Шойгу Сергей Кужугетович: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
39 618 төҙәтеү
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
39 618 төҙәтеү
183 юл: 183 юл:
* '''Старшая сестра''' — Лариса Кужугетовна Шойгу, депутат [[Дәүләт думаһы|Государственной Думы]] 5,6 и 7 созывов от партии «[[Берҙәм Рәсәй|Единая Россия]]<nowiki/>».
* '''Старшая сестра''' — Лариса Кужугетовна Шойгу, депутат [[Дәүләт думаһы|Государственной Думы]] 5,6 и 7 созывов от партии «[[Берҙәм Рәсәй|Единая Россия]]<nowiki/>».
* '''Младшая сестра''' — Ирина Кужугетовна Захарова (урожд. Шойгу; род. [[1960 йыл|1960]]) — врач-психиатр.
* '''Младшая сестра''' — Ирина Кужугетовна Захарова (урожд. Шойгу; род. [[1960 йыл|1960]]) — врач-психиатр.

== Мауығыуҙары ==
{| class="graytable" style="text-align:center"
|+
| width="25%" |[[Файл:Масляков,_Шойгу,_Шевцова,_Герасимов.jpg|центр|мини|250x250пкс]]
| width="25%" |[[Файл:Гала-матч_Ночной_хоккейной_лиги_07.jpg|центр|мини|250x250пкс]]
| width="25%" |[[Файл:Sergey_Shoigu_in_Ryazan_Airborne_School_(2016-03-26)_01.jpg|центр|мини|250x250пкс]]
| width="25%" |[[Файл:Sergey_Shoigu_and_Vladimir_Putin_20_July_2013_02.jpeg|центр|мини|250x250пкс]]
|-
|Был уйында финал КВН кубогы өсөн рәсәй федерацияһы оборона министры, 26 февраль 2015 йыл
|Матчтан һуң НХЛ-ДЫҢ. [[Фетисов Вячеслав Александрович|Вячеслав Фетисов]], [[Путин Владимир Владимирович|владимир путин]] һәм Сергей Шойгу. Сочи, 16 май 2015 йыл
|Иптәштәрсә матч ваҡытында команда араһында хоккей «ВДВ» һәм «СССР-ҘЫҢ хоккей легендалары». [[Рязань]], 2016 йылдың мартында 26
|С [[Путин Владимир Владимирович|владимир путин]] ваҡытында балыҡ тотоу булған [[Тыва Республикаһы|тыва республикаһы]], 2013 йылдың 20 июлендәге
|}
Увлекается изучением истории России [[Пётр I|петровского времени]] и 1812—1825 годов ([[1812 йылғы Ватан һуғышы|война с французами]] и декабристы).

Увлекается спортом. В хоккее болеет за «[[ЦСКА (хоккей клубы, Мәскәү)|ЦСКА]]<nowiki/>». Является игроком Ночной хоккейной лиги и ХК «[[ЦСКА (хоккей клубы, Мәскәү)|ЦСКА]]<nowiki/>». На уникальном проекте «ЦСКА — Спартак. Противостояние», в котором принимают участие ветераны хоккея, известные политики и юные хоккеисты-воспитанники школ ЦСКА и Спартака.

Любит и играет в футбол, болеет за московский «Спартак»[115]. В марте 2016 года, вместе с Сергеем Лавровым презентовал Народную футбольную лигу России, призванную объединить любителей этого вида спорта со всей страны.

Коллекционирует сабли, кинжалы, палаши, индийские, китайские и японские самурайские мечи.

Любит авторскую песню, играет на гитаре. В число его увлечений также входят рисование акварелью, графика, изготовление поделок из дерева.


== Һылтанмалар ==
== Һылтанмалар ==

19:05, 30 июнь 2020 өлгөһө

Шойгу Сергей Кужугетович
тыв. Сергей Күжүгет оглу Шойгу
рус. Серге́й Кужуге́тович Шойгу́
Рәсем
Ҡултамға
Зат ир-ат
Гражданлыҡ  СССР
 Рәсәй[1]
Хеҙмәт итеүе Рәсәй
Патронимы йәки матронимы Кужугетович[d]
Тыуған көнө 21 май 1955({{padleft:1955|4|0}}-{{padleft:5|2|0}}-{{padleft:21|2|0}})[2] (68 йәш)
Тыуған урыны Чадан[d], Тувинская автономная область[d], РСФСР, СССР
Атаһы Кужугет Сереевич Шойгу[d]
Әсәһе Александра Яковлевна Шойгу[d]
Бер туғандары Лариса Кужугетовна Шойгу[d]
Хәләл ефете Ирина Александровна Шойгу[d]
Балалары Юлия Сергеевна Шойгу[d], Шойгу Ксения Сергеевна[d] һәм Данила Сергеевич Шебунов[d][3]
Һөнәр төрө сәйәсмән, хәрби хеҙмәткәр, иҡтисадсы, граждан төҙөлөшөндә инженеры
Биләгән вазифаһы министр обороны Российской Федерации[d][4], губернатор Московской области[d], лидер партии «Единая Россия»[d] һәм Министр Российской Федерации по делам гражданской обороны, чрезвычайным ситуациям и ликвидации последствий стихийных бедствий[d]
Уҡыу йорто Красноярск дәүләт техник университеты[d]
Ғилми дәрәжә иҡтисад фәндәре кандидаты[d]
Сәйәси фирҡә ағзаһы Берҙәм Рәсәй[5], Советтар Союзы Коммунистар партияһы һәм Единство[d]
Ҡатнашыусы аннексия Крыма Российской Федерацией[d]
Хәрби звание генерал армии[d]
Һуғыш/алыш Рәсәйҙең Украиналағы махсус хәрби операцияһы[d]
Ғәскәр төрө Рәсәй Федерацияһы Ҡораллы көстәре
Кем хөрмәтенә аталған Сергий Радонежский[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Тасуирлау биттәре foreignaffairs.com/artic…[6]
Болеет за команду Спартак[d][7]
 Шойгу Сергей Кужугетович Викимилектә

