Инглиз теле

Инглиз теле
Телдең үҙатамаһы	English language
Илдәр	Австралия, АҠШ, Бөйөк Британия, Һиндостан, Ирландия, Либерия, Мальта, Канада, КАР, Яңы Зеландия
Был телдә һөйләшеүселәр һаны	Тыуған тел: 322 миллион Икенсе тел: 180 миллион
Телде белеүселәр	2 (тулы һөйләшеүселәр буйынса)
Классификация
Категория	Евразия телдәре
Һинд-Европа ғаиләһе Көнбайыш-герман тармағы Анлофриз төркөмө
Әлифба	Латин алфавиты һәм Орфография английского языка[d]
Тел коды
ГОСТ 7.75–97	анг 45
ISO 639-1	en
ISO 639-2	eng
ISO 639-3	eng
Был телдә Википедия

Ингли́з теле, ингл. (the) English (language) — Британияла, АҠШ-та, Австралияла һәм ҡайһы бер башҡа илдәрҙә рәсми тел, БМО-ның алты рәсми теленең береһе.

380 миллион кеше өсөн инглиз теле туған тел булып тора, ә 1,135 миллион кеше өсөн икенсе тел булып тора.

Ҡылым һөйкәлештәре

Инглиз телендә ҡылымдың өс һөйкәлеше бар:

1. бойороҡ һөйкәлеше (Imperative mood). Мәҫәлән: Help me! Ярҙам ит миңә!
2. Хәбәр һөйкәлеше. Мәҫәлән: It will not take him long to translate this text., Does it usually take you long to get home? , It took him an hour and a half to translate this text., Тексты тәржемә итеү өсөн, уның 1,5 сәғәт ҡулланылды.
3. Теләк һөйкәлеше

Ҡылым

Инглиз телендә ҡылымдар бүленәләр :

• Төҙөлөү буйынса — ябайға, яһалмаға, ҡушмаға. Ябай ҡалымдар префикстар һәм суффикстарһыҙ була. Яһалма ҡылымдар ябай ҡылымдарҙан барлыҡҡа килә, префикстар (мәҫәлән, un-, re-, dis-) йәки суфикстар (мәҫәлән, -ize, -ify, -en) ҡушып. Ҡушымта ҡылымдар төрлө структуралар ҡушылып төҙөлә.
• Ҡылымдар артынан тултырыусы булмау йәки булыу — күсемле һәм күсемһеҙ.

• Үҙенең II и III форма төҙөү буйынса — дөрөҫ һәм яңылыш

Һәр ҡылым 4 формалы :

Infinitive	Past Simple	P II	P I
come [ kʌm ]	came [ keɪm ]	come [ kʌm ]	coming [ ˈkʌm.ɪŋ ]	килергә
go [ ɡəʊ ]	went [ went]	gone [ ɡɒn ]	going [ ˈɡəʊ.ɪŋ ]	йөрөргә
speak [ spiːk]	spoke [ spəʊk ]	spoken [ ˈspəʊkən ]	speaking	һөйләргә
know [ nəʊ]	knew [ njuː ]	known [ nəʊn ]	knowing	белергә
feel [fiːl ]	felt [felt]	felt [felt]	feeling	һиҙеү, тойоу
hear [ hɪər]	heard [ hɜː(r)d]	heard [ hɜː(r)d]	hearing	тыңларға
see [ siː]	saw [ sɔː ]	seen [ siːn ]	seeing	күрергә

Эйәртеүле ҡушма һөйләм

Эйәртеүле ҡушма һөйләм инглиз телендә баш һәм эйәрсән һөйләмдәрҙән тора. Мәҫәлән: He says that they know english well .

Инглиз теленең замандары

	Simple	Continues	Perfect	Perfect Continues
Active voice	1) Present Simple	1) Present Continues ‘to be’ +PI	1) Present Perfect have +PII	1) Perfect Continues Tense
	2)Past Simple	2)Past Continues	2)Past Perfect	2) Present Perfect Continues
	3) Future Simple	3) Future Continues	3) Future Perfect	3) Future Perfect Continues
	4) Future in the Past	4) Future in the Continues	4) Future in the Perfect	4) Future in the Past PerfectContinues
Passive voice	1) Present Simple	1) Present Continues	1) Present Perfect	----------
	2) Past Simple	2) Past Continues	2) Past Perfect	---------
	3) Future Simple	--------------	3) Future Perfect	-------------------
	4) Future in the Past	----------	4) Future in the Perfect	----------

