Португалия: өлгөләр араһындағы айырма

Һылтанмаларҙы төҙәтергә
Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Visem (фекер алышыу | өлөш)
2163 төҙәтеү
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Тамғалар: Мобиль үҙгәртеү Мобиль ҡушымта аша үҙгәртеү
1 юл: 1 юл:
{{Дәүләт
{{Государство
|Русское название=Португалия Республикаһы
|Башҡортса исеме=Португалия Республикаһы
|Оригинальное название=República Portuguesa
|Оригиналь исеме= {{lang-pt|República Portuguesa}}
|Родительный падеж=Португалия
|Эйәлек килеш=Португалия
|Флаг=[[File:Flag_of_Portugal.svg|100px]]
|Флаг=[[File:Flag_of_Portugal.svg|100px]]
|Герб=[[File:Coat_of_arms_of_Portugal.svg|100px]]
|Герб=[[File:Coat_of_arms_of_Portugal.svg|100px]]
|Название гимна=A Portuguesa.ogg
|Гимн исеме=A Portuguesa
⚫
|Аудио = A Portuguesa.ogg
⚫
|Дата независимости= [[5 октябрь]] [[1143]]
<!-- |Аудио= -->
⚫
|Нигеҙләнгән/Нигеҙләнгән= [[5 октябрь]] [[1143]]
|Независимость от= [[Леон]]
|Независимость от= [[Леон]]
|lat_dir =N |lat_deg =39 |lat_min =47 |lat_sec = 0
|lat_dir =N |lat_deg =39 |lat_min =47 |lat_sec = 0
12 юл: 14 юл:
|region =
|region =
|CoordScale =2000000
|CoordScale =2000000
|На карте=[[File:EU-Portugal with islands circled.svg|300px]]
|Картала=[[File:EU-Portugal with islands circled.svg|300px]]
|подпись к карте = '''Португалии''' (ҡуйы йәшел):<br />— [[Европа]]ла (асыҡ йәшел һәм һоро)<br />— [[Европа союзы]]нда (асыҡ йәшел)
|подпись к карте = '''Португалии''' (ҡуйы йәшел):<br />— [[Европа]]ла (асыҡ йәшел һәм һоро)<br />— [[Европа союзы]]нда (асыҡ йәшел)
|Язык= [[Португаль теле|Португаль]]<ref>[[Миранд теле|миранд]] — [[региональ тел]]</ref>
|Рәсми тел= [[Португал теле|Португал]]<ref>[[Миранд теле|миранд]] — [[региональ тел]]</ref>
|Столица=[[Лиссабон]]
|Баш ҡала=[[Лиссабон]]
|Государственный строй= Парламент республикаһы
|Идара итеү төрө= Парламент республикаһы
|Крупнейшие города=[[Лиссабон]], [[Порту]]
|Эре ҡалалар=[[Лиссабон]], [[Порту]]
|Етәкселәрзең вазифалары=
|Форма правления= Парламент республикаһы
Президент
|Должности руководителей=
Премьер-министр
|Руководители=[[Каваку Силва, Анибал|Анибал Каваку Силва]]<br />[[Пасуш Коэлью, Педру|Педру Пасуш Коэлью]]
|Етәкселәр=[[Каваку Силва, Анибал|Анибал Каваку Силва]]<br />[[Пасуш Коэлью, Педру|Педру Пасуш Коэлью]]
|Место по территории=109
|Территория буйынса урыны=109
|Территория=92 391
|Территория=92 391
|% һыу өҫтө=0,5
|Процент воды=0,5
|Халҡы буйынса урыны = 77
|Место по населению = 77
|Население = 10 707 924
|Халыҡ = 10 707 924
|Год переписи = 2009
|Баһа йылы = 2009
|Халыҡ тығыҙлығы = 114
|Плотность населения = 114
|Этнохороним = португа́ллы
|Этнохороним = португал, португалдар
|ВВП = 236,049 млрд<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/02/weodata/weorept.aspx?sy=2006&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=182&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=90&pr.y=14|title=Portugal|publisher=International Monetary Fund|accessdate=2009-10-01|archiveurl=http://www.webcitation.org/616ldRhxA|archivedate=2011-08-21}}</ref>
|ЭТП = 236,049 млрд<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/02/weodata/weorept.aspx?sy=2006&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=182&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=90&pr.y=14|title=Portugal|publisher=International Monetary Fund|accessdate=2009-10-01|archiveurl=http://www.webcitation.org/616ldRhxA|archivedate=2011-08-21}}</ref>
|Год расчёта ВВП = 2008
|ЭТП иҫәпләү йылы = 2008
|Место по ВВП = 46
|ЭТП буйынса урыны = 46
|ВВП на душу населения = 22 232<ref name="imf2" />
|Йән башына ЭТП = 22 232<ref name="imf2" </ref>
|Валюта=[[Евро]] (EUR, €)&nbsp;[[2002]] й. тиклем&nbsp;— эскудо.
|Валюта=[[Евро]] (EUR, €)&nbsp;[[2002]] й. тиклем&nbsp;— эскудо.
|Домен=[[.pt]]&nbsp;<ref>ЕС ағзаһы булараҡ [[.eu]]</ref>
|Домен=[[.pt]]&nbsp;<ref>ЕС ағзаһы булараҡ [[.eu]]</ref>
|Телефон коды=351
|Телефонный код=351
|Сәғәт бүлкәте=+0, йәйге ваҡыт +1
|Часовой пояс=+0, летом +1
|Примечания=<references/>}}
|Примечания= }}
{{Listen
⚫
| Имя_файла = A Portuguesa.ogg
| Название =Португалия гимны
}}
'''Португа́лия''' ({{lang-pt|Portugal}}), рәсми исеме '''Португа́лия Респу́бликаһы''' ({{lang-pt|República Portuguesa}})— [[Европа]] [[ҡитға]]һының иң көнбайышында урынлашҡан дәүләт, [[Пиреней ярымутрауы]]ның көньяҡ-көнбайыш өлөшөндә урынлашҡан.
'''Португа́лия''' ({{lang-pt|Portugal}}), рәсми исеме '''Португа́лия Респу́бликаһы''' ({{lang-pt|República Portuguesa}})— [[Европа]] [[ҡитға]]һының иң көнбайышында урынлашҡан дәүләт, [[Пиреней ярымутрауы]]ның көньяҡ-көнбайыш өлөшөндә урынлашҡан.