Серге́й Кужуге́тович Шойгу́[8] (тыв. Сергей Күжүгет оглу Шойгу; 1955 йылдың 21 майында, Тыва автономиялы өлкәһендә, Чаданда (РСФСР, СССР) тыуған — совет һәм рәсәй хәрби һәм дәүләт эшмәкәре. 2012 йылдың 6 ноябренән Рәсәй Федерацияһы оборона министры. Армия генералы (2003). Рәсәй Федерацияһы Геройы (1999). Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған ҡотҡарыусыһы (2000).

РСФСР һәм Рәсәй Федерацияһының граждандар оборонаһы эштәре, ғәҙәттән тыш хәлдәр һәм стихиялы бәлә-ҡазалар эҙемтәләрен бөтөрөү буйынса Дәүләт комитеты рәйесе (1991—1994), Рәсәй ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы (1994—2012) башлығы, Мәскәү өлкәһе губернаторы була (2012)[9][10].

«Берҙәмлек» төбәк-ара хәрәкәте башлығы (1999—2001), «Берҙәм Рәсәй» (2001—2002, Юрий Лужков һәм Минтимер Шәймиев менән бергә) партияһы рәйестәше, «Берҙәм Рәсәй» юғары советы ағзаһы; «Берҙәм Рәсәй» партияһына нигеҙ һалған[11][12].

Рус география йәмғиәте президенты (2009 йылдан). Әлеге ваҡытта Рәсәй Федерацияһының 1990-сы йылдарҙан бирле, Хөкүмәт ағзаһы булып ҡалған (ҙур булмаған тәнәфес менән) берҙән-бер министры, (дөйөм алғанда — 30 йылға яҡын)[13].

Маҡтаулы исемдәре һәм танылыуы

Сергей Шойгу тыуған 1955 йылдың 21 майында Тува автономиялы өлкәһенең ҙур булмаған Чадан ҡаласығында район гәзите мөхәррире Кужугет Серэевич Шойгу һәм зоотехник Александра Яковлевна Шойгу Кужугет (ҡыҙ фамилияһы — Кудрявцева)[14] (Сергей Шойгуның әсәһе яғынан туғандары сығыштары менән Украинанан, Шойгу 1960 йылда Луганск өлкәһе Стаханов ҡалаһының православие сиркәүендә суҡындырылған[15]) ғаиләһендә тыуған.

Армияла хеҙмәт итмәгән[16].

Белеме

1962 йылдан алып 1972 йылға саҡлы урындағы мәктәптә уҡый. 1972 йылдан 1977 йылға тиклем Сергей Шойгу Красноярск политехник институтында уҡып, инженер-төҙөүсе[17] һөнәре буйынса тамамлай

1996 йылда РАНХиГС-та иҡтисад фәндәре кандидаты ғилми дәрәжәһенә дәғүә итеп, «Социаль-иҡтисади зыянды кәметеү маҡсатында ғәҙәттән тыш хәлдәрҙе күҙаллау буйынса дәүләт идаралығын ойоштороу» темаһына диссертация яҡлай[17][18].

Карьераһы

Төҙөлөштәрҙә

1977—1978 йй. — «Промхимстрой» тресы мастеры (Красноярск); 1978—1979 йй. — мастер, «Тувинстрой» тресы участка начальнигы (Ҡыҙыл); 1979—1984 йй. — өлкән прораб, баш инженер, «Ачинскалюминстрой» тресының СУ-36 төҙөлөш идаралығы начальнигы; с 1984—1985 йй. — «Саяналюминстрой» тресы управляющийы урынбаҫары (Саяногорск); 1985—1986 йй. — «Саянтяжстрой» тресы управляющийы (Абакан); 1986—1988 йй. — «Абаканвагонстрой» тресы управляющийы.

1988—1989 йй. — КПСС-тың Абакан ҡала комитетының икенсе секретары; 1989—1990 йй. — КПСС-тың Красноярск крайкомы инструкторы.

1990 йылда Мәскәүгә яңы эш урынына күсә. 1990—1991 йй. — РСФСР-ҙың Архитектура һәм төҙөлөш буйынса Дәүләт комитеты рәйесе урынбаҫары.

Рәсәй ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы башлығы

1991 йылдан ҡотҡарыусыларҙың Рәсәй корпусы рәйесе; РСФСР-ҙың Ғәҙәттән тыш хәлдәр Дәүләт комитеты рәйесе. 1991—1994 йй. — яңы барлыҡҡа килеүсе Рәсәй Федерацияһы граждандар оборонаһы эштәре, ғәҙәттән тыш хәлдәр һәм стихиялы бәлә-ҡазалар эҙемтәләрен бөтөрөү буйынса беренсе Дәүләт комитеты рәйесе.

Рәсәй Федерацияһы Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы Башлығы, 2002 йыл

1992 йылда назначен заместителем главо время осетин-ингуш конфликты[19] осоронда Төньяҡ Осетия һәм Ингушетия территорияһында ваҡытлы хакимиәт башлығы урынбаҫары итеп тәғәйенләнә. 1993—2003 йй. — БМО һәләкәтле бәлә-ҡазалар хәүефен кәметеү хеҙмәтенең халыҡ-ара ун йыллығын уҙғарыу буйынса Рәсәй Федерацияһы Милли комиссияһы рәйесе.