Дөрөҫ булмаған ҡалымдар исемлеғе

Infinitive	'	Past Simple		P II
awake	[ə'weik]	awoke	[ə'wəuk]	awoken	[ə'wəukən]	уятыу
be	[bi:]	was,were	[wɔz], [wз:]	been	[bi:n]	булыу
bear	[bɛə]	bore	[bɔ:]	born	[bɔ:n]	тыуырға, килтерергә
beat	[bi:t]	beat	[bi:t]	beaten	['bi:tn]	туҡмарға
become	[bɪ 'kʌm]	became	[bɪ 'keɪm]	become	[bɪ 'kʌm]	булырға
begin	[bɪ 'gɪn]	began	[bɪ 'gæn]	begun	[bɪ 'gʌn]	башланырға
bend	[bend]	bent	[bent]	bent	[bent]	бөгөлөргә
bind	[baɪnd]	bound	[baʊnd]	bound	[baʊnd]	бәйләргә
bite	[baɪt]	bit	[bɪt]	bitten	['bɪtn]	тешләү
bleed	[bli:d]	bled	[bled]	bled	[bled]	ҡан ебәреү
blow	[blou]	blew	[blu:]	blown	[bloun]	өрөргә
break	[breɪk]	broke	[brouk]	broken	['broukən]	ватырға
breed	[bri:d]	bred	[bred]	bred	[bred]	тәрбиәләү
bring	[brɪŋ]	brought	[brɔ:t]	brought	[brɔ:t]	килтереү
build	[bɪld]	built	[bɪlt]	built	[bɪlt]	төҙөү
burn	[bɜ:rn]	burnt	[bз:nt]	burnt	[bз:nt]	яныу
burst	[bз:st]	burst	[bз:st]	burst	[bз:st]	шартлатыу
buy	[baɪ]	bought	[bɔ:t]	bought	[bɔ:t]	һатып алыу
cast	[kɑ:st]	cast	[kɑ:st]	cast	[kɑ:st]	ҡалдырыу, ташлау
catch	[kætʃ]	caught	[kɔ:t]	caught	[kɔ:t]	тоторга
choose	[tʃu:z]	chose	[tʃouz]	chosen	['tʃouzən]	һайлау, һайлап алыу
come	[kʌm]	came	[keɪm]	come	[kʌm]	килергә
cost	[kɒst]	cost	[kɒst]	cost	[kɒst]	хаҡы
cut	[kʌt]	cut	[kʌt]	cut	[kʌt]	киҫергə
dig	[dɪg]	dug	[dʌg]	dug	[dʌg]	ҡаҙырға
do	[du:]	did	[dɪd]	done	[dʌn]	эшләргә
draw	[drɔ:]	drew	[dru:]	drawn	[drɔ:n]	һүрәт төшөрөү
dream	[dri:m]	dreamt	[dremt]	dreamt	[dremt]	төш күреү, хыялланыу
drink	[drɪŋk]	drank	[dræŋk]	drunk	[drʌŋk]	эсергә
drive	[draɪv]	drove	[drouv]	driven	['drɪvən]	йөрөтөү (мәҫәлән автомобиль)
eat	[i:t]	ate	[eɪt, et]	eaten	['i:tn]	ашарға
fall	[fɔ:l]	fell	[fel]	fallen	['fɔ:lən]	йығылырға
feed	[fi:d]	fed	[fed]	fed	[fed]	ашатырға
feel	[fi:l]	felt	[felt]	felt	[felt]	хис итеү, тойоу
fight	[faɪt]	fought	[fɔ:t]	fought	[fɔ:t]	көрəшергə
find	[faɪnd]	found	[faʊnd]	found	[faʊnd]	табыу
fit	[fit]	fit	[fit]	fit	[fit]	яҡынлашыу
fly	[flaɪ]	flew	[flu:]	flown	[floun]	осоу
forget	[fər 'get]	forgot	[fər 'gɒt]	forgotten	[fər 'gɒtn]	онотоу
forgive	[fər 'gɪv]	forgave	[fər 'geɪv]	forgiven	[fər 'gɪvən]	кисереү
freeze	[fri:z]	froze	[frouz]	frozen	['frouzən]	өшөү
get	[get]	got	[gɒt]	got	[gɒt]	алырға
give	[gɪv]	gave	[geɪv]	given	['gɪvən]	биреү
go	[gou]	went	[went]	gone	[gɒn]	йөрөү
grow	[grou]	grew	[gru:]	grown	[groun]	үҫеү
hang	[hæŋ]	hung	[hʌŋ]	hung	[hʌŋ]	эленеп (аҫылынып) тороу
have	[hæv]	had	[hæd]	had	[hæd]	эйә булыу, бар, булыу
hear	[hɪər]	heard	[hɜ:rd]	heard	[hɜ:rd]	ишетеү
hide	[haɪd]	hid	[hɪd]	hidden	['hɪdn]	йәшереү
hit	[hɪt]	hit	[hɪt]	hit	[hɪt]	тейҙереү
hold	[hould]	held	[held]	held	[held]	тотоу
hurt	[hɜ:rt]	hurt	[hɜ:rt]	hurt	[hɜ:rt]	яралау
keep	[ki:p]	kept	[kept]	kept	[kept]	һаҡлау
kneel	[ni:l]	knelt	[nelt]	knelt	[nelt]	тубыҡланып тороу
knit	[nɪt]	knit	[nɪt]	knit	[nɪt]	бəйлəргə
know	[nou]	knew	[nu:]	known	[noun]	белергə
lay	[leɪ]	laid	[leɪd]	laid	[leɪd]	Һалырға
lead	[li:d]	led	[led]	led	[led]	етәкләү
lean	[li:n]	leant	[lent]	leant	[lent]	эйелеү
learn	[lɜ:rn]	learnt	[lɜ:rnt]	learnt	[lɜ:rnt]	уҡырға, өйрəнергə
leave	[li:v]	left	[left]	left	[left]	ҡалдырыу
lend	[lend]	lent	[lent]	lent	[lent]	бурысҡа алыу, кредит
let	[let]	let	[let]	let	[let]	рөхсәт итеү
lie	[laɪ]	lay	[leɪ]	lain	[leɪn]	ятыу
light	[lait]	lit	[lit]	lit	[lit]	яҡтыртыу, яндырыу
