Ҡарт һәм диңгеҙ: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
→‎Иҫкәрмәләр: категория
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
аныҡлаштырыу
1 юл: 1 юл:
{{Ук}}
{{Ук}}
'''«Ҡарт һәм диңгеҙ»''' ({{lang-en|The Old Man and the Sea}}) Америка яҙыусыһы [[Эрнест Хемингуэй|Эрнест Хемингуэйҙың]] Бимини (Багам утрауҙарында) яҙған,1952 йылда баҫылып сыҡҡан повесы. Хемингуэйҙың үҙе иҫән саҡта донъя күргән һуңғы әҫәре. Ул был әҫәрендә Куба балыҡсыһы Сантьяго ҡарттың [[Гольфстрим|асыҡ диңгеҙ]]<nowiki/>ҙә үҙ ғүмерендә иң ҙур табышы- гигант марлин балығы менән көрәшкән тарихын һөйләй..
''«Ҡарт һәм диңгеҙ»''' ({{lang-en|The Old Man and the Sea}}) [[АҠШ]] [[әҙәбиәт|яҙыусыһы]] [[Эрнест Хемингуэй]]ҙың [[Багам Утрауҙары]]на ҡараған Биминиҙа яҙылған һәм [[1952 йыл]]да баҫылып сыҡҡан повесы. Әҙиптең үҙе иҫән саҡта донъя күргән һуңғы әҫәре. Был повесында Хемингуй [[Куба]] [[балыҡ]]сыһы Сантьяго ҡарттың [[диңгеҙ|асыҡ диңгеҙҙә]] уҙ ғүмерендә иң ҙур табыш булған гигант марлин балығы менән көрәш тарихын һөйләй.


== Сюжеты ==
== Сюжеты ==

18:32, 27 ноябрь 2020 өлгөһө

Ҡарт һәм диңгеҙ
Нигеҙләү датаһы 1958 һәм 1952
Рәсем
Атамаһы The Old Man and the Sea
Производная работа Старик и море[d], Старик и море[d] һәм Старик и море[d]
Төп тема Диңгеҙ
Сәнғәт формаһы повествование[d]
Жанр нәҫер
Баҫма йәки тәржемә Q117280145? һәм Q117281188?
Автор Эрнест Хемингуэй
Нәшер итеүсе Charles Scribner's Sons[d]
Нәшер ителеү урыны Америка Ҡушма Штаттары
Ил  Америка Ҡушма Штаттары
Әҫәрҙең теле американский вариант английского языка[d]
Место действия Куба
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

«Ҡарт һәм диңгеҙ»' (ингл. The Old Man and the Sea) — АҠШ яҙыусыһы Эрнест Хемингуэйҙың Багам Утрауҙарына ҡараған Биминиҙа яҙылған һәм 1952 йылда баҫылып сыҡҡан повесы. Әҙиптең үҙе иҫән саҡта донъя күргән һуңғы әҫәре. Был повесында Хемингуй Куба балыҡсыһы Сантьяго ҡарттың асыҡ диңгеҙҙә уҙ ғүмерендә иң ҙур табыш булған гигант марлин балығы менән көрәш тарихын һөйләй.

Сюжеты

Ҡарт балыҡсы Сантьяго 84 көн рәттән диңгеҙгә сыға, ләкин бер нәмә лә тота алмай, шуға күрә уны salao[1] йәки киремле (уңышһыҙ) тип һанай башлайҙар. Тик ҡарттың бәләкәй дуҫы Манолин ғына, атаһының тыйыуына ҡарамаҫтан, уға ярҙам итеүен дауам итә, Атаһы улының уңышлы балыҡсылар менән диңгеҙгә сығыуын хәйерлерәк күрә. Малай Сантьягоның өйөнә йыш килә: уға ауҙарын итешергә ярҙам итә,ашарға әҙерләшә,йыш ҡына улар Америка бейсболы һәм яратҡан уйынсыһы Джо Ди Маджио тураһында һөйләшәләр. Бер көндө Сантьяго Манолинға икенсе көнгә Гольфстримдан алыҫыраҡ , Кубанан төньяҡҡа,Флорида боғаҙына сығасағын һәм юлындағы уңышһыҙлыҡҡа нөктә ҡуясағы тураһында үҙенә ышанғанлыҡ менән хәбәр итә.