1994—2012 йй. — Рәсәй Федерацияһының граждандар оборонаһы эштәре, ғәҙәттән тыш хәлдәр һәм стихиялы бәлә-ҡазалар эҙемтәләрен бөтөрөү буйынса министры(бер үк ваҡытта, 2000 йылдың 10 ғинуарынан 7 майға тиклем — Рәсәй Федерацияһы Хөкүмәт рәйесе урынбаҫары). Рәсәй ғәҙәттән тыш хәлдәр министры вазифаһын башҡарғанда, Рәсәй Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығының күп ҡотҡарыу һәм гуманитар операцияларына етәкселек итте. Рәсәй граждандары уны рәсәй халҡының күпселеге эшмәкәрлеген хуплаған иң популяр министр тип атаны[20][21].

1996 йыл — Рәсәй Федерацияһы субъекттарында Рәсәй Федерацияһы президенты Борис Ельцинды һайлау кампанияһының кураторы[22].

1996 йылдан — Рәсәй Федерацияһының именлек советы ағзаһы (2012 йылдан — Рәсәй Федерацияһы Именлек Советының даими ағзаһы).

2000 йылда «Берҙәмлек» партияһын етәкләй, һуңынан «Ватан» (Юрий Лужков) һәм «Бөтә Рәсәй» (Минтимер Шәймиев) партиялары менән бергә «Берҙәм Рәсәй» партияһы тип үҙгәртелә[23].

2003 йылдың 15 октябренән башлап — Рәсәй Федерацияһы Хөкүмәте янында Диңгеҙ коллегияһыағзаһы. 2009 йылдың ноябренән алып — Рус география йәмғиәте президенты. 2010 йылдың октябренән — Рәсәйҙең Террорға ҡаршы милли комитеты ағзаһы. 2011 йылдың июленән — Рәсәй Федерацияһында экстремизмға ҡаршы көрәш буйынса ведомство-ара комиссия ағзаһы. 2011 йылдың 30 июненә тиклем «НИС ГЛОНАСС» навигация эшмәкәрлеге өлкәһендә федераль селтәр операторы директорҙар советы рәйесе булды.

Губернатор

2012 йылдың 4 апрелендә «Берҙәм Рәсәй» партияһы рәсәй президентына Шойгуны Мәскәү өлкәһе губернаторы[24] вазифаһына кандидат тип тәҡдим итә. 2012 йылдың 5 апрелендә Шойгу кандидатураһын Мәскәү өлкә думаһы[25] бер тауыштан хупланы. 2012 йылдың 11 майында, элекке губернатор Борис Громовтың вәкәләтле срогы тамамланғандан һуң, вазифа үтәй башланы[26].

Рәсәй оборона министры

Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүҙең 69 йыллығына бағышланған парад. Ҡыҙыл майҙан 9 май, 2014 йыл

2012 йылдың 6 ноябрендә отставкаға ебәрелгән Анатолий Сердюков урынына Рәсәй Федерацияһы оборона министры итеп тәғәйенләнә. Хөкүмәт рәйесе матбуғат секретары Наталья Тимакова әйтеүенсә, Шойгуны оборона министры итеп тәғәйенләргә Дмитрий Медведев[27]тәҡдим итә. Бер үк ваҡытта Рәсәй президенты ҡарамағындағы дәүләт оборона заказын үтәү һәм ҡоралландырыу буйынса дәүләт программаһын тормошҡа ашырыуҙы контролдә тотоу ведомство-ара эш төркөмө етәксеһе урынбаҫары итеп тәғәйенләнә.

Министр вазифаһына тотонғас, Шойгу үҙенән алда булған министр башлаған Рәсәй Ҡораллы Көстәре кардиналь реформаны[28]дауам итә, әммә реформаны тормошҡа ашырыу буйынса мөһим үҙгәрештәр ҙә индерә.

Хәрби әҙерлектең интенсивлығы байтаҡҡа арттырыла, күп тапҡыр (Ҡораллы Көстәрҙә эштәрҙең ысынбарлыҡ торошон асыҡлау маҡсаты менән) хәрби әҙерлекте ҡапыл тикшереү ойоштороу, Махсус операциялар көстәре булдырылды, бик күп элек ҡыуылған офицерҙар хәрби хеҙмәткә кире ҡайтарылды, хәрби медицинаныдемилитаризациялау юҡҡа сығарылды. Федерация Советының оборона һәм хәүефһеҙлек буйынса Комитеты рәйесе Виктор Озеров Сергей Шойгу һәм уның командаһы Оборона министрлығына килгәндән һуң бер йыл үтеүгә, унан алда Ҡораллы Көстәрҙәге әхлаҡи климат яҡшы түгел ине, әммә «Шойгу, армия генералы, күп ғәҙәттән тыш хәлдәрҙән үткән кеше, армиялағы хәлде ыңғайға үҙгәртә алды» тип билдәләне; бер йыл эсендә хәрби хәрби училищеларға һәм академияларға йыйыу 7,5 тапҡырға артты, ә башҡа хәрби кафедралары юғары уҡыу йорттарында яңы министр инициативаһы буйынса ғилми роталар (уҡып йөрөгән студенттар, уҡыуҙан айырылмайса, юғары уҡыу йортонда армия хеҙмәтен үтә ала) ойошторолдо, Рәсәйҙә кадет һәм суворов училищелары[28] һаны арта.

Шойгу башланғысы буйынса, Рәсәй арктика төбәгенең именлеген тәьмин итеү маҡсатында Арктика ғәскәретөҙөлә; йыл һайын Халыҡ-ара Армия Уйындары үткәрелә һәм армия спорты үҫешә; иң ҙур һәм берҙән-бер хәрби-патриотик «Патриот» паркы төҙөлә.