lose	[lu:z]	lost	[lɒst]	lost	[lɒst]	юғальыу
make	[meɪk]	made	[meɪd]	made	[meɪd]	эшләү
mean	[mi:n]	meant	[ment]	meant	[ment]	аңлатыу
meet	[mi:t]	met	[met]	met	[met]	осратыу, ҡаршы алыу
mistake	[mis'teik]	mistook	[mis'tuk]	mistaken	[mis'teik(e)n]	хаталаныу
pay	[peɪ]	paid	[peɪd]	paid	[peɪd]	түләү
put	[pʊt]	put	[pʊt]	put	[pʊt]	ҡуйырға
read	[ri:d]	read	[red]	read	[red]	уҡырға
ride	[raɪd]	rode	[roud]	ridden	['rɪdn]	атҡа атланып йөрөү
ring	[rɪŋ]	rang	[ræŋ]	rung	[rʌŋ]	шылтыратыу
rise	[raɪz]	rose	[rouz]	risen	['rɪzən]	күтәрелеү
run	[rʌn]	ran	[ræn]	run	[rʌn]	йүгереү
say	[seɪ]	said	[sed]	said	[sed]	һөйләшеү
see	[si:]	saw	[sɔ:]	seen	[si:n]	күреү
seek	[si:k]	sought	[sɔ:t]	sought	[sɔ:t]	эҙләү
sell	[sel]	sold	[sould]	sold	[sould]	һатыу
send	[send]	sent	[sent]	sent	[sent]	ебәреү
set	[set]	set	[set]	set	[set]	ҡуйырға
shake	[ʃeɪk]	shook	[ʃʊk]	shaken	['ʃeɪkən]	һелкетеү
shine	[ʃaɪn]	shone	[ʃoun, ʃɒn]	shone	[ʃoun, ʃɒn]	яҡтыртыу, балҡыу
shoot	[ʃu:t]	shot	[ʃɒt]	shot	[ʃɒt]	атырға
show	[ʃou]	showed	[ʃoud]	shown	[ʃoun]	күрһәтеү
shrink	[ʃriŋk]	shrank	[ʃræŋk]	shrunk	[ʃrʌŋk]	ҡыҫҡартыу
shut	[ʃʌt]	shut	[ʃʌt]	shut	[ʃʌt]	ябырға
sing	[sɪŋ]	sang	[sæŋ]	sung	[sʌŋ]	йырлау
sink	[sɪŋk]	sank	[sæŋk]	sunk	[sʌŋk]	батыу
sit	[sɪt]	sat	[sæt]	sat	[sæt]	ултырыу
sleep	[sli:p]	slept	[slept]	slept	[slept]	йоҡлау
smell	[smel]	smelt	[smelt]	smelt	[smelt]	еҫкәү
slide	[slaid]	slid	[slid]	slid	[slid]	шыуыу
sow	[sou]	sowed	[soud]	sown	[soun]	сәсеү
smell	[smel]	smelled	[smeld]	smelled	[smeld]	еҫкәү
speak	[spi:k]	spoke	[spouk]	spoken	['spoukən]	һөйләшеү, әйтеү
spell	[spel]	spelt	[spelt]	spelt	[spelt]	произносить по буквам
spend	[spend]	spent	[spent]	spent	[spent]	тратить
spill	[spɪl]	spilt	[spɪlt]	spilt	[spɪlt]	проливать
spit	[spɪt]	spat	[spæt]	spat	[spæt]	плевать
split	[splɪt]	split	[splɪt]	split	[splɪt]	расщеплять
spoil	[spoɪl]	spoilt	[spoɪlt]	spoilt	[spoɪlt]	портить
spread	[spred]	spread	[spred]	spread	[spred]	распространять(ся)
stand	[stænd]	stood	[stʊd]	stood	[stʊd]	стоять
steal	[sti:l]	stole	[stoul]	stolen	['stoulən]	воровать
stick	[stik]	stuck	[stʌk]	stuck	[stʌk]	приклеивать(ся), застревать, упорствовать
sting	[stiŋ]	stung	[stʌŋ]	stung	[stʌŋ]	жалить
strike	[straɪk]	struck	[strʌk]	struck	[strʌk]	ударять, бастовать
strive	[straɪv]	strove	[strəuv]	striven	['strɪvn]	стараться, стремиться
swear	[sweə]	swore	[swɔ:]	sworn	[swɔ:n]	давать клятву
sweep	[swi:p]	swept	[swept]	swept	[swept]	мести, подметать
swim	[swɪm]	swam	[swæm]	swum	[swʌm]	плавать
take	[teɪk]	took	[tʊk]	taken	['teɪkən]	брать, взять
teach	[ti:tʃ]	taught	[tɔ:t]	taught	[tɔ:t]	учить
tear	[teər]	tore	[tɔr]	torn	[tɔrn]	рвать
tell	[tel]	told	[tould]	told	[tould]	рассказывать
think	[θɪŋk]	thought	[θɔ:t]	thought	[θɔ:t]	думать
throw	[θrou]	threw	[θru:]	thrown	[θroun]	бросать
understand	[ʌndər 'stænd]	understood	[ʌndər 'stʊd]	understood	[ʌndər 'stʊd]	понимать
upset	[ʌp'set]	upset	[ʌp'set]	upset	[ʌp'set]	опрокидывать, расстраивать (планы), огорчать
wake	[weɪk]	woke	[wouk]	woken	['woukən]	просыпаться
wear	[weər]	wore	[wɔr]	worn	[wɔrn]	носить
weep	[wi:p]	wept	[wept]	wept	[wept]	плакать
wet	[wet]	wet	[wet]	wet	[wet]	мочить, увлажнять
win	[wɪn]	won	[wʌn]	won	[wʌn]	выигрывать, побеждать
wind	[waind]	wound	[waund]	wound	[waund]	извиваться, обматывать, заводить (часы)
write	[raɪt]	wrote	[rout]	written	['rɪtn]	яҙырға

