Могилёв: өлгөләр араһындағы айырма
Ләйсән (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Хата төҙәтеү. Морат Солтан. |
||
57 юл: | 57 юл: | ||
=== 1812 йылғы һуғыш === |
=== 1812 йылғы һуғыш === |
||
[[Файл:Σαλτάνοφκα - Παρρεκλήσι.jpg|thumb|Солтановкалағы һәйкәл]][[Файл:Харугва і літаўра расейскага войска часоў Айчыннай вайны 1812 г..jpg|thumb|Рус ғәскәренең [[байрак|байрағы]] һәм литавраһы, 1812 йыл, ''Могилёв'' музейының экспозицияһы.]] |
[[Файл:Σαλτάνοφκα - Παρρεκλήσι.jpg|thumb|Солтановкалағы һәйкәл]][[Файл:Харугва і літаўра расейскага войска часоў Айчыннай вайны 1812 г..jpg|thumb|Рус ғәскәренең [[байрак|байрағы]] һәм литавраһы, 1812 йыл, ''Могилёв'' музейының экспозицияһы.]] |
||
[[1812 йыл]]дың 12 июнендә 600 |
[[1812 йыл]]дың 12 июнендә 600 меңлек Наполеон ғәскәре [[Рәсәй]]гә баҫып инә. Өс тапҡыр артыҡ һанлы дошмандан урыҫ ғәскәре сигенә башлай. 11 июлдә, Могилёвтан 12 км көньяҡ-көнбайыштараҡ, Салтановка һәм Фатово ауылдары араһында, генерал-лейтенант Николай Раевский етәкселегендәге 7-се пехота корпусы Луи Даву етәкләгән француз ғәскәренә ҡаршы Салтановка янындағы һуғышты башлай. [[Рәсәй империяһы]] армияһы ([[1812 йыл]]) 2-се Көнбайыш армияһының күпселек көсөн [[Днепр]] йылғаһы аша йөҙөп сығыуын француздарҙан ситкә йүнәлдереү өсөн, урыҫ ғәскәрҙәре француздар менән ҡапма-ҡаршы һуғыш башларға мәжбүр булалар. |
||
=== [[Беренсе бөтә донъя һуғышы]] === |
=== [[Беренсе бөтә донъя һуғышы]] === |
||
[[Беренсе бөтә донъя һуғышы]] ваҡытында ([[август]] [[1915]] — [[ноябрь]] [[1917]]) Юғары башкомандующий ставкаһы |
[[Беренсе бөтә донъя һуғышы]] ваҡытында ([[август]] [[1915]] — [[ноябрь]] [[1917]]) Юғары башкомандующий ставкаһы урынлашҡан ҡалала Рәсәй императоры Николай II йәшәгән. |
||
=== [[Икенсе бөтә донъя һуғышы]] === |
=== [[Икенсе бөтә донъя һуғышы]] === |
||
67 юл: | 67 юл: | ||
Бөйөк Ватан һуғышы хроникаһы/1941 йылдың 26 июле. 35-се һуғыш көнө, 26 июлдә совет ғәскәрҙәре Могилёвты ҡалдыра (ҡарағыҙ «Могилёвты һаҡлау»). |
Бөйөк Ватан һуғышы хроникаһы/1941 йылдың 26 июле. 35-се һуғыш көнө, 26 июлдә совет ғәскәрҙәре Могилёвты ҡалдыра (ҡарағыҙ «Могилёвты һаҡлау»). |
||
== |
== Халҡы == |
||
{| class='standard' style='text-align: center;' width=70% |
{| class='standard' style='text-align: center;' width=70% |
||
|- class='bright' |
|- class='bright' |
13:55, 28 март 2019 өлгөһө
Могилёв (рус. Могилёв, бел. Магілёў, пол. Mohylew, лит. Mogiliavas) — Беларусия ҡалаһы, Могилёв өлкәһенең административ үҙәге. Могилёв өлкәһенең мәҙәниәт һәм иҡтисад үҙәге. Шулай ук ҡалала Химволокно, Лифтмаш, Строммаш һәм башҡа ойшмалар урынлашҡан.
Халык һаны — 300 мең тирәһе кеше. Ҡалала 40 мәктәп, 4 лицей, 3 университет (Машиналар төҙөү, Технология, Педагогия) бар.
