Каразин Василий Назарович

Каразин Василий Назарович
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	Рәсәй империяһы
Тыуған көнө	30 ғинуар (10 февраль) 1773
Тыуған урыны	Кручик[d], Богодуховский район[d], СССР
Вафат булған көнө	4 (16) ноябрь 1842 (69 йәш)
Вафат булған урыны	Николаев, Херсон губернаһы[d], Рәсәй империяһы
Ерләнгән урыны	Некрополь Николаева[d]
Хәләл ефете	Каразина, Александра Васильевна[d]
Балалары	Филадельф Васильевич Каразин[d] һәм Николай Васильевич Каразин[d]
Һөнәр төрө	уйлап табыусы, сәйәсмән, метеоролог, педагог, инженер
Эшмәкәрлек төрө	политическая деятельность[d], социальная вовлечённость[d], образование[d], Политика в области образования[d], сельскохозяйственные исследования[d] һәм Метеорология
Каразин Василий Назарович Викимилектә

Василий Назарович Каразин (30 января [10 февраля] 1773, Харьков губернаһы Богодуховский өйәҙе, Кручик имениеһы — 4 [16] ноября 1842, Николаев, Херсон губернаһы) — украин дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре, ғалим, инженер, мәғрифәтсе, хәҙерге көндә уның исемен йөрөткән Харьков университетына нигеҙ һала. Рәсәй империяһы халыҡ мәғарифы министрлығыбулдырыу башланғысы менән сығыш яһаған.

Биографияһы

Полковник Назар Александрович Каразиндың улы, Екатерина II уға хеҙмәте өсөн бүләк итә Мәскәү һәм Харьков губерналарында, шул иҫәптән Кручикпоместьеһын бүләк итә. Каразиндар вәкилдәре Рәсәйгә Петр I заманында күсеп килгән дворян нәҫеле Караджиларҙан килеп сыҡҡан. Был нәҫелдең килеп сығышы аныҡ ҡына билдәле түгел, уның болгар, серб йәки грек сығышлы булыуы тураһында фараз бар. Григорий Караджи, Василий Назаровичтың ҡарт олатаһы, Софияның архиепискобы була, әуның улы Александр Григорьевич, Василий Назаровичтың олатаһы, рус гвардияһы капитаны булып донъя ҡуя.

Василий Кременчуг һәм Харьков.ҡалаларындағы шәхси пансиондарҙа белем ала. Ун йәшенән хәрби Орденлы кирасир полкына яҙыла, һуңыраҡ Семёновский лейб-гвардия полкында иҫәптә тора. Хәрби хеҙмәттә формаль рәүештә тора, Санкт-Петербургтағы Тау корпусының лекцияларына йөрөй, һәм шунда тәжрибә талап иткән фәндәр тураһында мәғлүмәт ала, һәм үҙаллы уҡып булған белемен тағы ла арттыра. 1798 йылда сит илгә йәшерен инеү теләге менән яна — фәндә камиллашып, ҡаты режимдан ҡотолоу маҡсатында, — әммә Ковно янында тотола һәм, властарҙың ошағын донесение иҫкәртеү маҡсатында, батшаға ярлыҡау хаты ебәрә һәм, император Павел менән шәхсән осрашҡандан һуң, ғәфү ителә.

Александр I 1801 йылда тәхеткә ултырыу менән, Каразин йәмәғәт фекеренә ышаныу рухында батшалыҡ итеү программаһын үҙ эсенә алған аноним хат яҙа. Император авторҙы эҙләп табырға ҡуша, һәм уның менән яғымлы мөғәмәлә итеп, йәмәғәт эштәре буйынса үҙенә мөрәжәғәт итергә рөхсәт итә. Был хатында ла, Александр I һәм Николай Павловичҡа төбәлгән артабанғы сәйәси яҙмаларында ла Каразин йәмәғәт үҙидаралығы һәм халыҡ мәғарифы яҡлы булып сығыш яһай. Император Александр I уға ышанысы оҙаҡҡа бармай (3 йылға яҡын).

«Аделунг һәм Эйнбродттың һүҙҙәре буйынса, Ғали йәнәптәре юғары хисле кешеләргә һәм үҙен уратып алған кешеләргә бик иғтибарлы, кешенең көсһөҙлөгөн ғәфү ҙә итә, әммә рәхмәтле була белмәгәндәрҙе түҙеп тормай. Василий Назарьевич Каразин, бик аҡыллы кеше, Николай Николаевич Новосильцевтың тәҡдиме менән статс-секретарь итеп тәғәйенләнә, әммә ниндәйҙер бер эш буйынса, ҡурсалаусы кешеһе, Ноосильцев, менән алдан аңлашып тормайынса, уның ғәмәлдәрен тәнҡитләгәне өсөн, батшаның ышанысын юғалта».

Халыҡ мәғарифы министрлығы тигән айырым орган булдырыу идеяһын тәҡдим итә 1802 йылда, министрлыҡ булдырылғандан һуң ун йыл үтеүгә, ул училищелар баш идаралығында хаким сифатында күренекле роль уйнай. «Халыҡ мәғарифы ҡағиҙәләре»н, проекттар төҙөү һәм уны университет һәм академия уставтары проекттарын, башлыса, ул яҙған; ул министрлыҡтың «Халыҡ мәғарифы уңыштары тураһында айлыҡ яҙмалары» тип аталған махсус орган булдырған.