Ҡарт 85 -се көндө Гольфстримға юлға, ғәҙәттәгесә, үҙенең елкәнле кәмәһендә юлға сыға,ҡармаҡты һыуға ырғыта һәм төштән һуң уға уңыш йылмая — ырғаҡҡа биш метр ярым оҙонлоғо марлин эләгә,Ҡарт үҙе менән малай юҡлыҡҡа бик үкенә, сөнки бер үҙенә ауырға төшәсәген аңлай. Ике көн ике төн эсендә диңгеҙҙә кәмәне марлин алыҫҡа алып китә. Балыҡты тотоу ғына түгел, уның менән ярға табан йөҙөргә лә кәрәк бит әле.Ҡармаҡ менән тигеҙләшкәс,Сантьяго үҙенең дошманының хәлен аңлай: ҡыҙғана һәм уға йыш ҡына туғаным тип өндәшә. Ҡарт шулай уҡ марлинды дәрәжәле һәм күркәм булғаны өсөн, бер кем дә уны ашарға лайыҡлы түгел, тип раҫлай.

Балыҡ өсөнсө көндө кәмәне уратып йөҙә башлай. Хәлдән тайған Сантьяго һуңғы бөтә көсөн түгеп, гарпун ҡаҙау өсөн балыҡты һыу өҫтөнә сығарырға ыҙалана Сантьяго марлинды кәмә ҡабырғаһына бәйләп, баҙарҙа уның өсөн юғары хаҡ аласағы һәм һыйлаясаҡ кешеләре тураһында татлы хыялдарға бирелеп, ҡайтыр юлға сыға.

Балыҡ йәрәхәтенән сыҡҡан ҡанға ҡарттың кәмәһе янына акулалар йыйылалар. Ҡарт улар менән алыша башлай һәм гарпуны менән ҙур акула-маконы үлтерә,ләкин үҙенең, ҡоралын юғалта. Ул яңы гарпун әҙерләй, ишкәктең осона бысағын ҡаҙай, шулай итеп биш акуланы үлтереп, уларҙың һөжүмен кире ҡаға.Әммә бында көстәр тигеҙ түгел,ҡараңғы төшөү менән акулалар марлиндың түшкәһен ашап бөтә яҙалар, уның арҡа һырты, баш һәм ҡойроҡ һөлдәһе генә тороп ҡала. Сантьяго хәҙер ысынлап та үҙенең уңышһыҙ икәнлеген һәм еңелеүен танып, акулаларға уларҙың кеше һәм уның хыялдарын үлтергәндәрен һөйләй. Таң алдынан, икенсе көнгә,көс-хәл менән ярға йөҙөп килә, ауыр елкәндәрен арҡаһына йөкмәп, өйөнә күтәрелә, ә балыҡ һөлдәһен яр буйында ҡалдыра. Өйгә инеү менән, карауатҡа тәгәрәй һәм йоҡоға тала.

Икенсе көндө балыҡ һөлдәһе бәйләнеп торған кәмә янына бик күп балыҡсылар йыйыла. Береһе бау менән һөлдәне үлсәй. Педрико балыҡтың башын үҙенә ала, ә ҡалғанын балыҡсылар Манолинға ҡартҡа тапшырырға һәм уны йәлләүҙәрен әйтергә ҡушалар. Күрше кафелағы туристар марлинды яңғылыш акула, тип уйлайҙар. Манолин ҡарт өсөн ҡайғыра, уның яралы ҡулдарын күреп илай, тын алғанына ышанып, тыныслана.Ҡарт уянғас, улар тағы бер тапҡыр икәүләп диңгеҙгә сығырға кәңәшләшәләр. Сантьяго яңынан йоҡоға тала: үҙенең йәш сағын,Африка яр буйҙарындағы арыҫландарҙы төшөндә күрә.

Яҙылыу тарихы

Ни одна хорошая книга никогда не была написана так, чтобы символы в ней были придуманы заранее и вставлены в неё… Я старался создать реального старика, реального мальчика, реальное море, реальную рыбу и реальных акул. Но если я сделал их достаточно хорошо и достаточно правдиво, они могут значить многое.

