Достоевский һәйкәле (Мәскәү, Достоевский урамы)

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Достоевский һәйкәле
Нигеҙләү датаһы 1918
Рәсем
Дәүләт  Рәсәй
Административ-территориаль берәмек Марьина Роща[d]
Барлыҡҡа килгән, эшләнгән бронза һәм гранит[d]
Архитектор Француз, Исидор Аронович[d]
Входит в состав списка памятников культурного наследия Культурное наследие России/Москва/Северо-восточный округ[d]
Мираҫ статусы объект культурного наследия России федерального значения[d][1]
Бейеклеге/буйы 3,5 метр
Указания, как добраться улица Достоевского, в парадном дворе дома 2
Карта
 Достоевский урамы) Достоевский һәйкәле (Мәскәү, Достоевский урамы) Викимилектә

Фёдор Достоевский һәйкәле — рус әҙәбиәте классигы Федор Достоевский һәйкәле. 1936 йылда Мариинский дауаханаһының бинаһы алдында ҡуйылған, уның төньяҡ флигелендә яҙыусы 16 йәшкә тиклем йәшәгән[2][3][4]. Дауаханала шулай уҡ уның музей-фатиры урынлашҡан[5][6][7]. Скульптура авторы — Сергей Меркуров. 1914 йылда уҡ төҙөлгән[8][9][10] ленин монументаль пропагандаһының беренсе даими гранит һәйкәле булып тора[11][12]. 1956 йылда архитектор Исидор Француз статуя өсөн постамент эшләй[13][14].

Тасуирламаһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Статуя һәм постамент швед гранитынан эшләнгән. Яҙыусы аяғүрә баҫып тора. Ул бөкөрәйгән, устарын күкрәгендә сатрашлаған, кейеме яурынынан шыуып төшөп бара. Скульптор һәйкәлде ике күсәр һәм бер үҙәкле фигура кеүек билдәләгән. Ракурстар үҙгәреү менән яҙыусының силуэты ла үҙгәрә[14][15].

Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Достоевский һәйкәле өсөн Меркуровҡа Александр Вертинский бер ҡиәфәттә тора, XX быуат

1911 йылда меценат Николай Шахов[13] заказы буйынса скульптор Сергей Меркуров[16][17][18] үҙенең Төҫлө бульвар оҫтаханаһында Фёдор Достоевский һыны өҫтөндә эш башлай[19]. Ул үҙ эсенә Лев Толстой монументын һәм «Фекер» скульптураһын алған триптих элементы балараҡ уйланыла[20]. Был идеяны оҫта 1905 йылдан алып йөрөткән[14][21]. Скульптор былай тип яҙа: «Минең уйымса, мин ҡанундар астым, уларға сәнғәттең ысын әҫәрҙәре буйһона... Үҙемдең теорияларҙа дүртенсе үлсәмдең осон эләктерҙем.... Достоевскийҙы аңлы эшләйәсәкмен»[22]

Фигураны гранитта эшләрҙән алда автор яҙыусының егермегә яҡын бюсын эшләй, улар өсөн артист һәм композитор Александр Вертинский бер ҡиәфәттә тора[23][24]. Әммә Беренсе донъя һуғышы арҡаһында эште тормошҡа ашырыу мөмкин булмай[25].

« »

1918 йылдың 2 авгусында «Известия ВЦИК» гәзитендә Мәскәүҙә һәм РСФРСР-ҙың башҡа ҡалаларында һәйкәл ҡуйыласаҡ «кешеләрҙең исемлеге баҫылып сыға. Исемлеккә Фёдор Достоевский инә[26][27]. Сергей Меркуров Мәскәү советына үҙенең скульптураһын тәҡдим итә. РСФСР мәғариф халыҡ комиссары Анатолий Луначарский етәкселегендәге комиссия [28], үҙ эсенә шулай уҡ Владимир Фриче һәм Николай Виноградовты алып[29], оҫтаханаға бара. Комиссия рәссамдың тәҡдиме менән риза була һәм бөтә триптихты һатып ала[30][31]. Шул уҡ йылдың 7 ноябрендә[21][32] һәйкәлде оҫтахананан алыҫ булмаған Төҫлө бульварҙа урынлаштыралар[33][34], сөнки ауыр скульптураларҙы ташыу өсөн тейешле ҡорамал булмай[13][35].

Легенда буйынса, һәйкәлде урынлаштырғандан һуң унда аҡбур менән яҙылған яҙыу барлыҡҡа килә: «Достоевскийға — рәхмәтле ен-бәрейҙәрҙән»[36]. Мәғәнәнең аныҡ авторлығы билдәһеҙ. Бер версия буйынса, һәйкәлгә яҙыу буйынса Луначарский мөрәжәғәт иткән әҙәбиәтселәрҙең береһе был фразаны уйлап сығарған [37][38], башҡа версия буйынса — уны халыҡ комиссары үҙе әйткән[39][40][41] йәки киев гимназияһын тамамлаусылар осрашыуҙа уның синыфташтары әйткән[42][43].

1936 йылда трамвай юлдары һалыу арҡаһында[44][45] һәйкәл Мариинский дауаханаһы бинаһына күсерелә[46][47][48]. Монументты постаментһыҙ ҡуялар, постамент тик егерме йылдан һуң ғына барлыҡҡа килә[49]. Уның авторы архитектор Исидор Француз була[13][14].