Рәсәй ҡораллы Көстәре реформаһы һөҙөмтәһе Ҡырым ваҡытында 2014 йылғы февраль-март ваҡиғаларындакүренде. РФ Оборона министрлығы (Ҡырымдағы рәсәй хәрби объекттарын һаҡлауҙы көсәйтеү маҡсатында) ярымутрауға Баш разведка идаралығының махсус подразделениеларын һәм рәсәй диңгеҙ пехотаһы көстәрен күсерә; был подразделениелар Ҡырымдағы украин частарын ҡоралһыҙландырҙы. Рәсәй Федерацияһы Президенты Владимир Путин Ҡораллы Көстәрҙең ул ваҡыттағы хәрәкәтенә юғары баһа бирҙе. Сергей Шойгу РФ Оборона министрлығының Ҡырымдағы хәрәкәтен «тыныс халыҡҡа хәүеф һәм экстремистарҙың рәсәй хәрби инфраструктураһын ҡулға алыу ҡурҡынысы» янауы менән дәлилләне, һәм «рәсәй хәрби хеҙмәткәрҙәренең юғары әхлаҡ сифаттары, яҡшы әҙерлеге һәм ихтыяры арҡаһында ҡан ҡойошҡа юл ҡуйылманы», тип һыҙыҡ өҫтөнә алды. Өҫтәп шуны әйтер кәрәк: был эш-хәрәкәт барышында «Рәсәй Федерацияһы украина яғы менән ике яҡлы килешеүҙе, шулай уҡ халыҡ-ара йөкләмәләрҙе боҙманы»

2019 йылдың октябренән —Хәрби-төҙөлөш компанияһының[29] күҙәтеү советы башлығы.

2020 йылдың 21 ғинуарында хөкүмәт составына инде.

На юбилее Советтар Союзы Маршалы Язов, Дмитрий Тимофеевичтың юбилейында,
2014 йыл, 8 ноябрь 		С.К. Шойгу үҙенең урынбаҫарҙары менән
«Патриот» паркында, 2015 йыл, 16 июнь 		Көнсығыш хәрби округы ғәскәрҙәрен тикшергәндә Владимир Владимирович Путин менән, 2013 йыл Рәсәй Федерацияһы Оборона министры С. К. Шойгу.
Хмеймим авиабазаһы, Сүриә. 2016 йыл, 18 июнь 		Рәсәй Федерацияһы Оборона министры С. К. Шойгу.
Ҡыҙыл ҡалаһы, Тыва Республикаһы. 2015 йыл, 21 май

2015 йылдың 30 сентябренән Рәсәй Сүриәлә хәрби операция үткәрә. Операцияны Рәсәй Хәрби Диңгеҙ Флоты менән берлектә 2015 йылдың 1 авгусында булдырылған Һауа-космос көстәре тормошҡа ашыра. 2015 йылдың 7 октябрендә Рәсәй Президенты Владимир Путин Сочи ҡалаһында үткән Шойгу менән осрашыуы ваҡытында, операцияның тәүге аҙнаһына йомғаҡ яһап, РФ Оборона Министрлығы эшен: дөйөм алғанда министрлыҡтың эшен дә, бирелгән сәпкә һауанан һөжүм итеүсе Сүриәлә урынлашҡан рәсәй авиатөркөмө лётчиктарының хәрби операцияларын һәм Каспий диңгеҙе акваторияһынан «Калибр» ҡанатлы ракеталарҙан мәргән атыусы Каспий флотилияһы моряктарының хеҙмәтен дә[30][31][32] тағы ыңғай баһаланы.

2015 йылға Рәсәй Федерацияһы Ҡораллы Көстәре хәрби ҡеүәте буйынса донъяла икенсе урынға сыға[33][34][35].

Йәмәғәт фекере мәғлүмәттәренә ярашлы, Рәсәй Федерацияһы Оборона министры армия генерал Сергей Шойгу — рәсәй Хөкүмәте министрҙарының хеҙмәтен баһалау буйынса ла 2013 йылдан бирле лидер булып ҡала

2020 йылдың 21 ғинуарынан, Медведев хөкүмәте отставкаға сыҡҡандан һуң, Михаил Мишустин кабинетында оборона министры вазифаһына яңынан тәғәйенләнгән.

Тәнҡит

2017 йылда оборона министрының 2017 йылдың 24 апрелендә ҡабул ителгән йәшерен «Об утверждении перечня воинских должностей подлежащих замещению солдатами …» бойороғо менән ҡатын-ҡыҙҙарҙы контракт буйынса түбәндәге хәрби вазифаларға: уҡсы, снайпер, сапёр, водитель, механик, танкист тәғәйенләүҙе тыйҙы. «Ҡатын-ҡыҙ вакансияһы» юҡлығын күрһәтеп, 2018 йылда Тольятти ҡалаһынан биш ҡыҙ, Израиль һәм Норвегияның (унда ҡатын-ҡыҙҙар сроклы хәрби хеҙмәткә саҡырыла) халыҡ-ара тәжрибәһенә һылтанып, Рәсәй Конституцияһының, енес айырымлыҡтарына ҡарамай, тигеҙ хоҡуҡ һәм шәхси азатлыҡ иғлан иткән 19-сы статьяһын боҙоуҙа ғәйепләп, оборона министрының һәм Рәсәй гвардияһы директорының бойороҡтарына судта дәғүә белдерҙе. Яуап биреүсе булып Рәсәй Оборона министрлығы һәм Росгвардия сығыш яһаны. Ҡыҙҙарҙың суд «марш-бросок» яһауы федераль телеканалдарҙа: НТВ, 5-се канал, 360, Мир, яҡтыртылды. Әммә беренсе инстанция суды, истецтарҙың юғары белеме булмауына һылтанып, бойороҡтарға дәғүә белдереүҙе кире ҡаҡты. Ҡыҙҙар үҙҙәре судтың яуабын агрессив феминизм[36] тип атаны.