Хемингуэй был повесын Чарли Скрибнерға һәм үҙенең әҙәби мөхәррире Макс Перкинсҡа арнай,1952 йылдың 1 сентябрендә «Life» журналында нәшер ителә. Ике көн эсендә биш миллион дана журнал һатылып бөтә.

« Китап айлығы клубы» «Ҡарт һәм диңгеҙ» китабын иң яҡшы тип атай. Китаптың баҫма версияһы шулай уҡ 1952 йылдың 1 сентябрендә Танниклифф Чарльз һәм Шеппард Реймондтың ҡаралы-аҡлы иллюстрацияларын эсенә алып, 50 000.дана тираж менән донъя күрә.

1953 йылдың май айында Эрнест Хемингуэй был әҫәре өсөн Пулитцер премияһына1954 йылда — Әҙәбиәт буйынса Нобель премияһына лайыҡ була. "Ҡарт һәм диңгеҙ"повесының уңышы Хемингуэйға бөтә донъяға билдәлек килтерә. Повесты мәктәптәрҙә өйрәнәләр, һәм ул бөтә донъянан гонорар килтереүҙе дауам итә.

Әҙәбиәттәге әһәмиәте

Повесть "Ҡарт һәм диңгеҙ"Хемингунэның әҙәби данын кире ҡайтара һәм уның бөтә ижадын ҡайтанан ҡаралыуға килтерә.Баштан уҡ был әҫәр бик популяр булып, Хемингуэйҙың һәләтле яҙыусы булыу ышанысын бик күп уҡысыларға кире ҡайтара. Нәшриәт Scribner' ' s беренсе варианттың бик яҡшы тышлығында повесты "яңы классика, тип атайҙар,ә күп тәнҡитселәр уны яратып Уильям Фолкнерҙың «Айыу» («Медведь») һәм « Моби Дик» Герман Мелвилдың әҫәрҙәре менән сағыштыралар.

100 йәшлек Куба балыҡсыһы Грегорио Фуэнтес, повестың төп геройының прототибы булып тора (фото 1998 йыл)

Канар утрауҙарындағы Лансаротела тыуған зәңгәр күҙле Грегорио Фуэнтесты күп тәнҡитселәр Сантьягоның прототибы, тип иҫәпләйҙәр. Диңгеҙгә ул Африка порттарына юлланған корабтарҙа ун йәшендә сыға башлай, ә 22 йәшендә бөтөнләйгә Кубаға күсә. 82 йыл Кубала йәшәгәндән һуң,, 2001 йылда Фуэнтес үҙенең Испания гражданлығын кире ҡайтарырға тырыша. Тәнҡитселәр билдәләүенсә, Сантьяго ла Испаниянан Кубаға 22 йәштәр самаһында күсеп китә, шуға күрә шаҡтай өлкән йәштәге кеше булғаны өсөн, Кубала иммигрант һәм сит кеше булып һанала.

Хемингуэйҙың әсә һәм ул араһындағы мөнәсәбәт хаҡындағы әҫәрҙе яҙыу ниәте, романдың бер өлөшө булараҡ, күп йылдар дауамында өлгөрә.Китаптағы мөнәсәбәттәр Библияға бәйләнгән, уны яҙыусы «Диңгеҙ китабы» тип атай. Был уйы өлөшләтә үлгәндән һуң баҫылған "Океан утрауҙарында "сағыла. 1936 йылда уҡ «Эсквайр» журналы өсөн яҙған « На голубой воде» очергында Куба балыҡсыһы менән булған эпизодты тасуирлай.

Уже после опубликования повести Хемингуэй в одном интервью приоткрыл свой творческий замысел. Он сказал, что книга «Старик и море» могла иметь и более тысячи страниц, в этой книге мог найти своё место каждый житель деревни, все способы, какими они зарабатывают себе на жизнь, как они рождаются, учатся, растят детей.