1960 йылда ҡомартҡыны дәүләт һаҡлауы аҫтында алалар[50].

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. ↑ Постановление Совета Министров РСФСР № 1327 от 30.08.1960
  2. ↑ 6
  3. ↑ Паламарчук, 1992, с. 183
  4. ↑ Разжалованные из монументов. Аргументы и Факты (3 август 2005). Дата обращения: 30 июль 2018.
  5. ↑ Биография Федора Достоевского. РИА Новости (11 ноябрь 2016). Дата обращения: 29 июль 2018.
  6. ↑ 6
  7. ↑ 6
  8. ↑ 6
  9. ↑ 7
  10. ↑ 8
  11. ↑ Соболевский, 1947, с. 36—37
  12. ↑ Памятники. Dostoevskiyfm.ru (2016). Дата обращения: 29 июль 2018.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Руслан Грудцинов. Московские памятники, сменившие прописку. Интернет-портал «Российской газеты» (4 ноябрь 2014). Дата обращения: 30 июль 2018.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Памятник Достоевскому. KudaGo.com (2013). Дата обращения: 30 июль 2018.
  15. ↑ 12
  16. ↑ Шигарева Юлия. Хаос бронзовых уродов. Аргументы и Факты (23 апрель 2008). Дата обращения: 29 июль 2018.
  17. ↑ Архитектура и строительство Москвы, 1988, с. 3
  18. ↑ Нельзя допустить сноса памятника Ленину. Ava.md (19 апрель 2012). Дата обращения: 30 июль 2018.
  19. ↑ 18
  20. ↑ 19
  21. ↑ 21,0 21,1 Елена Широкова. День рождения советского монументального искусства. Музей предпринимателей, меценатов и благотворителей (2013). Дата обращения: 30 июль 2018.
  22. ↑ Памятник Ф.М. Достоевскому. Узнай Москву (2016). Дата обращения: 30 июль 2018. 2018 йыл 29 июль архивланған.
  23. ↑ Татьяна Воронцова. След Джакомо Кваренги и архитектура авангарда: пять главных зданий Марьиной Рощи. Официальный портал Мэра и Правительства Москвы (22 октябрь 2017). Дата обращения: 29 июль 2018. 2018 йыл 18 август архивланған.
  24. ↑ 10
  25. ↑ А. А. Апонович. Достоевский. Памятные места. Муниципальное казённое учреждение культуры Озёрского городского округа «Централизованная библиотечная система» (2016). Дата обращения: 29 июль 2018. 2018 йыл 14 август архивланған.
  26. ↑ Эльмира Аширова. На недолгую память. Редакция «Российской газеты» (17 июль 2018). Дата обращения: 30 июль 2018.
  27. ↑ Памятники русским классикам от большевиков-«русофобов». Политическая партия «Коммунистическая партия Российской Федерации» (2016). Дата обращения: 30 июль 2018.
  28. ↑ Луначарский, 1921, с. 204—211
  29. ↑ Шалаева, 2014, с. 33
  30. ↑ Кожевников, 1983
  31. ↑ 30
  32. ↑ Павлюченков, 1986, с. 92
  33. ↑ Сытин, 2013, с. 427
  34. ↑ Нарочницкий, 1980
  35. ↑ Татьяна Воронцова. План ленинской монументальной пропаганды. Places.Moscow (2016). Дата обращения: 30 июль 2018. 2018 йыл 18 август архивланған.
  36. ↑ Сергей Беднов. Испытание «Бесами». Редакция газеты «Труд» (27 май 2014). Дата обращения: 30 июль 2018.
  37. ↑ Москва сталинская, 2008, с. 69
  38. ↑ Андрей Шарый. Филолог Дмитрий Бак – о юбилее Федора Достоевского. Радио Свобода (11 ноябрь 2011). Дата обращения: 30 июль 2018.
  39. ↑ Слава Тарощина. Достоевскому от благодарных бесов. Электронное периодическое издание «Новая газета» (27 май 2014). Дата обращения: 30 июль 2018.
  40. ↑ Галина Артеменко. ФМД в голове и на улице. Издательский дом «С.-Петербургские ведомости» (6 июль 2015). Дата обращения: 30 июль 2018.
  41. ↑ Черняк, 2009, с. 57
  42. ↑ Ким Смирнов. Читаю «Бесов» Достоевского. Из личного дневника. Электронное периодическое издание «Новая газета» (5 июнь 2014). Дата обращения: 30 июль 2018.
  43. ↑ Сергей Белов. От благодарных бесов. Русская народная линия (18 октябрь 2013). Дата обращения: 30 июль 2018.
  44. ↑ 48
  45. ↑ 49
  46. ↑ Осетров, 1987, с. 222
  47. ↑ Шокарев, Вострышев, 2018, с. 256
  48. ↑ Анна Ларина. После революции. Лента.Ру (31 октябрь 2015). Дата обращения: 30 июль 2018.
  49. ↑ 9
  50. ↑ Постановление Совета Министров РСФСР «О дальнейшем улучшении дела охраны памятников культуры в РСФСР» №1327. Министерство культуры Российской Федерации (30 август 1960). Дата обращения: 30 июль 2018.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Достоевский_һәйкәле_(Мәскәү,_Достоевский_урамы)&oldid=1224943» битенән алынған