Ѓ (кирил хәрефе)
| Ѓ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Кириллица | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Славянские буквы | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Исторические буквы | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Буквы неславянских языков | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Список букв кириллицы Кириллические диграфы | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ѓ, ѓ (ѓе) ― македон әҙәби теленең алтынсы хәрефе, бер фонеманың аллофондары булып һаналған [ɟ~ʥ] тигән өндәрҙе билдәләй ала. Әйтелеше бер-береһенә тап килмәгәнгә ҡарамаҫтан, серб телендәге Ђ хәрефен транслитерациялау өсөн дә йыш ҡулланыла, мәҫ. шәхси исемдәрҙә: сер. Милован Ђилас – макед. Милован Ѓилас.
Башҡа бер нисә хәреф менән бер рәттән, АСНОМ-дың Тел комиссияһы ултырышында, тауыш биреү һөҙөмтәһендә (тауыштарҙың 9-ы риза, 2-һе ҡаршы) 1944 йылдың аҡъюлай (декабрҙең) дүртенсе көнө македон әлифбаһына индерелде; Ђ хәрефен туранан-тура серб алфавитынан алыу хупланманы – бының сәйәси сәбәптәре лә булды, әйтелештәге айырма ла иҫәпкә алынды. Ѓ хәрефе Г хәрефенә барып тоташа, уныһы юнан (боронғо грек) Гама (Γ γ) хәрефенән сығарылған, ә юнан телендәге хәреф Финикия яҙыуындағы „гимель“ хәрефенән алынған. Ѓ хәрефе, этимологик күҙлектән йомшаҡ Д өнөн билдәләгәнлектән, Г хәрефенән һуң түгел, ә Д хәрефенән һуң килә – йәғни әлифбала серб телендәге Ђ хәрефе менән береш урын тота.
Был хәреф билдәләгән фонема тарихи йомшаҡ Д өнөн билдәләгән өсөн, ҡәрҙәш болгар һәм урыҫ телдәрендә тап ошо йомшаҡ Д-ға тап килергә мөмкин: (макед. ѓавол – болг. дявол, рус. дьявол, макед. ѓакон – болг. дякон, рус. дьякон), айырым осраҡтарҙа болгар телендә шул йомшаҡлыҡ юғалыуы ла бар (макед. паѓање – болг. падане, рус. падение).
Йомшаҡ „г“ өнө ҡары славян *dj өн ҡушылмаһына тап килгән осраҡта, сиркәү славян, һуңынан болгар һәм урыҫ телдәрендәге жд өн ҡушылмаһына тап килә ала: (макед. меѓу – болг. һәм рус. между, макед. раѓање – болг. раждане, рус. рождение).
Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Кочев, Иван, Иван Александров. Документи за съчиняването на „македонския книжовен език“ // Македонски преглед (Macedonian review). Списание за наука, литература и обществен живот. Година XIV, книга 4 (София, 1991). Стр. 17. ISSN 0861 – 2277.