Төньяғынан һәм көнсығыштан [[Испания]] менән сиктәш, көньяҡ һәм көнбайыш яры [[Атлантик океан]] менән йыуыла.
Төньяғынан һәм көнсығыштан [[Испания]] менән сиктәш, көньяҡ һәм көнбайыш яры [[Атлантик океан]] менән йыуыла.
Илдең атамаһы [[Порту]] ({{lang-la|Portus Cale}}) һүҙенән килеп сыҡҡан — «йылы порт» тигәнде аңлата.
Илдең атамаһы [[Порту]] ({{lang-la|Portus Cale}}) һүҙенән килеп сыҡҡан — «йылы порт» тигәнде аңлата.

==Тарихы==
==Тарихы==
[[Файл:Alfama-CCBY.jpg|thumb|[[Лиссабон]]]]
[[Файл:Alfama-CCBY.jpg|thumb|[[Лиссабон]]]]

23:22, 4 июль 2019 өлгөһө

Португалия Республикаһы
порт. República Portuguesa
Флаг {{{Герб урынына}}}
Гимн: «A Portuguesa»
Рәсми тел Португал[1]
Баш ҡала Лиссабон
Эре ҡалалар Лиссабон, Порту
Идара итеү төрө Парламент республикаһы
Территория
• Бөтәһе
• % һыу өҫтө 		109
92 391 км²
0,5
Халыҡ
• Һаны (2009)
• Халыҡ тығыҙлығы
10 707 924 чел. (77)
114 чел./км²
ЭТП
  • Бөтәһе
  • Бер кешегә
236,049 млрд[2] долл. (46)
22 232Өҙөмтә хатаһы: <ref> тамғаһы дөрөҫ түгел;

хаталы исемдәр; күрәһең, улар бик күп долл.