Маҡтаулы исемдәре һәм бүләктәре

Армия генералы Сергей Шойгу наградалар комплекты менән

Рәсәй Федерацияһының дәүләт наградалары

  • «Рәсәй Федерацияһы Геройы» исеме — экстремаль ситуацияла хәрби бурысын үтәгәндә күрһәткән ҡаһарманлығы һәм батырлығы өсөн (20 сентября 1999)
  • Изге апостол Андрей Первозванный ордены, ҡылыстары менән хәрби хәрәкәттәрҙә күрһәткән батырдығы өсөн (2014)[37]
  • I дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены (21 май, 2020)[38]
  • II дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены (28 декабрь, 2010) — дәүләт алдындағы ҡаҙаныштары һәм оҙаҡ йылдар намыҫлы хеҙмәте өсөн[39]
  • III дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены (21 май, 2005) — граждандар оборонаһын нығытыуға индергән ҙур өлөшө һәм һәләкәттәрҙе булдырмау һәм эҙемтәләрен бөтөрөүҙә ҡаҙаныштары өсөн
  • Александр Невский ордены (2014)
  • Почёт ордены (2009) — дәүләт алдындағы ҡаҙаныштары һәм Рәсәй Федерацияһының граждандар оборонаһы эштәре, ғәҙәттән тыш хәлдәр һәм стихиялы бәлә-ҡазаларҙан халыҡты һәм территорияларҙы һаҡлау системаһын камиллаштырыуға индергән ҙур өлөшө өсөн[40]
  • «Шәхси батырлыҡ өсөн» ордены (февраль, 1994)
  • «Ирекле Рәсәй һаҡсыһына» миҙалы (март, 1993)
  • «Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә 60 йыл» миҙалы (2005)
  • «Мәскәүгә 850 йыл иҫтәлегенә» миҙалы
  • «Санкт-Петербургҡа 300 йыл иҫтәлегенә» миҙалы (2003)
  • «Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған ҡотҡарыусыһы» почётлы исеме (18 мая 2000) — афәттәр, һәләкәттәр һәм стихиялы хәлдәрҙе булдырмау һәм уларҙың эҙемтәләрен бөтөрөү буйынса өлгәшкән ҡаҙаныштары өсөн[41]
  • «Ҡаҙанға 1000 йыл иҫтәлегенә» миҙалы (август, 2005)

Рәсәй Президенты һәм Хөкүмәте рәхмәттәре

  • Рәсәй Федерацияһы Президенты Рәхмәттәре (1993, 1996, 1999 (2), 2000. 2005)

Наградалары һәм исемле ҡоралы

  • Исемле 9-мм Ярыгин 6П35 пистолеты -РФ Хөкүмәтенән «Дәүләт алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» (2008)[42]

Рәсәй федерацияһы субъекттары наградалары

  • Мәскәү өлкәһенең Почётлы гражданины (2020)
  • Тыва Республикаһының Почётлы гражданины (2015) 
  • Хакасия Республикаһының Почётлы гражданины (2015)
  • Тыва Республикаһы ордены
  • 1 дәрәжә «Буян-Бадыргы» ордены (Тыва Республикаһы ордены, 2012) — Тываның социаль-иҡтисади үҫешенә айырым өлөшө өсөн
  • «Хакасия алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены (10 сентября 2007)
  • Почётлы ҡырымлы (2014)
  • 1 дәрәжә «Алтай крайы алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены (Алтай крайы, 2011)
  • «Ҡаҙанеыштары өсөн» ордены (Ингушетия, 2007)
  • «Мәскәү өлкәһе алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» билдәһе (24 декабрь, 2007)
  • «Осетия Даны өсөн» (Төньяҡ Осетия — Алания Республикаһы миҙалы, 2005)
  • Кемерово өлкәһенең Почётлы гражданины (2005)
  • Медаль «Ставрополье крайы алдындағы ҡаҙныштары өсөн» миҙалы (ғинуар, 2003)
  • Саха (Якутия) Республикаһының Почётлы гражданины (2001)
  • «Бурысҡа тоғролоҡ өсөн» ордены (Ҡырым) (20 май, 2015 йыл) 

Ведомство наградалары

Тышҡы һүрәттәр
Генерал армии (МЧС) С. К. Шойгу с планками наград (комплект № 1)
Генерал армии (МЧС) С. К. Шойгу с планками наград (комплект № 2)
Генерал армии (МО РФ) С. К. Шойгу с планками наград (комплект № 3)
  • Медаль «За укрепление боевого содружества» (Минобороны России) образца 1995 г.
  • Медаль «За укрепление боевого содружества» (Минобороны России) образца 2009 г.
  • Медаль «За укрепление боевого содружества» (ФАПСИ)
  • Медаль «За укрепление боевого содружества» (ФПС)
  • Знак «За службу на Кавказе» (ФПС)
  • Медаль «200 лет Министерству обороны» (Минобороны России)[43]
  • Почётный знак Центральной избирательной комиссии Российской Федерации «За заслуги в организации выборов» (9 апреля 2008 года) — за активное содействие и существенную помощь в организации и проведении избирательных кампаний в Российской Федерации[44]
  • Медаль «За возвращение Крыма»[45]
  • Медаль «За отличие в ликвидации последствий чрезвычайной ситуации» (МЧС России)
  • Медаль «Участнику чрезвычайных гуманитарных операций» (МЧС России)
  • Медаль «За заслуги в обеспечении национальной безопасности» (Совет безопасности Российской Федерации)

