Виноградов Павел Владимирович
| Виноградов Павел Владимирович | |
| рус. Павел Владимирович Виноградов | |
 | |
| Зат | ир-ат |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 Рәсәй |
| Тыуған көнө | 31 август 1953 (70 йәш) |
| Тыуған урыны | Магадан, Ольский городской округ[d], Нижнеамурская область[d], Хабаровск крайы, РСФСР, СССР |
| Һөнәр төрө | Космонавт, инженер |
| Биләгән вазифаһы | командир МКС[d] һәм командир МКС[d] |
| Уҡыу йорто | Мәскәү авиация институты[1] |
| Летал на | Союз ТМ-26[d], Союз ТМА-8[d], Союз ТМА-08М[d], МКС-13[d], МКС-36[d] һәм МКС-35[d] |
| Время в космосе | 47 255 625 секунд[2] |
| Член экипажа | Союз ТМА-08М[d] |
| Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре | |
| Тасуирлау биттәре | gctc.ru/main.php?id=1055 |
 Виноградов Павел Владимирович Викимилектә | |
Виноградов Павел Владимирович (31 август 1953 йыл) — Рәсәй космонавы. Рәсәй Федерацияһы Геройы (1998), IV дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» (2008) һәм Батырлыҡ (2015) ордены кавалеры, Анадырь ҡалаһының (2006), Магадан өлкәһенең (2013) почётлы гражданы.
Асыҡ космосҡа ете тапҡыр сыға. 2014 йылда уның асыҡ космоста эшләүенең дөйөм оҙайлығы — 38 сәғәт 25 минут.
Асыҡ космоста эшләгән иң өлкән кеше, 59 йәшендә Ер тирәләй йыһанға сыға
Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Павел Владимрович Виноградов 1953 йылдың 31 авгусында Магадан ҡалаһында тыуған (атаһы — инженер, әсәһе — бухгалтер), Чукоткала үҫә, унда 1970 йылда 1-се Анадыр урта мәктәбен тамамлай. 1970 йылдың сентябренән — өйрәнсек токарь, 1970 йылдың октябренән 1971 йылдың апреленә тиклем — «Ҡыҙыл Октябрь» Мәскәү машиналар эшләү заводында 2-се категория токары. 1971 йылдан Мәскәү авиация институтында «авиапроизводство» һөнәре буйынса уҡый, ә 1977 йылда авиапроизводство буйынса инженер-механик һөнәрен ала. 1980 йылда «Система анализы, эре компьютер системалары» һөнәре буйынса Мәскәү авиация институтының ситтән тороп уҡыу бүлеген тамамлай. Институтты тамамлағандан һуң шунда уҡ «Авиация компьютер-ярҙамсы проектлау системалары» филиалының инженеры, өлкән инженеры (1978 йылдың майынан) эшләй, бер үк ваҡытта Рәсәй Фәндәр академияһының биомедицина проблемалары институтында (ИМБП) штаттан тыш һынаусы булып эшләй, унда Буран программаһы буйынса төрлө һынауҙарҙа ҡатнаша.[3]
1983 йылдың авгусынан 1992 йылға тиклем инженер, өлкән инженер, әйҙәүсе инженер, төркөм етәксеһе, «Энергия» НПО-һының сектор начальнигы. «Союз ТМ» космос карабы һәм «Буран» орбитаһы экипаждарының ғәмәлдәрен эшләү, космонавтар әҙерләүҙең автоматлаштырылған системаларын эшләү менән шөғөлләнә."Союз ТМ" һәм «Буран» космос карабын, «Энергия» күпләп ҡулланыла торған ракета-космос комплексын осороуға әҙерлектә ҡатнаша. «Буран» орбиталь корабы өсөн тоташтырыу узелы менән шөғөлләнә. 1985 йылда «Буран» программаһы буйынса бортпрограммалар төркөмөн әҙерләүҙә ҡатнаша.[4]
1999 йылдың мартынан — РФ космонавтика Федерацияһың вице-президенты.
