Дирар ибн Ғәмер

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Дирар ибн Ғәмер
ғәр. ضرار بن عمرو
Зат ир-ат
Гражданлыҡ  Ғәббәсиҙәр хәлифәлеге
Тыуған көнө 728[1]
Тыуған урыны Әл-Күфә, Ираҡ[2]
Вафат булған көнө 815[1][3]
Вафат булған урыны Бәсра, Ираҡ
Һөнәр төрө дин белгесе, Ҡаҙый
Эшмәкәрлек төрө Кәләм
Уҡыусылар Хусейн ибн Мухаммед ан-Наджжар[d]
Кемдә уҡыған Васил ибн Ата[d][4]
Әүҙемлек урыны Бәсра[5]

Әбү Ғәмер Дирар ибн Ғәмер әл-Ғатафани әл-Күфи (ғәр. ضرار بن عمرو‎; 728—815) — ислам ғөләмәһе, тәүге мөғтәзилиҙәрҙең береһе.

Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Дирар ибн Ғәмер Бәсра һәм Бағдад мөғтәзили мәҙһәбтәре рәсмиләштерелгәнгә тиклемге осорҙа йәшәгән. 786 йылдан һуң ул Бағдадта бармаҡиҙар даирәһендә була; Яхъя ибн Хәлит әл-Бармаҡи ойошторған атаҡлы диспуттарҙа ҡатнаша.

Ҡараштары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ул кәләмдең бер нисә теорияһын, атап әйткәндә, «ике эш итеүсе» һәм кешенең Аллаһ ҡылғандарҙы үҙләштереүе («кәсеп») теорияһын башлап ебәрә. Ҡөрьәнде кеше телдән әйтә, әммә Аллаһ уны юҡтан барлыҡҡа килтергән тип иҫәпләй[6].

Имамлыҡ мәсьәләһендә ул, әгәр ҡорайыш менән ҡорайыш түгел тап килһә, ҡорайыш булмағанды һайлау яҡшыраҡ, сөнки уның туғандары аҙ һәм бәйләнеше көсһөҙ, ә закон боҙолған осраҡта мосолмандар уны ҡолата ала, тип иҫәпләй[7].

Дирарҙың күпселек әҫәрҙәре бәхәсле характерҙа була. Үҙенең әҫәрҙәрендә ул "бидғәтселәрҙең ": манихей, натурфилософ, антропоморфист, хәрижиҙәр, хәшвиҙәр, рафидиҙәр, христиан һ. б. төрлө категорияларын кире ҡаға[7].

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. 1,0 1,1 Издательство Чикагского университета — 1891.
  2. Энциклопедия ислама (второе издание)Лейден: Koninklijke Brill.
  3. Schmidtke S. The Oxford Handbook of Islamic Theology (ингл.)OUP, 2014. — P. 55. — doi:10.1093/OXFORDHB/9780199696703.001.0001
  4. https://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/690653
  5. Badawi A. R. Histoire de la philosophie en Islam (фр.) // Études de Philosophie MédiévaleParis: Librairie philosophique J. Vrin, 1972. — Vol. 60. — P. 244. — 886 с. — ISSN 0249-7921
  6. Ихван ас-Сафа’: между ал-Кинди и ал-Фараби // Главный редактор Янис Эшотс Ишрак : ежегодник исламской философии. — Издательская фирма «Восточная литература», 2013. — Т. 4. — С. 40—41. — ISBN 978-5-02-036543-8.
  7. 7,0 7,1 аш-Шахрастани. Джабариты // Книга о религиях и сектах.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Thomas, David. Abū ʿAmr Ḍirār ibn ʿAmr al-Ghaṭafānī l-Kūfī // Christian-Muslim Relations. A Bibliographical History / General Editor David Thomas. — Brill Online, 2014.
  • Ḍirār b. ʿAmr / van Ess, J. // Encyclopaedia of Islam. 2 ed. — Leiden : E. J. Brill, 1960—2005. (түләүле)