Графема: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
 
1 юл: 1 юл:
{{Ук}}
{{Ук}}
'''Графема''' ({{lang-grc|γράφω}} «яҙам» + <small>суфф.</small> «-ем») —   [[Яҙма (Әлифба)|яҙма]]  берәмеге: [[алфавит]]та   — [[хәреф]], алфавитһыҙ яҙыу  системаларында — [[ижек]]  билдәһе, [[иероглиф]], идеограмма һәм башҡалар.
'''Графема''' ({{lang-grc|γράφω}} «яҙам» + <small>суфф.</small> «-ем») — [[Яҙма (Әлифба)|яҙма]] берәмеге: [[алфавит]]та — [[хәреф]], алфавитһыҙ яҙыу системаларында — [[ижек]] билдәһе, [[иероглиф]], идеограмма һәм башҡалар.


Бер үк графема төрлө формала ([[аллограф]]тар, глифтар, һыҙымдар  менән) төшөрөлә ала, әммә шрифт гарнитураһының, шәхси почерктың ниндәй булыуына ҡарамаҫтан, төҙөлөшөн, йәғни хәрефтең йә билдәнең уны айырып торған «һөлдәһен», һаҡлай.  
Бер үк графема төрлө формала ([[аллограф]]тар, глифтар, һыҙымдар менән) төшөрөлә ала, әммә шрифт гарнитураһының, шәхси почерктың ниндәй булыуына ҡарамаҫтан, төҙөлөшөн, йәғни хәрефтең йә билдәнең уны айырып торған «һөлдәһен», һаҡлай.


Мәҫәлән,  "у" графемаһы  текста   У, ''У'', '''У''', '''''У''''', у, '''у ''' кеүек аллографтар аша бирелергә мөмкин.
Мәҫәлән, «у» графемаһы текста У, ''У'', '''У''', '''''У''''', у, '''у ''' кеүек аллографтар аша бирелергә мөмкин.


Телмәр үҫеше боҙолғанда  йә  «таныуы ауыр булған почерклы» яҙыуҙа  графемаларҙың буталыуы ихтимал  (мәҫәлән, ҡулъҙямала ''α'' һәм ''ο'', ''[[М (кириллица)|м]]'' һәм ''[[ш]]'', ''[[д]]'' һәм ''[[у]]'').
Телмәр үҫеше боҙолғанда йә «таныуы ауыр булған почерклы» яҙыуҙа графемаларҙың буталыуы ихтимал (мәҫәлән, ҡулъҙямала ''α'' һәм ''ο'', ''[[М (кириллица)|м]]'' һәм ''[[ш]]'', ''[[д]]'' һәм ''[[у]]'').


Төшөнсә  [[1912 йыл]]да И. А. Бодуэн  де Куртенэ тарафынан индерелгән.
Төшөнсә [[1912 йыл]]да И. А. Бодуэн де Куртенэ тарафынан индерелгән.


== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* [[Фонема]]<br>

* [[Фонема]]<br />


== Һылтанмалар ==
== Һылтанмалар ==

* [http://danefae.org/djvu/aaz/grafema.djvu О понятии графемы] // ''Зализняк А. А.'' «Русское именное словоизменение» с приложением избранных работ по современному русскому языку и общему языкознанию. — М., 2002.
* [http://danefae.org/djvu/aaz/grafema.djvu О понятии графемы] // ''Зализняк А. А.'' «Русское именное словоизменение» с приложением избранных работ по современному русскому языку и общему языкознанию. — М., 2002.
[[Категория:Яҙма]]
[[Категория:Яҙма]]

06:20, 26 декабрь 2018, ағымдағы өлгө

Графема
Рәсем
Ҡайҙа өйрәнелә тел ғилеме
Асыусы йәки уйлап табыусы Бодуэн де Куртенэ Иван Александрович[1]
Асыу датаһы 1912[1]
 Графема Викимилектә

Графема (бор. грек. γράφω «яҙам» + суфф. «-ем») — яҙма берәмеге: алфавитта — хәреф, алфавитһыҙ яҙыу системаларында — ижек билдәһе, иероглиф, идеограмма һәм башҡалар.

Бер үк графема төрлө формала (аллографтар, глифтар, һыҙымдар менән) төшөрөлә ала, әммә шрифт гарнитураһының, шәхси почерктың ниндәй булыуына ҡарамаҫтан, төҙөлөшөн, йәғни хәрефтең йә билдәнең уны айырып торған «һөлдәһен», һаҡлай.

Мәҫәлән, «у» графемаһы текста У, У, У, У, у, у кеүек аллографтар аша бирелергә мөмкин.

Телмәр үҫеше боҙолғанда йә «таныуы ауыр булған почерклы» яҙыуҙа графемаларҙың буталыуы ихтимал (мәҫәлән, ҡулъҙямала α һәм ο, м һәм ш, д һәм у).

Төшөнсә 1912 йылда И. А. Бодуэн де Куртенэ тарафынан индерелгән.

Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • О понятии графемы // Зализняк А. А. «Русское именное словоизменение» с приложением избранных работ по современному русскому языку и общему языкознанию. — М., 2002.
  1. 1,0 1,1 научная статья