Сит ил наградалары

  • Орден «Данакер» (Киргизия, 21 мая 2002 года) — за большой вклад в укрепление дружбы и сотрудничества между Российской Федерацией и Кыргызской Республикой
  • Медаль «Данк» (Киргизия, 22 января 1997 года) — за вклад в развитие и укрепление сотрудничества Кыргызской Республики с Российской Федерацией и в связи с 5-летием образования Содружества Независимых Государств
  • Памятная юбилейная медаль «Манас-1000» (Киргизия, 27 октября 1995 года) — за вклад в укрепление дружбы и сотрудничества между народами Кыргызской Республики и Российской Федерации.
  • Большой крест ордена Заслуг pro Merito Melitensi (Мальтийский орден, 5 июля 2012 года) — за милосердие, спасение и помощь
  • Орден Сербского флага I степени (июль 2012 года)
  • Орден «За заслуги в области обеспечения национальной безопасности» (Венесуэла, 11 февраля 2015 года)
  • Медаль «Большой крест Армии Никарагуа» (Никарагуа, 12 февраля 2015 года) — за заслуги перед народом республики
  • Орден Красного Знамени (Монголия, 18 октября 2018 года) — за заслуги в подготовке кадров, проведении совместных военных учений и военно-техническом сотрудничестве с Республикой Монголия
  • Орден «Достук» (Киргизия, 22 февраля 2020 года) — за значительный вклад в развитие военного и военно-технического сотрудничества между двумя странами

Йәмәғәт наградалары

  • Лауреат Премии Андрея Первозванного 1997 года — за блестящее решение в кратчайшие сроки задачи формирования общероссийской службы «помощи и спасения», ставшей для миллионов людей символом надёжности и надежды
  • Лауреат Премии Владимира Высоцкого «Своя колея» 1998 года — за поиск своих оригинальных решений, активность творческой самоотдачи и высокий профессиональный уровень
  • Лауреат Национальной общественной премии имени Петра Великого 1999 года — за эффективное управление и развитие национальной системы гражданской безопасности России[46]

Академик дәрәжәләре

  • Академик Академии проблем качества Российской Федерации, Международной академии наук по экологической безопасности, Российской и Международной инженерных академий.
  • Почётный доктор Академии Государственной противопожарной службы МЧС России.
  • Почётный доктор Университета обороны Министерства обороны Сербии (2020) — за выдающиеся научные и общественные заслуги, содействие в развитии высшего образования, науки и технологий.

Топонимика

  • Тыва Республикаһының Чадан ҡалаһы урамы Шойгу исемен йөрөтә.
  • Шагонар ҡалаһында Генерал Шойгу поспекты (Тыва Республикаһы).

Хәрби исемдәре

  • 1977 — запастағы лейтенант (Красноярск политехник институтының хәрби кафедраһында уҡыған).
  • 1993 — генерал-майор (26 апрель)[47].
  • 1995 — генерал-лейтенант (5 май)[48].
  • 1998 — генерал-полковник (8 декабрь)[49].
  • 2003 — армия генералы (7 май).

Ғаиләһе

Файл:Могила родителей Сергея Шойгу.jpg
Мәскәүҙәге Троекуров зыяратында
ата-әсәһенең ҡәбере
  • Атаһы — Кужугет Серэевич Шойгу (24.09.1921—01.12.2010) (тыумыштан Кужугет Шойгу Серээ оғлу) район гәзите редакторы, артабан партия-совет органдарында эшләй, КПСС-тың Тыва өлкә комитеты секретары, Тыва АССР-ы Министрҙар Советы Рәйесе урынбаҫары. Тыва дәүләт архивын етәкләгән һәм алты йыл тыва телендә нәшер ителгән «Шын» («Правда») гәзитен етәкләгән, «Время и люди», «Перо чёрного грифа» (2001), «Танну-Тыва: страна озёр и голубых рек» (2004) повестары авторы.
  • Әсәһе — Александра Яковлевна Шойгу, ҡыҙ фамилияһы - Кудрявцева (08.11.1924—12.11.2011). Орёл ҡалаһы янындағы Яковлево ауылында тыуған. Бөйөк Ватан һуғышы алдынан ғаиләһе менән Украинаға — Кадиевкағ, хәҙерге Луганск өлкәһе Стаханов ҡалаһына күскән. Зоотехник, заслуженный работник сельского хозяйства Республики Тува, до 1979 года — начальник планового отдела Министерства сельского хозяйства республики, неоднократно избиралась депутатом Верховного Совета Тувинской АССР.
  • Жена — Ирина Александровна Шойгу (урожд. Антипина), президент компании «Экспо-ЭМ», занимающейся бизнес-туризмом (среди главных клиентов — МЧС России)[50].
  • Старшая дочь — Юлия Сергеевна Шойгу (род. 1977) — директор Центра экстренной психологической помощи МЧС России (с 2002 года)[51]. Супруг — Алексей Юрьевич Захаров (род. 1971) — заместитель Генерального прокурора Российской Федерации, бывший прокурор Московской области.
  • Младшая дочь — Ксения Сергеевна Шойгу (род. 1991). Студентка экономического факультета МГИМО. Автор идеи и руководитель проекта «Гонка героев», входит в Главный штаб ВВПОД «Юнармия»[52]. 27 октября 2015 Фонд борьбы с коррупцией опубликовал расследование о земельных участках, находящихся во владении семьи Шойгу. В нём со ссылкой на данные выписки ЕГРП утверждалось, что дочь главы Минобороны Ксения в 2009 году (когда ей исполнилось 18 лет) купила два участка общей стоимостью $9 млн в районе Рублево-Успенского шоссе. В 2010 году собственником одного из участков стала Елена Антипина, которая, по данным ФБК, является сестрой матери Ксении Шойгу, через два года выкупившая второй участок. Сотрудники фонда отмечали, что покупка участков в момент восемнадцатилетия Ксении Шойгу позволило отцу больше не указывать их в собственной декларации о доходах. Руководитель отдела по связям с общественностью оргкомитета спортивной акции «Гонка героев» Игорь Юртаев, развитием которой занимается Ксения Шойгу, заявил о не соответствии данных действительности. На вопрос, является ли Елена Антипина тетей Ксении Шойгу, представитель ответил: «Не обладаю такой информацией». На вопрос, имеет ли указанная в реестре бывший собственник участка Ксения Шойгу отношение к дочери министра обороны или приходится ей полной тезкой, он пообещал ответить письменно. В ноябре сотрудник ФБК Георгий Албуров сообщил об изменении Росреестром информации о владениях семьи министра обороны Сергея Шойгу. Теперь в качестве собственника земель с момента их приобретения указана свояченица министра Елена Антипина, при этом «дату получения участков Антипиной менять не стали, поэтому информация о владельцах за несколько лет просто отсутствует». В декабре 2019 года стала членом Совета по развитию физкультуры и массового спорта при правительстве РФ[53].
  • Старшая сестра — Лариса Кужугетовна Шойгу, депутат Государственной Думы 5,6 и 7 созывов от партии «Единая Россия».
  • Младшая сестра — Ирина Кужугетовна Захарова (урожд. Шойгу; род. 1960) — врач-психиатр.