Алфавит

Латин алфавитында нигеҙләнгән һәм 26 хәрефтән тора. 6 хәреф һуҙынҡы өндө белдерә: A, E, I, O, U, Y.
20 хәреф тартынҡы өндәрҙе билдәләй: B, C, D, F, G, H, J, K, L, M, N, P, Q, R, S, T, V, W, X, Z.

Алфавит

№	Хәреф	Исем	әйтелеше	хәрефтен башҡортса яҙыуы
1	A a	a	[eɪ]	Ә
2	B b	bee	[biː]	Б
3	C c	cee	[siː]	К
4	D d	dee	[diː]	Д
5	E e	e	[iː]	И
6	F f	ef	[ɛf]	Ф
7	G g	gee	[dʒiː]	Г
8	H h	aitch	[eɪtʃ]	Һ
9	I i	i	[aɪ]	АЙ
10	J j	jay	[dʒeɪ]	ДЖ
11	K k	kay	[keɪ]	Ҡ
12	L l	el	[ɛl]	Л
13	M m	em	[ɛm]	М
14	N n	en	[ɛn]	Н
15	O o	o	[əʊ]	О
16	P p	pee	[piː]	П
17	Q q	cue	[kjuː]	Ҡ
18	R r	ar	[ɑː] йәки [ɑr]	Р
19	S s	ess	[ɛs]	С
20	T t	tee	[tiː]	Т
21	U u	u	[juː]	Ю
22	V v	vee	[viː]	В
23	W w	double-u	[ˈdʌb(ə)l juː]	В (Ватан)
24	X x	ex	[ɛks]	КС
25	Y y	wy	[waɪ]	УА, Ы
26	Z z	zed, zee	[zɛd], [ziː]	З

Диграфтар

1. sh = [ʃ], «shine» [ʃajn];
2. zh = [ʒ], «Zhukov» [ʒukov] ;
3. ch = [tʃ], «China» [çajnə];
4. kh = [χ], «Kharkov» [xarkov]
5. th = [ð] йәки [θ],башҡортса Ҙ «the» [ðe], «think» [θiŋk] башҡортса Ҫ.