2003 йылдың 6 февралендә С. П. Королёв исемендәге «Энергия» ракета-космос корпорацияһы (РККЭ) 291-се бүлек начальнигы итеп тәғәйенләнә (космонавтар отряды командиры). 2007 йылдың 30 октябрендә был вазифанан бушатыла һәм ОАО РСКЭ-ның Осоу-космос үҙәге начальнигы урынбаҫары итеп тәғәйенләнә. 2017 йылда инструктор-космонавт-һынаусы вазифаһын ҡалдыра. 2022 йылда 11-се Үҙәк (ГОГУ) етәксеһе урынбаҫары, РККЭ-ның 29-сы бүлексәһе етәксеһе вазифаһын биләй. 2017 йылда инструктор-космонавт-һынаусы вазифаһын ҡалдыра. 2022 йылда 11-се Үҙәк (ГОГУ) етәксеһе урынбаҫары, РККЭ-ның 29-сы бүлексәһе етәксеһе вазифаһын биләй.[4]
Космосҡа әҙерлек[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
1992 йылдың мартында «Энергия» космонавтар отрядына һайлап алына. 1992 йылдың 1 октябренән 1994 йылдың февраленә тиклем Ю. А. Гагарин космонавтар әҙерләү үҙәгендә дөйөм космос әҙерлеге курсын үтә. 1994 йылдың 20 майынан 1995 йылдың 20 февраленә тиклем осоу-парашют әҙерлеген үтә, гидролаборатор, ауырлыҡһыҙлыҡҡа осоштар күнекмәләре үтә, дөйөм космос әҙерлеге курсын тулыһынса тамамлай, бөтә имтихандарҙы һәм зачёттарҙы тапшыра "космонавт-һынаусы"квалификацияһын ала.1995 йылдың 10 майында РКК «Энергия» космонавтар отрядында космонавт-һынаусы вазифаһына күсерелә.[3]
1995 йылдың 14 февралендә «Евромир-95».20-се төп экспедицияһының икенсе экипажына индерелә. 1995 йылдың 20 февраленән авгусына тиклем Манаков Геннадий Михайлович менән бергә бортинженер сифатында, ә 1 апрелдән Кристер Фуглесанг (ЕКА, Швеция) менән бергә әҙерлек үтә. 1995 йылдың 3 сентябрендә ТК «Союз ТМ-22» бортинженеры Сергей Авдеевтың дублёры була.
1995 йылдың октябренән 1996 йылдың июленә тиклем «Союз ТМ-24» космос карабының беренсе экипажының бортинженеры сифатында 22-се экспедиция (ЭO-22), Рәсәй-Америка экспедицияһы NASA-3 һәм «Кассиопея» программаһы буйынса Геннадий Манаков, Джон Блаха (АҠШ) һәм Клоди Андре-Дехай (Франция) менән әҙерлек үтә. 1996 йылдың 9 авгусында командир Геннадий Манаков ауырыуы арҡаһында ЭО-22-нең төп экипажы (Клауди Андре-Дехайҙан башҡа) дублёрҙар Валерий Корзун һәм Александр менән алмаштырыла.[5]
1996 йылдың авгусынан 1997 йылдың июленә тиклем Юрий Гидзенко менән бергә 24-се экспедиция программаһы буйынса, ә 1996 йылдың октябренән Анатолий Соловьёвта экипаждың төп бортинженеры булып әҙерлек үтә.1997 йылдың 28 июлендә Дәүләт ведомство-ара комиссияһы ҡарары буйынса Валерий Корзун менән берлектә МКС-3 резерв экипажының бортинженеры итеп тәғәйенләнә.[4]
Йыһанға осоштары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
«Союз ТМ-26» космос карабының бортинженеры сифатында һәм «Мир» космос станцияһына 24-се экспедицияла беренсе космос осошон яһай. «Союз ТМ-26» космос карабы Байконур космодромынан 1997 йылдың 5 авгусында ебәрелә һәм 7 августа «Мир» станцияһы менән тоташа. Экипажға 1997 йылдың июнендә «Прогресс М-34» йөк космос карабын яңынан эшләгәндә етди зыян күргән космос станцияһының Спектр модулен йүнәтергә тура килә. Экспедиция барышында Павел Виноградов биш тапҡыр йыһан киңлегенә сыға.[3]
Ул ваҡытта «Мир» станцияһында 23- сө экспедиция экипажы Василий Циблиев, Александр Лазуткин һәм Америка астронавты Майкл Фоале була. Космонавтар Циблиев Василий Васильевич һәм Лазуткин Александр Иванович станцияны 1997 йылдың 14 авгусында ҡалдыра. 1997 йылдың 29 сентябрендә «Мир» станцияһына Американың «Атлантида» шаттл (STS-86) килә. Станцияның Америка экипажы ағзалары үҙгәрә: Майкл Фогл Ергә төшә, ә Дэвид Вольф станцияла ҡала. 1998 йылдың 24 ғинуарында «Мир» станцияһына АҠШ-тың «Индевор» шаттл (STS-89) килә. Станцияла Америка экипажы ағзаһының сираттағы алмашыныуы күҙәтелә: станцияла Дэвид Вольф урынына Эндрю Томас ҡала. 1998 йылдың 31 ғинуарында станцияға «Союз ТМ-27» космос карабы Мир 25-се экспедицияһы космонавтарын: Тәлғәт Мусабаевты һәм Николай Бударинды алып килә, шулай уҡ ҡыҫҡа ғына ваҡытҡа станцияға килеп, француз космонавты Леопольд Эйарц, Виноградов, Соловьев һәм Эйарц Ергә 1998 йылдың 19 февралендә кире ҡайта.[5]