Һылтанмалар

  • В книге Дмитрия Глуховского «Сумерки» фигурирует под именем «Сергей Кочубеевич Шайбу», «руководитель МЧС».
  • Сотрудник Тувинского государственного университета Айбек Соскал написал эпос «О Буга тур Шойгу», прообразом героя которого стал губернатор Московской области Сергей Шойгу, в прошлом занимавший пост главы МЧС. Текст эпоса опубликован на сайте Международного фонда исследования Тенгри.

Иҫкәрмәләр

  1. ↑ https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/PDF/?uri=OJ:L:2022:042I:FULL&from=FR — Б. 7.
  2. ↑ Sergej Schojgu // Munzinger Personen (нем.)
  3. ↑ https://meduza.io/news/2023/06/08/soratniki-navalnogo-rasskazali-o-predpolagaemom-vnebrachnom-syne-shoygu-on-stroit-muzykalnuyu-karieru-i-sdaet-ofisy-v-tsentre-moskvy
  4. ↑ Sergei Shoigu // Senior Russian Government Officials (ингл.)
  5. ↑ https://pestisracok.hu/lavrov-es-sojgu-fogja-vezetni-az-egyseges-oroszorszag-jeloltlistajat-az-orosz-parlamenti-valasztason/
  6. ↑ The Man Behind Putin’s Military | Foreign Affairs
  7. ↑ Знаменитые болельщики «Спартака» (урыҫ) // РИА Новости — Россия сегодня, 2010.
  8. ↑ «Кстати, в самой фамилии, кто не знает, ударение следует ставить на второй слог» — см. Шойгу разменял полтинник — Российская газета, 20.05.2005.
  9. ↑ В.Путин подписал указ о составе нового правительства. Дата обращения: 21 май 2012. Архивировано 23 май 2012 года.
  10. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 11.05.2012 № 616 «О Шойгу С. К.»(недоступная ссылка)
  11. ↑ Слоган и дело. Коммерсантъ. — «Представители номенклатуры, которым в предыдущих трёх созывах так и не удалось получить большинство в Думе, в этот раз объединились в партию "Единая Россия" и всерьёз боролись за победу. "Вместе с президентом", "Сильная Россия — Единая Россия", "Возьмём власть — ответим делом!" — обещали с агитматериалов глава высшего совета новой партии Борис Грызлов и её основатели Сергей Шойгу, Юрий Лужков и Минтимер Шаймиев.» Дата обращения: 15 сентябрь 2016.
  12. ↑ Шойгу Сергей Кужугетович. ФедералПресс. Дата обращения: 15 сентябрь 2016.
  13. ↑ Генерал нашей армии. Новая газета. Дата обращения: 24 октябрь 2017.
  14. ↑ В Москве прощаются с Александрой Шойгу(недоступная ссылка)
  15. ↑ Шойгу рассказал о своих украинских корнях
  16. ↑ Валерий Ширяев. Генерал нашей армии. Новая газета (10 август 2015). Дата обращения: 24 октябрь 2017.
  17. ↑ 17,0 17,1 Министр обороны. Министерство обороны Российской Федерации. Дата обращения: 23 декабрь 2014.
  18. ↑ Организация государственного управления при прогнозировании чрезвычайных ситуаций в целях уменьшения социально-экономического ущерба (на примере землетрясений). Электронный журнал «Новые исследования Тувы». Дата обращения: 23 декабрь 2014.
  19. ↑ Справка об обстоятельствах возникновения осетино-ингушского вооружённого конфликта, его развития и роли в нём федеральных органов власти и управления. Дата обращения: 16 февраль 2010. Архивировано 25 февраль 2010 года.
  20. ↑ Назван самый популярный министр России — Социология
  21. ↑ Шойгу, Лавров и Иванов — самые популярные в народе российские министры | РИА Новости
  22. ↑ Шойгу Сергей Кужугетович на сайте panorama.ru
  23. ↑ Lenta.ru: В России: партию «Единство» возглавил Сергей Шойгу
  24. ↑ Медведев предложил Шойгу в губернаторы Подмосковья
  25. ↑ Мособлдума утвердила кандидатуру С. Шойгу на пост губернатора Московской области
  26. ↑ Шойгу вступил в должность губернатора Подмосковья
  27. ↑ Шойгу стал главой Минобороны по рекомендации Медведева
  28. ↑ 28,0 28,1 Осипов, Сергей.  365 дней службы. 10 шагов, за которые Вооружённые силы благодарны Сергею Шойгу // Аргументы и факты. — 2013. — № 45 (1722) за 6 ноября. — С. 11.
  29. ↑ Шойгу возглавил набсовет Военно-строительной компании
  30. ↑ Встреча с главой Минобороны Сергеем Шойгу. // Официальный сайт Президента России (7 октябрь 2015). Дата обращения: 8 октябрь 2015.