Этнохороним португал, португалдар
Валюта Евро
Интернет-домен .pt[d]
Код ISO PT
МОК коды POR
Телефон коды +351
Сәғәт бүлкәте +0, йәйге ваҡыт +1

Португа́лия (порт. Portugal), рәсми исеме Португа́лия Респу́бликаһы (порт. República Portuguesa)— Европа ҡитғаһының иң көнбайышында урынлашҡан дәүләт, Пиреней ярымутрауының көньяҡ-көнбайыш өлөшөндә урынлашҡан.

Төньяғынан һәм көнсығыштан Испания менән сиктәш, көньяҡ һәм көнбайыш яры Атлантик океан менән йыуыла. Илдең атамаһы Порту (лат. Portus Cale) һүҙенән килеп сыҡҡан — «йылы порт» тигәнде аңлата.

Тарихы

Лиссабон
Рибейра — Порту ҡалаһының боронғо үҙәге

1910 йылда революцион һөҙөмтәлә Португалия республикаһы булдырылды. Португалия республикаһы Антанта яғында беренсе донъя һуғышында ҡатнаша.

1926 йылда дәүләт түңкәрелеше ойоштора, хәрби диктатура урынлаштыра. 1932 йылда күсеп ғәмәлдә хөкүмәт премьер-министры Антониу Салазар, илдә авторитар режимы урынлаштырыла. Бөйөк британия менән тығыҙ хеҙмәттәшлек итә, нейтраль булған дәүләт булып ҡала. Вольфрам ҙур булған осор хәрби продукция етештерелә, һәм был уҡ күп аҡса эшләй.

1949 йылдан НАТО ағзаһы, 1955 йылдан БМО ағзаһы, 1955 йылдан Халыҡ-ара иҡтисади хеҙмәттәшлек һәм үҫеш ойошмаһы ағзаһы.

Фашист ғәскәрҙәре баш күтәреүселәрҙең ҡораллы көстәрен хәрәкәтенең 25 апрель 1974 етәкселегендәге хөкүмәт ҡолатыла ("ҡәнәфер революцияһы"), сәйәси партияһы эшмәкәрлеге рөхсәт ителә. Португалияның элекке колониялары африкала азатлык яулай.

1976 йылдың апрелендә яңы конституция ҡабул итә. 1976 йылдың июль — август 1978 ҡушылдығы хөкүмәте власы, партия ойошторолған социалистик португалия (ПСП, 1973 йылда нигеҙ һалынған), 1980 йылдың ғинуарында — альянс коалицион хөкүмәт Демократик көнәркәше булып, коалиция социалистик 1983-1985 власы һәм Социал-демократик партияһы, 1987 — хөкүмәтен, социал-демократик партия, абсолют күпселек парламентына һайлауҙар тәүге тапҡыр ала.

1986 йылдың 1 ғинуарынан Европа союзы ағзаһы. Шенген зонаһы һәм евро зонаһына керә. 1991 йылдан Ибороамерикан Саммитында ҡатнаша[3].

Иҡтисад

Португалия — индустриаль-аграр ил. Традицион сәнәғәтенең иң мөһим тармағы — туҡыу (йөн, кизе-мамыҡ), тегеү, шарап (айырыуса билдәле портвейн етештереү), зәйтүн майы етештереү, балыҡ консервалары, ҡабығын эшкәртеу (донъяла алдынғы урын), төҫлө һәм ҡара металлургия, машиналар эшләү (судотөҙөлөш, судотөҙөкләндереү автосборка, электротехник); химия, нефть эшкәртеү һәм нефть химияһы, цемент сәнәғәте. Ауыл хужалығының игенселек өҫтөнлөк итә. Яҡынса яртыһын биләгән һөрөнтө ерҙәрҙе эшкәртеү; үҫтереү, емешселек, зәйтүн ултыртты. Эре мөгөҙлө мал үрсетә. Малсылыҡ, һарыҡсылыҡ, сусҡасылыҡ, балыҡсылыҡ.

