Алматы ипподромы
| Алматы ипподромы | |
| Нигеҙләү датаһы | 1930 |
|---|---|
| Дәүләт |
 Ҡаҙағстан |
| Административ-территориаль берәмек | Алматы |
 | |
Алматы ипподромы — Алматы ҡалаһында ипподром, 1930 йылда асыла. Ҡаҙағстанда ат спорты өсөн эшләп килгән иң боронғо ҡоролма.
Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Алматы республика ипподромына 1930 йылдың мартында нигеҙ һалына. Ипподромдың башта урынлашҡан ере «Сенный майҙанында» («Сенный баҙары»), Илийский (Маметов), Лепинский (Фурманов), Сергиопольский (Тулебаев) һәм Тоҡмаҡ урамдары квадратында була[1]. 1934 йылда ипподром «Дәүләт ат һарайы заводы» менән берләшә һәм ҡаланың төньяҡ өлөшөндә Урман урамында (хәҙер Омаров урамы) урынлаша[2].
Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында ла ипподром эшен туҡтатмай һәм ат отрядтарын ойоштороу өсөн аттар менән тәьмин итә.
1965 йылда Алматы ипподромы Бөтә союз ярыштарын үткәреү урыны була. Был ваҡиғаға ҡарата ипподромда реконструкция үткәрелә. Артабан бындай ярыштар даими уҙғарыла (1968, 1970, 1974, 1980, 1982). Бөтә союз ярыштары ҡатнашыусыларының парады ҡалала башлана, һәм бөтә ҡатнашыусылар ҡала урамдары буйлап ипподромға тиклем ат уйнатып һыбай бара[2]
1980 йылда ипподромдың капиталь реконструкцияһы үткәрелә: трибуналар, бәйге һәм йүгереү юлдары, ат һарайы яңыртыла. Бөтә СССР-ҙа Алматы ипподромынан 2 ипподром ғына насар булмай — Пятигорскта һәм Мәскәүҙә[2]
Алматыла Республика ипподромының эшмәкәрлеге үҫеше совет осорона тап килә һәм 1990 йылдарға тиклем дауам итә. Ипподромда йыл һайын Ҡаҙаҡ ССР-ы ауыл хужалығы министрлығының призына традицион ярыштар, ат спорты байрамдары, милли ат спорты уйындары буйынса Республика ат спорты мәктәбенең юғары оҫталыҡ дәрестәре үткәрелә[3].
1990 йылда ипподром Ауыл хужалығы министрлығының финанслауынан төшөп ҡала һәм эйәһеҙ ҡала. Бәйгеләр бөтөнләй тиерлек үткәрелмәй, ат һарайҙары һәм трибуналар емерелә[4]
2000 йылдың аҙағында шәхси ат заводтары барлыҡҡа килә. Ат биләүселәр һәм энтузиаст йылҡысылар берләшмәһе «Жокей клубы» ойоштора һәм Алматы ипподромын һатып ала. Бер нисә йыл реконструкция барышында трибуналар, бәйге юлдары, ат һарайҙары тергеҙелә, старт бокстары һатып алына, яңы ат аҙбарҙары төҙөлә[4]
2008 йылда иҡтисади көрсөк башланыу тотализаторҙы тыйыу менән тап килә. «Жокей клубы» бөлгөнлөккә төшә, һәм ипподром аукционға ҡуйыла, уны ТОО «Тенгри-Инвест» һатып ала. Даими һыуҙы һәм яҡтылыҡты һүндереп тороуҙары арҡаһында ветеринария клиникаһы башҡа урынға күсә[4]
2015 йылда аукционда ипподромды һатыу үтә. Башта спорт объекты территорияһында торлаҡ комплекс төҙөлөү планлаштырыла, әммә һуңғараҡ был мәғлүмәт кире ҡағыла[5] Бөтә комплекстан 6,5 гектар майҙанда иҫке ат һарайҙары ғына һүтеп алына[6]
2016 йылда ипподромдың реконструкцияһы үткәрелә[7]
2018 йылда ипподром һәм «Сайран» автовокзалы архитектура ҡомартҡылары исемлегенә индерелә, был спорт объектын һаҡлау мөмкинлеген бирә.[8]
Алматы ипподромында уның барлыҡҡа килеү көнөнән алып етеҙлеккә 100-ҙән ашыу рекорд ҡуйыла[2]
Төп характеристикаһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Ипподромдың майҙаны 42 гектар. Һыбай һәм юртаҡ аттар өсөн ике призлы һәм ике эш юлдары, төрлө ат спорты ярыштары һәм уйындары үткәреү өсөн майҙан, 3000 урынға иҫәпләнгән трибуна бар. Юртаҡ аттар өсөн юлдар яһалма япма менән ҡапланған, ул йыл әйләнәһенә күнекмәләр үткәрергә мөмкинлек бирә[3].
1980 йылдағы реконструкция сиктәрендә ипподромда 2000 метр оҙонлоҡта, 16 метр киңлектә йүгереү юлдары төҙөлә. Был ҡатмарлы төҙөлөшлө ҡоролма, юлға төрлө материал — эре фракциялар, аҙаҡ вағыраҡ — аттарға имгәнеүһеҙ һынау өсөн кәрәкле ҡушымта түгелгән[9].
Ипподромды шәхси милеккә тапшырыуҙан алда уның биләмәһендә 500 урынлыҡ ат һарайы, ветеринария дауаханаһы, аттарҙы йыуындырыу өсөн бассейн, тимерлек, ат-прокат пункты, ҡунаҡхана, «Толпар» рестораны, йылҡысылыҡ музейы урынлашҡан һәм эшләп килгән[3].
Әлеге ваҡытта объект территорияһында урынлашҡан шәхси объекттар: һыбай йөрөү мәктәбе, юғары спорт оҫталығының ат спорты мәктәбе һәм ат кәрәк-яраҡтары магазины[10].
Алматы ипподромы — Ҡаҙағстанда донъя стандарттары буйынса сертификатланған берҙән-бер ипподром.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ Маляр И. И. Алма-Ата: город, районы, улицы. — Алма-Ата: «Наука», 1989. — 223 с. — ISBN 5-628-00631-9.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 АЛМАТЫ ИППОДРОМЫНДА: ТАРИХИ ҺӘМ МӘҘӘНИ БАЙЛЫҠ 2020 йыл 27 ноябрь архивланған. Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тег дөрөҫ түгел: «kpk» исеме бер нисә тапҡыр төрлө йөкмәткегә бирелгән - ↑ 3,0 3,1 3,2 Алма-Ата. Энциклопедия / Гл. ред. Козыбаев М. К.. — Алма-Ата: Гл. ред. Казахской советской энциклопедии, 1983. — С. 274—275. — 608 с. — 60 000 экз.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 АЛМАТЫ ИППОДРОМЫНДА: ЛЕГЕНДАР ҮТКӘНЕ, КИЛӘСӘГЕ ТОМАНЛЫ
- ↑ Поддубныйҙы төзөүселәр ипподромында алматы
- ↑ ИППОДРОМ. АЛМАТЫ ДИРЕКТОРЫ: СТАДИОНЫНДА ҠАЛА, АТ ҺАРАЙЫН ҺҮТЕП
- ↑ Ипподромының элекке данын кире ҡайтарырға алматы
- ↑ Тарихи ҡомартҡы булған мөмкин ипподромында Алматы
- ↑ Ҡурҡыныс аҫтына һүтеп ипподромында алматы
- ↑ На ипподроме 2GIS алматы