Васюган

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Васюган
Рәсем
Һыу башы Васюганские болота[d]
Ҡайҙа ҡоя Обь
Ҡушылдыҡ Чижапка[d], Елизаровка, Нюролька[d], Берёзовка[d], Болотная (Васюган ҡушылдығы), Оло Петряк, Васасуля, Гарчак, Глухая (Васюган ҡушылдығы), Егол-Ях, Елей-Игай, Ершовка[d], Ягом-Ях, Зимняя (Васюган ҡушылдығы), Зырян-Пех, Ин-Пех, Кагальтура, Калганак, Катыльга[d], Качарма, Кедровка[d], Кедровка (Васюган ҡушылдығы), Кельват, Кокси-Пех, Кочебиловка, Коровья (Васюган ҡушылдығы), Кортанты, Кузыр, Кулетка (йылға), Кын (Васюган ҡушылдығы), Лиственка[d], Лозунга, Лонтын-Ях, Люлл, Кесе Кулетка, Мангушная, Мартыновка (йылға), Махня, Налимная (Васюган ҡушылдығы), Налимья (Васюган ҡушылдығы), Наушка, Окунёвка[d], Оленевка (Васюган ҡушылдығы), Осиновая (Васюган ҡушылдығы), Пассал, Половинка (Васюган ҡушылдығы), Прудовая, Пыхтыне-Игай, Пеноровка, Перная (Васюган ҡушылдығы), Сильга (Васюган ҡушылдығы), Соболья, Старица[d], Таёжная (Васюган ҡушылдығы), Тунгуска[d], Храмая, Чебачья (Васюган ҡушылдығы), Чебиткер, Черемшанка[d], Чертала, Ягыл-Ях, Мостная, Варен-Еган (йылға) һәм Кесе Петряк (Васюган ҡушылдығы)
Һыу йыйыу бассейны бассейн Оби[d]
Һыу сығымы 327,64 м³/с
Бассейн майҙаны 61 800 км²
Дәүләт  Рәсәй
Административ-территориаль берәмек Томск өлкәһе
Оҙонлоҡ 1082 km
Ошо юлдың картаһы
Бассейн категорияһы Категория:Бассейн Васюгана[d]
Карта
 Васюган Викимилектә

Васюган (хант. *waś-jŏχan «тар йылға»[1]; вост.-ханты. Элле-еган[2], южноселькупск. Ямал Варӷ[3], кетск. Вассес) — Рәсәйҙәге йылға, Томск өлкәһенең Каргасок районы буйлап аға, Көнбайыш Себер тигеҙлегенең көньяғында урынлашҡан, Обь йылғаһының һул ҡушылдығы. Йылға оҙонлоғо —1082 км, тамағынан 886 км алыҫлыҡта суднолар, бассейны майҙаны — 61 800 км². Йылға тигеҙ характерҙа, Васюган бассейны ныҡ һаҙланған. Донъяла ҙур һаҙлыҡтар тупланмаһы һәм үҙләштерелгән нефть һәм газ ятҡылыҡтары менән билдәле. Уртаса йыллыҡ аҡма: 327,64 м³/с[4]

Обь-Иртыш һыу айырғысы һаҙлыҡтарында, Васюган һаҙлыҡтарында башлана. Үрге ағымында Васюган тәпәш һаҙлы ярҙар араһында аға, һыубаҫар туғайҙарҙа күлдәр һәм иҫке үҙәндәр күп. Уртаса алғанда, йылға ярҙары бейеклеге арта, урыны менән 50 метрға тиклем етә.Түбәнге ағымында йылға күп һыулыға әйләнә, уның киңлеге 600 метрға тиклем арта, ә был участкалағы һыубаҫар туғай киңәйә, күп кенә һайлыҡтар, ҡылымыҡтар, күлдәр һәм шаршылар бар[5].

Торама пункттар (тамағынан алып): Яңы Васюган, Айпол, Яңы Тәвриз, Урта Васюған, Иҫке Берёзовка, Усть-Чижапка, Наунаҡ, Оло Грива, Иҫке Югино, Яңы Югино, Бондарка ауылдары.

Васюган бассейнында нефть һәм газ ятҡылыҡтары урынлашҡан.

Обь бассейны
Васюган тундраһы картаһы (1882 йыл)

Төп ҡушылдыҡтары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

(Тамағынан км; йылғаларҙың оҙонлоғо 50 км күрһәтелгән)

Һыу реестры мәғлүмәттәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Рәсәй Дәүләт һыу реестры мәғлүмәттәре буйынса, Үрге Обь бассейны округына, йылғаның һыу хужалығы участкаһы — Васюган, Йылға бассейны — (Үрге) Обь йылғаһы Иртыш ҡойғанға тиклем[6].

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. ↑ Аникин А. Е. Русский этимологический словарь. Вып. 6. С. 111.
  2. ↑ Хантыйско-русский словарь (васюганский диалект) / Могутаев М.К.. — Томск: Издательство ТГПУ, 1996.
  3. ↑ Селькупско-русский диалектный словарь / Быконя В.В., Кузнецова Н.Г., Максимова Н.П.. — Томск: Издательство ТГПУ, 2005. — ISBN 5-89428-209-8.
  4. ↑ Vasyugan At Naunak(англ.).R-Arcticnet V4.0.Дата обращения: 16 марта 2015.
  5. ↑ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 15. Алтай и Западная Сибирь. Вып. 2. Средняя Обь/ Под ред. В. В. Зееберг. — Л.: Гидрометеоиздат, 1967. С. 31. — 351 с.
  6. ↑ «Васюган» — информация об объекте в Государственном водном реестре

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Васюган&oldid=1112393» битенән алынған