Был экспедиция ваҡытында Павел Виноградов йыһанда 197 тәүлек 17 сәғәт 34 минут үткәрә. Павел Виноградов һәм экспедиция командиры Анатолий Соловьев осош ваҡытында дөйөм мөҙҙәте 25 сәғәт 16 минут булған биш тапҡыр асыҡ космосҡа сығыуҙы башҡара. Артабан «Союз ТМА-8» космос карабы командиры һәм Халыҡ-ара космос станцияһының 13-сө оҙайлы экипажы сифатында әҙерлек үтә. «Союз ТМА-8» космос карабы Байконур космодромынан 2006 йылдың 30 мартында ебәрелә.[3]
2013 йылдың 28 мартында (Мәскәү ваҡыты, 29 март) «Союз ТМА-08М» космос карабының һәм МКС-35 төп экспедиция командиры итеп ебәрелә. Был ваҡытта Павел Виноградовҡа 59 йәш була. Ул Рәсәйҙең иң өлкән йәштәге космонавты иҫәбенә инә. 6 сәғәттән һуң («тиҙ схема» буйынса тәүге тапҡыр) йыһан аппараты Халыҡ-ара космос станцияһы менән тоташа.[3]
2008 йылдың 24 апрелендә икенсе космос осошо өсөн IV дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены, ә 2015 йылдың 22 октябрендә — өсөнсө тапҡыр Батырлыҡ ордены менән бүләкләнә.[4]
- Статистика[6]
| # | Старт карабы | Старт, UTC | Экспедиция | Карабтың төшөүе | Ултырыу, UTC | Осош | Асыҡ космосҡа сығыу | Асыҡ космоста булыу мөҙҙәте |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Союз ТМ-26 | 05.08.1997, 15:35 | Союз ТМ-26, Мир-24 | Союз ТМ-26 | 19.02.1998, 09:09 | 197 көн 17 сәғәт 33 минут | 5 | 25 сәғәт 14 минут |
| 2 | Союз ТМА-8 | 30.03.2006, 02:30 | Союз ТМА-8, МКС-13 | Союз ТМА-8 | 29.09.2006, 01:13 | 182 көн 22 сәғәт 43 минут | 1 | 06 сәғәт 31 минут |
| 3 | Союз ТМА-08М | 28.03.2013, 20:43 | Союз ТМА-08М, МКС-35/36 | Союз ТМА-08М | 11.09.2013, 02:58 | 166 тәүлек 06 сәғәт 15 минут | 1 | 06 сәғәт 38 минут |
| 546 тәүлек 22 сәғәт 31 минут | 7 | 38 сәғәт 23 минут | ||||||
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Рәсәй Федерацияһы Геройы (10 апрель 1998 йыл) — «Мир» орбиталь ғилми-тикшеренеү комплексында егерме дүртенсе төп экспедицияның оҙайлы йыһан осошонда күрһәткән батырлығы һәм ҡаһарманлығы өсөн;
- «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены IV дәрәжә (24 апрель 2008 йыл) — МКС-13 программаһы буйынса башҡарылған икенсе йыһан осошо өсөн;
- Батырлыҡ ордены (22 октябрь 2015 йыл) — халыҡ-Ара йыһан станцияһында оҙайлы йыһан осошонда күрһәткән батырлығы һәм юғары профессионализмы өсөн;
- Анадырь ҡалаһының почётлы гражданы (26 декабрь 2006 йыл) — йәштәрҙе патриотик тәрбиәләүгә индергән шәхси өлөшө өсөн.
- «Космосты үҙләштереүҙәге ҡаҙаныштары өсөн» миҙалы (12 апрель 2011 йыл) — йыһан киңлеген өйрәнеү, үҙләштереү һәм файҙаланыу өлкәһендәге ҙур ҡаҙаныштары, күп йыллыҡ намыҫлы эше, әүҙем йәмәғәт эшмәкәрлеге өсөн;
- Алексей Леонов Миҙалы (Кемерово өлкәһе, 2015) — асыҡ космосҡа ете тапҡыр сыҡҡан өсөн;
- «Космосҡа осоу өсөн» миҙалдары (NASA, 1998 һәм 2007);
- Магадан өлкәһенең почётлы гражданы (18 октябрь 2013 йыл) — йыһан киңлеген үҙләштереү өлкәһендәге юғары ҡаҙаныштары өсөн, яҡташтарының айырыуса ғорурлығы һәм тәрән ихтирам предметы булып тора.[5]
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ http://www.jsc.nasa.gov/Bios/htmlbios/vinogradov.html
- ↑ http://www.gctc.ru/main.php?id=1055
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Виноградов Павел Владимирович, ТАСС. Энциклопедия. 16 апрель 2024 тикшерелгән.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Виноградов Павел Владимирович, Энциклопедия. 16 апрель 2024 тикшерелгән.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Виноградов Павел Владимирович, Ракетно-космическая корпорация «Энергия» имени С. П. Королёва. 16 апрель 2024 тикшерелгән.
- ↑ Statistics - Vinogradov Pavel Vladimirovich (ингл.). spacefacts.de. Дата обращения: 16 февраль 2018. Архивировано 17 март 2018 года.
Сығанаҡтар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Виноградов Павел Владимирович, ТАСС. Энциклопедия. 16 апрель 2024 тикшерелгән.
- Виноградов Павел Владимирович, Энциклопедия. 16 апрель 2024 тикшерелгән.
- Виноградов Павел Владимирович, Ракетно-космическая корпорация «Энергия» имени С. П. Королёва. 16 апрель 2024 тикшерелгән.