« Это всё отлично сделано другими писателями. В литературе вы ограничены тем, что удовлетворительно сделано раньше. Поэтому я должен постараться узнать что-то ещё. Во-первых, я постарался опустить всё не необходимое с тем, чтобы передать свой опыт читателям так, чтобы после чтения это стало частью их опыта и представлялось действительно случившимся. Этого очень трудно добиться, и я очень много работал над этим. Во всяком случае, говоря кратко, на этот раз мне небывало повезло, и я смог передать опыт полностью, и при этом такой опыт, который никто никогда не передавал[2]. »

В своём эссе «Confiteor Hominem: Вера Эрнеста Хемингуэя в человека» Джозеф Вальдмеир благосклонно оценивает повесть и единственный из всех критиков определяет аналитически её тему. Наиболее ярким тезисом является ответ Вальдмеира на вопрос «В чём основная идея книги?»:

« Ответ предполагает, что «Старик и море» прочитана на третьем уровне: как разновидность аллегорического комментария ко всему предшествующему творчеству писателя, посредством которого стало возможным установить, что религиозные намёки «Старика и моря» не являются особенностью только этой книги автора и что Хемингуэй наконец сделал решительный шаг в вознесении того, что можно назвать его философией человечества, до уровня религии[3]. »

Вальдмеир повестағы христиан образдарының функцияларын,һис шикһеҙ, Хемингуэй Христосты әүернәгә ҡаҙаҡлауға һылтана, тип ҡарай, Сантьяго акуланы күргәс: "— Ай! — ҡарт мәғәнәһе булмаған һүҙ ысҡындыра, дөрөҫөрәге, ағасҡа усын ҡаҙаҡлағанда кеше ирекһеҙҙән ауыртыуҙы тойоп сығарған өн.

Одним из противников «Старика и моря» был Роберт П. Уикс. Его статья 1962 года «Фальшь в „Старике и море“» представляет его убеждение, что повесть является неубедительным и неожиданным отклонением от привычного и реалистичного Хемингуэя (ссылаясь на остальные произведения Хемингуэя как на «былые триумфы»). Противопоставляя эту повесть предыдущему творчеству Хемингуэя, Уикс утверждает:

« Отличие, однако, в результативности, с которой Хемингуэй использует этот характерный прием в своих лучших произведениях и в «Старике и море». «Старик и море», где Хемингуэй больше всего внимания уделил природным объектам, написана с необычайным количеством фальши, необычайным оттого, что не ожидаешь найти какие либо неточности, идеализации природных объектов у писателя, который презирал У. Г. Хадсона, не мог читать Торо, осуждал мелвилловскую риторику в «Моби Дике» и которого самого не раз критиковали, в частности Фолкнер, за его приверженность фактам и нежелание «придумывать»[4]. »

Ҡайһы бер тәфсирселәр Хемингуэй «Ҡарт һәм диңгеҙ»ҙе "За рекой, в тени деревьев"романы тыуҙырған асыҡ тәнҡиткә яуап итеп яҙған, тип фаразлайҙар..

Мираҫ

  • 1958 — «Старик и море» — фильм Джона Стерджеса
  • 1990 — «Старик и море» — телевизионный фильм Джада Тейлора
  • 1999 — «Старик и море» — мультфильм Александра Петрова
  • 2005 — «Старик и море» — телеспектакль В. М. Ивченко в исполнении актеров БДТ им. Г.Товстоногова.
  • 2012 — «Шал» (Старик) — фильм Ермека Турсунова
  • 2017 — «Старик и море» — моноспектакль Анатолия Васильева, в роли старика — Алла Демидова

Иҫкәрмәләр

  1. «Вот уже восемьдесят четыре дня он ходил в море и не поймал ни одной рыбы. Первые сорок дней с ним был мальчик. Но день за днём не приносил улова, и родители сказали мальчику, что старик теперь уже явно salao, то есть „самый что ни на есть невезучий“…» — Перевод Е. Голышевой и Б. Изакова.
  2. Примечание к повести «Старик и море» в издании «Э. Хемингуэй. Избранное. // Послесл. сост. и примеч. Б. Грибанова. — М.: Просвещение, 1984».
  3. Joseph Waldmeir. Confiteor Hominem: Ernest Hemingway's Religion of Man. // Papers of the Michigan Academy of Sciences, Arts, and Letters. Т. XLII. — 1957. С. 349–356.
  4. Robert P. Weeks. Fakery in The Old Man and the Sea. // College English. Т. XXIV. Вып. 3. — 1962. С. 188–192.