Василий Каразин Харьков университетына нигеҙ һалыу башланғысында тора. Урындағы дворяндарҙы уҡыу йортона нигеҙ һалыу эшенә күндерә, һәм улар 400 мең һум иғәнә күсерә. Башҡа хәйриә аҡсалары ла (сауҙагәрҙәр һәм екатеринослав дворяндарынн һ. б.) Каразин йоғонтоһо менән туплана.

Но после отъезда Каразина в Харьков по университетским делам одно из его распоряжений (о выписке в Харьков для университетских нужд различных мастеров) было истолковано как превышение власти, и 13 августа 1804 года Каразин был отправлен в отставку.

штән китергә ҡарар буйынса университеты береһе каразин һуң харьков (ихтыяждары өсөн төрлө мастер университеты харьков өлгәш тураһында) истолковывать власы нисек булып китте, һәм 1804 йылдың 13 авгусын

После отставки с 1804 года Каразин жил в своём имении Кручик, где занимался сельским хозяйством и наукой. Там у него была химическая лаборатория и метеорологическая станция (1-я в Харьковской губернии), где он лично вёл наблюдения в продолжение нескольких десятков лет. Тут же было и опытное поле, на котором сеялись различные иностранные сорта хлеба, производились опыты унавоживания почвы, возводились новые сельскохозяйственные постройки и применялись изобретённые им орудия. Тут же была и большая библиотека, народная школа, учреждённая им сельская дума, предоставлявшая самоуправление его крепостным крестьянам: эти последние получили от него за оброк в наследственное владение земли, а для урегулирования их отношений к священнику создано было им особое положение, в силу которого священнослужители обеспечивались содержанием и не должны были брать с крестьян никакой платы за требы. Для распространения новых сельскохозяйственных приёмов, он учредил особое «филотехническое общество», район деятельности которого был очень значителен (существовало с 1811 по 1818 год) и в которое он вложил массу собственных средств и энергии.

а үҙе имениеһында йәшәүсе Кручик Каразин менән отставкаға киткәндән һуң, унда ауыл хужалығы менән шөғөлләнеүсе фән. Лаборатория химик һәм метеорологик станциялар янында булғанда, унда ул (1-мин харьков губерналарынан), шәхсән күҙәтеүҙәр алып барып, унда ул бер нисә тиҫтә йыл дауам итеү. Шунда уҡ баҫҡан һәм тәжрибәле булыуы, уларҙың төрлө сорттарын сеяться сит илгә икмәк, тупраҡ унавоживание етештереү тәжрибә, яңы ҡоролмалар уйлап табыу һәм уны ҡулланыу ҡорал күтәреп ауыл хужалығы. Һәм шунда уҡ ҙур китапханалары булған, халыҡ мәктәбе, уны ауылдарҙа ойоштороу думаһы, урындағы үҙидара крепостной крәҫтиәндәр биргән: был ҡала уның өсөн ер биләмәләрен оброкһыҙ һуңғы ала, ә уның өсөн уларҙың дин әһелдәрен айырым хәлдәрҙе көйләү булған мөнәсәбәт булдырылған, ул ниндәй булырға тейеш түгел, йөкмәткеһе менән крәҫтиәндәргә һәм руханиҙарҙы тәьмин өсөн хаҡ ала көсө треба. Ауыл хужалығы өсөн яңы алымдарын таратыу, уны ойошторолған махсус «йәмғиәте филотехнический», уның эшмәкәрлеге бик күп булған районда

В 1820—1821 годах по подозрению в подстрекательстве к бунту Преображенского полка во время «Семёновской истории». Каразин был заключен в Шлиссельбургской крепости. После освобождения он жил под надзором полиции в своем имении. Умер в Николаеве, где и похоронен. а фетнәләр ҡотортоуы буйынса 1820-1821 шикләнеп ҡарай Преображенск полкы ваҡытында «Эл тарихы». Каразин төҙөлгән ҡәлғә Шлиссельбургский. Ул полиция күҙәтеүе аҫтында йәшәй имени үҙе азат буламы һуң. Вафат булған .

Фәнни ҡаҙаныштары

Каразину принадлежит свыше 60 статей, напечатанных в различных журналах: «Вестнике Европы», «Украинском вестнике», «Харьковских губернских ведомостях» и других. Наиболее выдающиеся его труды — статьи по метеорологии.

арамағына 60-тан ашыу мәҡәлә, төрлө журналдарҙа баҫылған: «Вестник Европы», «Украин вестник», «харьков

В сфере науки Каразин выступал как многогранный учёный, новатор. В своих работах он обращал внимание на общую историю и историю отдельных стран, историю России и отдельных её областей. Основное внимание в своей научной деятельности он уделял сельскому хозяйству, считая его экономической основой России. Он выращивал и создавал новые сорта хлебных культур, а также риса, осуществлял исследования по удобрению почв, рационализировал разные устройства для лучшего просушивания хлеба, улучшил так называемый китайский молотильный станок. Проводил эксперименты над минералами-красителями и травами в результате изобрёл новые красители. Вместе с Алфёровым разработал простой способ изготовления высококачественного цемента. Значительных успехов он добился в изготовлении концентратов и улучшении качества некоторых продовольственных продуктов, сделал свой вклад в сфере консервирования и сохранения плодов. им была разработана технология просушивания плодов теплом водяного пара, благодаря которой просушенный плоды оставались чистыми, вкусными и долго сохраняли свежий запах.

Ғаиләһе

Первая жена (Домна Ивановна, родилась в 1782 году, свадьба состоялась в феврале 1796 года) умерла при родах, вторая жена — Александра Васильевна Каразина, в девичестве Бланкеннагель (Мухина)