Шор имләһе
Уҡыу көйләүҙәре
Шор имләһе — шор телендә яҙыу өсөн ҡулланылған тамғалар системдары.
Миссионер алфавиты
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Шор телендә беренсе китап 1885 йылда баҫтырыла. Был китапта урыҫ алфавиты хәрефтәре (Ё ё, Ф ф, Щ щ, Ѣ ѣ хәрефтәренән башҡа) һәм өҫтәмә Ј ј, Ҥ ҥ, Ӧ ӧ, Ӱ ӱ хәрефтәре ҡулланыла. 1927-се йылда яңы алфавит ҡабул ителә. Был алфавиттә бөтә урыҫ хәрефтәре (Ё ё, ъ хәрефтәренән башҡа) һәм өҫтәмә Ө ө, Ҥ ҥ, Ӱ ӱ хәрефтәре ҡулланыла.
Латин алфавиты
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]1928—1938 йылдарҙа шор телендә латин алфавиты ҡулланыла.
A a | B в | C c | D d | Ə ə | F f | G g | Ƣ ƣ |
I i | J j | K k | Q q | M m | N n | N̡ n̡ | O o |
Ө ө | P p | R r | S s | T t | U u | V v | Ş ş |
Z z | Ƶƶ | L l | Ь ь | Y y | Į į |
Хәҙерге алфавит
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Хәҙер шор телендә кирил алфавиты ҡулланыла. Был алфавиттә бөтә урыҫ хәрефтәре һәм өҫтәмә Ӧ ӧ, Ӱ ӱ, Нъ нъ бар.
Алфавит реформанан һуң :
А а | Б б | В в | Г г | Ғ ғ | Д д | Е е | Ё ё |
Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Қ қ | Л л | М м |
Н н | Ң ң | О о | Ӧ ӧ | П п | Р р | С с | Т т |
У у | Ӱ ӱ | Ф ф | Х х | Ц ц | Ч ч | Ш ш | Щ щ |
Ъ ъ | Ы ы | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
Алфавиттәрҙе сағыштырыу таблицаһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Алфавиттәр таблицаһы | ||||
---|---|---|---|---|
Кирил | Кирил | Латин | Кирил | Хәҙерге әлифба |
1885 | 1927-1930 | 1930—1938 | 1938-1980-лар | 1980-ларҙан |
А а | A a | A a | А а | А а |
Б б | Б б | B в | Б б | Б б |
В в | В в | V v | В в | В в |
Г г | Г г | G g | Г г | Г г |
Г г | Г г | Ƣ ƣ | Г г | Ғ ғ |
Д д | Д д | D d | Д д | Д д |
Е е | Е е | Е е | Е е | |
Ё ё | ||||
Ж ж | Ж ж | Ƶ ƶ | Ж ж | Ж ж |
З з | З з | Z z | З з | З з |
И и, I i, Ѵ ѵ | И и | I i, Į į | И и | И и |
Й й | Й й | J j | Й й | Й й |
К к | К к | K k | К к | К к |
К к | К к | Q q | К к | Қ қ |
Л л | Л л | L l | Л л | Л л |
М м | М м | M m | М м | М м |
Н н | Н н | N n | Н н | Н н |
Ҥ ҥ | Ҥ ҥ | N̡ n̡ | Нъ нъ | Ң ң |
О о | О о | О о | О о | О о |
Ӧ ӧ | Ө ө | Ө ө | Ӧ ӧ | Ӧ ӧ |
П п | П п | P p | П п | П п |
Р р | Р р | R r | Р р | Р р |
С с | С с | S s | C c | C c |
Т т | Т т | T t | Т т | Т т |
У у | У у | U u | У у | У у |
Ӱ ӱ | Ӱ ӱ | Y y | Ӱ ӱ | Ӱ ӱ |
Ѳ ѳ | Ф ф | F f | Ф ф | Ф ф |
Х х | Х х | Х х | Х х | |
Ц ц | Ц ц | Ц ц | Ц ц | |
Ч ч, J j | Ч ч | C c | Ч ч | Ч ч |
Ш ш | Ш ш | Ş ş | Ш ш | Ш ш |
Щ щ | Щ щ | Щ щ | ||
ъ | ъ | ъ | ||
Ы ы | Ы ы | Ь ь | Ы ы | Ы ы |
ь | ь | ь | ь | |
Э э | Э э | Ə ə, Е е | Э э | Э э |
Ю ю | Ю ю | Ю ю | Ю ю | |
Я я | Я я | Я я | Я я |
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Шорскій Букварь. Шор кіжілері балаларын мічіке ӱгретче. Для инородцевъ восточной половины Кузнецкаго округа. Ҡазан, 1885