  31. ↑ Крылатый «Калибр» против терроризма — ракетные удары кораблей Каспийской флотилии по объектам ИГИЛ. // Официальный сайт «Первого канала» (7 октябрь 2015). Дата обращения: 7 октябрь 2015.
  32. ↑ Зеленодольские корабли нанесли удары по ИГИЛ из Каспийского моря. // БИЗНЕС Online. Деловая электронная газета Республики Татарстан (7 октябрь 2015). Дата обращения: 7 октябрь 2015.
  33. ↑ Россия вошла в тройку сильнейших военных держав мира, Украина — 21-я. НТВ. Дата обращения: 29 апрель 2015.
  34. ↑ The 35 Most Powerful Militaries In The World. Business Insider. Дата обращения: 29 апрель 2015.
  35. ↑ Global Firepower Index. Дата обращения: 29 апрель 2015.
  36. ↑ «Хочу стрелять!»: в Самарской области женщины судятся за право служить в армии. 63.ru (22 август 2018). Дата обращения: 7 апрель 2020.
  37. ↑ Кремль заказал высшую награду за военные заслуги ценой 1 млн руб. РБК (20 март 2015). Дата обращения: 20 май 2015.
  38. ↑ Поздравление Сергею Шойгу с Днём рождения. Президент России. Дата обращения: 21 май 2020.
  39. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 28 декабря 2010 года № 1629 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством“ II степени Шойгу С. К.» Дата обращения: 10 февраль 2011.
  40. ↑ Шойгу награждён орденом Почёта. Дата обращения: 11 февраль 2009.
  41. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 18 мая 2000 года № 888 «О присвоении почётного звания „Заслуженный спасатель Российской Федерации“ генерал-полковнику Шойгу С. К.» // Официальный сайт Президента России. Дата обращения: 28 май 2016.
  42. ↑ Распоряжение Правительства Российской Федерации от 29 декабря 2008 года № 2013-р «О награждении именным боевым короткоствольным ручным стрелковым оружием Шойгу С. К.» Дата обращения: 21 июнь 2009. Архивировано 6 август 2014 года.
  43. ↑ Фото с подготовки к параду 7 мая (7 май 2014). — «2-й ряд третья с конца».
  44. ↑ Постановление Центральной избирательной комиссии Российской Федерации от 9 апреля 2008 года № 108/803-5 «О награждении почётным знаком Центральной избирательной комиссии Российской Федерации „За заслуги в организации выборов“».
  45. ↑ Фото с подготовки к параду 7 мая (7 май 2014). — «2-й ряд предпоследняя».
  46. ↑ Состав Совета Безопасности Российской Федерации: Шойгу Сергей Кужугетович. Дата обращения: 19 декабрь 2015. Архивировано 22 декабрь 2015 года.
  47. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 26.04.1993 г. № 565  (рус.), Президент России. 12 август 2018 тикшерелгән.
  48. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 05.05.1995 г. № 469  (рус.), Президент России. 12 август 2018 тикшерелгән.
  49. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 08.12.1998 г. № 1546  (рус.), Президент России. 12 август 2018 тикшерелгән.
  50. ↑ Щёголев К. А. Кто есть кто в России. Исполнительная власть. Кто правит Россией. — М., Астрель: АСТ, 2007. — С. 536. — ISBN 978-5-17-047056-3.
  51. ↑ «Власть», «Родня во власти», 24 сентября 2007. Дата обращения: 26 сентябрь 2007.
  52. ↑ Юнармия. Дата обращения: 3 октябрь 2017.
  53. ↑ Предполагаемая дочь Путина Катерина Тихонова вошла в совет по физкультуре и спорту при правительстве. Вместе с дочерью Шойгу. meduza.io. Дата обращения: 26 декабрь 2019.

Әҙәбиәт

  • Шойгу Сергей Кужугетович // Кто есть кто в России и в ближнем зарубежье: Справочник. — М.: Издат. дом «Новое время», «Всё для Вас», 1993. — ISBN 5-86564-033-X. — С. 740—742.
  • Шойгу Сергей Кужугетович // Щёголев К. А.  Кто есть кто в России. Исполнительная власть. Кто правит Россией. — М.: Астрель; АСТ, 2007. — ISBN 978-5-17-047056-3. — С. 525—526.
Элек эшләүсе:
Комарицын Анатолий Александрович
Файл:Эмблема РГО.jpg
12-й Президент
Русского географического общества
с 2009 года 		Алмашҡа килеүсе:
—
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Шойгу_Сергей_Кужугетович&oldid=957453» битенән алынған