Географияһы
Климаты
Ҡала климаты | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Күрһәткес | Ғин | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | |
Абсолют максимум, °C | {{{Янв_а_макс}}} | 12,9 | 19,8 | 29,1 | 32,0 | 33,0 | 36,3 | 36,8 | 30,6 | 25,5 | 14,5 | 10,9 | |
Абсолют минимум, °C | {{{Янв_а_мин}}} | −34,7 | −35 | −17,7 | −4,4 | −0,7 | 3,0 | 0,9 | −4,8 | −14,8 | −23,5 | −33,4 |
Тарих
1812 йылғы һуғыш
1812 йылдың 12 июнендә 600 меңлек Наполеон ғәскәре Рәсәйгә баҫып инә. Өс тапҡыр артыҡ һанлы дошмандан урыҫ ғәскәре сигенә башлай. 11 июлдә, Могилёвтан 12 км көньяҡ-көнбайыштараҡ, Салтановка һәм Фатово ауылдары араһында, генерал-лейтенант Николай Раевский етәкселегендәге 7-се пехота корпусы Луи Даву етәкләгән француз ғәскәренә ҡаршы Салтановка янындағы һуғышты башлай. Рәсәй империяһы армияһы (1812 йыл) 2-се Көнбайыш армияһының күпселек көсөн Днепр йылғаһы аша йөҙөп сығыуын француздарҙан ситкә йүнәлдереү өсөн, урыҫ ғәскәрҙәре француздар менән ҡапма-ҡаршы һуғыш башларға мәжбүр булалар.
Беренсе бөтә донъя һуғышы
Беренсе бөтә донъя һуғышы ваҡытында (август 1915 — ноябрь 1917) Юғары башкомандующий ставкаһы урынлашҡан ҡалала Рәсәй императоры Николай II йәшәгән.
Икенсе бөтә донъя һуғышы
Смоленск бәрелеше (1941)
Бөйөк Ватан һуғышы хроникаһы/1941 йылдың 26 июле. 35-се һуғыш көнө, 26 июлдә совет ғәскәрҙәре Могилёвты ҡалдыра (ҡарағыҙ «Могилёвты һаҡлау»).
Халҡы
1840[32] | 1897[33] | 1959[34] | 1970[35] | 1979[36] | 1989[37] | 2009[38] |
---|---|---|---|---|---|---|
23 103 | 43 119 | 121 712 | 202 314 | 290 361 | 359 188 | 358 279 |
Милли состав (2009): беларустар — 87,4 %, урыҫтар — 7,3 %, украиндар — 1,1 %.[39]
Иҫтәлекле урындар
- Ленин урамы, Европаның 18-се быуат стиленда төҙөлгән.
- Театр, 19-сы быуатта төҙөлгән.
Туғандаш ҡалалар
- Шымкент, Ҡаҙағстан
- Виллербан, Франция
- Пенза, Рәсәй
- Тула, Рәсәй
- Киреч, Украина
- Бардейов, Словакия
- Габрово, Болгария
- Клайпеда, Литва
- Влоцлавек, Польша
- Айзенах, Германия
- Крагуевац, Сербия
- Звенигород, Рәсәй
- Сумғәйет, Әзербайжан
- Николаев, Украина
- Тәбриз, Иран
- Тубыл, Рәсәй
Иҫкәрмәләр
- ↑ Страница председателя
- ↑ Численность населения на 1 января 2023 г. и среднегодовая численность населения за 2022 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа (урыҫ) — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2023.
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/bardejov-slovatskaya-respublika/
- ↑ https://www.bardejov.sk/bardejov/partnerske-mesta
- ↑ https://www.klaipeda.lt/en/municipality/foreign-relations/305
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/villerban-frantsiya/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/gabrovo-bolgariya/
- ↑ https://gabrovo.bg/bg/page/1292
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/ajzenah-germaniya/
- ↑ https://www.eisenach.de/rathaus/partnerstaedte/mogilew/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/kraguevats-serbiya/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/zvenigorod-rossijskaya-federatsiya/
- ↑ http://www.bryansk032.ru/?j=171&m=180
- ↑ http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Mogilev.aspx
- ↑ http://documents.penza-gorod.ru/doc2-354.html
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/penza-rossijskaya-federatsiya/
- ↑ http://wb.nanjing.gov.cn/njszfwsbgs/201810/t20181023_616096.html
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/nankin-kitajskaya-narodnaya-respublika/
- ↑ https://mogilev-region.gov.by/news/kitayskiy_chzhenchzhou_stal_16-m_gorodom-pobratimom_mogileva
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/chzhenchzhou-kitaj/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/lyutershtadt-vittenberg-germaniya/
- ↑ https://www.wittenberg.de/leben/stadtportrait/partnerstaedte.html
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/tula-rossijskaya-federatsiya/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/tebriz-islamskaya-respublika-iran/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/sumgajyt-azerbajdzhanskaya-respublika/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/sokolinaya-gora/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/omsk-rossiya/
- ↑ https://admomsk.ru/web/en/city/international/foreign#mogilev
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/kerch/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/chansha-kitaj/
- ↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/bursa-turetskaya-respublika/
- ↑ Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=793
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr59_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr70_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr79_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg2.php
- ↑ http://web.archive.org/web/20100918181854/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-7.pdf
- ↑ https://archive.is/20120523225241/belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/itogi1.php