Төп тышҡы сауҙа партнерҙары — Европа берләшмәһе илдәре.

Сит ил туризмы — 10 млн. кеше тирәһе.

2016 йылдан тәрән һәм оҙайлы көрсөктән һуң был илдең иҡтисады структур реформалар үткәреүе һөҙөмтәһендә ҡырҡа яҡшыра төштө, эшһеҙҙәр һаны байтаҡҡа кәмене, экспорт күләме артты. Халыҡ-ара иҡтисади хеҙмәттәшлек һәм үҫеш ойошмаһы ошо ил буйынса әҙер­ләгән һуңғы күҙәтеү раҫлауынса, үҫеште артабан дауам итеү өсөн был илгә дәүләттең һәм хосуси даирәнең бөгөн юғары кимәлдә булған бурысын кәметеү, кредиттарҙың йоғонтололоғон арттырыу мотлаҡ. Финанс өлкәһендә табыш килтерә алмаған кредиттың дөйөм күләмдәге өлөшө 12 процентҡа етә, һәм был Европа илдәре араһында иң юғары күрһәткес булып тора. Табыш килтерә алмаған кредит – тимәк, банкта “тик ятҡан” һәм бер генә ойошма йәки кеше лә бурысҡа алмаған аҡса. Португалия өсөн иҡтисади үҫеште тиҙләтеү юлындағы тағы бер кәртә – илдәге эш көсөнөң оҫталығы (ква­лификацияһы) ҡитғаның башҡа илдәре менән сағыштырғанда түбәнерәк булыуы[4].

Дәүләт ҡоролошо

Португалия Конституцияһына ярашлы дәүләт власы суд, башҡарма һәм закондар сығарыу йүнәлештәренә бүленә.

Административ бүленеш

Баш ҡалаһы

Тежу буйҙарында урынлашҡан. 84 км2 майҙанды тәшкил итә. Халыҡ һаны — 797 кеше 556. Оло Лиссабон халыҡ һаны (биҫтәһе менән ҡала) — 2,1 млн.

Ҡала мэры — Сантуш Антониу Луиш д Кошт[5].

Башҡа ҡалалары

Байрамдар

  • 1 ғинуар - Яңы йыл.
  • Шишәмбе карнавалы — февралдә/март, Төҫөлө Шаршамбы көнө алдынан, бөйөк посында беренсе көндә;
  • Бөйөк Йома — март/апрель, Мөкиббән Аҙнала;
  • Азатлыҡ көнө — 25 апрель, (1974 йылда революция);
  • Хеҙмәт көнө — 1 майында;
  • Христос кәүҙәһе байрам — май/июнендә, туғыҙынсы кесаҙналағы пасханан һуң;
  • Португалия көнө — 10 июндә;
  • Успения богородица байрамы — 15 август;
  • Республика көнө — 5 октябрҙә, республиканың иғлан итеу 1910 йылда;
  • Бөтә Изге көнө — 1 ноябрҙән;
  • Бойондороҡһоҙлоҡ көнөндә — 1 декабрҙә, 1640 йылдан испаниянан бойондороҡһоҙлоҡ иғлан йыллығына;
  • Непорочного Зачатия байрамы — 8 декабрендә;
  • Раштыуа — 25 декабрь.

Рус телле киң мәғлүмәт саралары

  • "Слово" — туристар һәм рус телле кешеләр өсөн урыҫ телле гәзит.
  • "Португалия Маяк" — рус телле гәзит

Иҫкәртмәләр

  1. ↑ миранд — региональ тел
  2. ↑ Portugal. International Monetary Fund. Дата обращения: 1 октябрь 2009. Архивировано 21 август 2011 года.
  3. ↑ Cupulas Ibero-Americanos: http://www.cumbresiberoamericanas.com/
  4. ↑ "Башҡортостан" гәзите
  5. ↑ - Lisboa Camara da Municipal — Лиссабон мэрияһының сайтында
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Португалия&oldid=896375» битенән алынған