонских отложений Волго-Уральской нефтяной провинции: проект унифицированной схемы, под ред. К. Р. Тимергазина, Уфа: Изд. БФАН СССР, 1959, 21 c.
  • Тимергазин К. Р. Башкирская нефть, история и перспективы её развития. — Уфа: Башкнигоиздат, 1959, 111 с.
  • Древние отложения Западной Башкирии, отв. редактор К. Р. Тимергазин, Мск.: Изд. АН СССР, 1960, 119 с.
  • Тимергазин К. Р. Избранные труды. Книга 1: «Терригенные отложения девона Бавлинско-Туймазинского нефтеносного района». — Өфө: Ғилем, 2000. 184 c. ISBN 5-7501-0188-6
  • Тимергазин К. Р. Избранные труды. Книга 2. «Додевонские образования Западной Башкирии и перспективы их нефтегазоносности». — Өфө: Ғилем, 2006

Наградалары

  • II дәрәжә Ватан һуғышы ордены (1945)
  • Ҡыҙыл Йондоҙ ордены (29.12.1944)[3]
  • Ике «Почёт Билдәһе» ордены (1948; 1959)

Иҫкәрмәләр

Һылтанмалар

Камалетдинов М. А. Тимерғазин Ҡадир Рәхим улы // Башкирская энциклопедия. — Уфа: ГАУН «Башкирская энциклопедия», 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-306-8.