Еңеү монументы (Минск)
| Еңеү монументы | |
| бел. Манумент Перамогі | |
| Нигеҙләү датаһы | 1954 |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |
 Беларусь |
| Административ-территориаль берәмек | Минск |
| Урын | Центральный район[d] |
| Тәбиғи-географик объекты сиктәрендә урынлашҡан | Площадь Победы[d] |
| Булдырыусы | Заир Исаакович Азгур[d], Андрей Онуфриевич Бембель[d], Алексей Константинович Глебов[d] һәм Селиханов, Сергей Иванович[d] |
| Дата производства | 1954 |
| Барлыҡҡа килгән, эшләнгән | гранит[d] һәм лабрадорит[d] |
| Архитектор | Заборский, Георгий Владимирович[d] һәм Король, Владимир Адамович[d] |
| Мираҫ статусы | государственный список историко-культурных ценностей Республики Беларусь[d] |
| Бейеклеге/буйы | 38 метр |
 | |
 Еңеү монументы Викимилектә | |
[[Категория:Беларусь Республикаһының тарихи-мәҙәни ҡиммәттәре]] Еңеү монументы — Беларусь Республикаһының баш ҡалаһы Минсктағы Бөйөк Ватан һуғышында еңеү хөрмәтенә һәм Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында һәләк булған Совет армияһы яугирҙары, партизандар һәм подпольщиктар иҫтәлегенә монумент-обелиск.
Монумент Беларусь Республикаһы баш ҡалаһы символдарының береһе, шулай уҡ Бөйөк Ватан һуғышында еңеү хөрмәтенә төрлө саралар үткәреү урыны булып тора.
Йыл һайын 9 майҙа, Совет армияһының һәм совет халҡының 1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында нацистар Германияһын Еңеү көнөндә, Еңеү Монументына веноктар һалыу тантанаһы үтә, унда Минск ҡалаһының һәм Беларусь Республикаһының юғары вазифалы кешеләре, Бөйөк Ватан һуғышы ветерандары, делегациялар, дипломатик корпус вәкилдәре, Оборона министрлығының юғары уҡыу йортона тиклемге белем биреү учреждениелары тәрбиәләнеүселәре ҡатнаша.
Шулай уҡ Беларусь Республикаһының бойондороҡһоҙлоҡ көнөндә лә Еңеү Монументына венок һалына[1][2].
Беларусь Республикаһына дәүләт һәм рәсми визит барышында мотлаҡ саралар араһында Минск ҡалаһында Еңеү Монументына венок һалыу церемонияһы ҡаралған.
Һүрәтләү[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Монумент композицияһын Еңеү майҙаны ансамбле тамамлай һәм уның иң юғары доминантаһы булып тора, нурҙар булып уға ҡушылған урамдарҙы тоташтыра. Һәйкәл 38 метр бейеклектәге, һоро гранит менән көпләнгән һәм Еңеү орденының (бронза, смальта) ҙур һыны менән осланған классик дүртмөйөшлө обелисктан ғибәрәт.
Обелискының ҡырҙары тар һыҙаттар менән бүлгеләнгән һәм, белорус милли орнаментына тура килтереп стилләштерелгән киң һыҙаттар менән тамамлана. Постаменттың дүрт ҡырында һәйкәлдең асылыу идеяһын сағылдырыусы бронза горельефтар урынлаштырылған: «9 май, 1945 йыл.» (А. Бембель), «Һәләк булған геройҙарға дан» (З. Азгур), «Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында Совет армияһы» (С. Селиханов), «Белоруссия партизандары» (А. Глебов).
Обелиск ҡара лабрадориттан һикәлтәле цоколдең (стилобат) аҫҡа ҡарай киңәйгән ҡырланған платформаһына ҡуйылған, унда еңеү символы булараҡ лавр ботаҡтары үрелгән бронза ҡылыс урынлаштырылған (скульптор С. Салтыков). Бөтә композиция киң һигеҙ ҡырлы һикәлтәле подиумда ҡуйылған, уның дүрт ҡыры дүрт бронза лавр веногы һүрәтләнгән, ҡара лабрадориттан кубик стилобаттар менән һырланған (скульптор С. Адашкевич). Обелиск тирәләй дүрт бронза венок яугирҙәре Белоруссияны немец-фашист илбаҫарҙарынан азат итеүҙә ҡатнашҡан дүрт фронтты символлаштыра.
Монумент тирәләй газон эшләнгән һәм декоратив шыршы ултыртылған.
Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Еңеү монументы 1954 йылда Еңеү майҙаны уртаһында ҡуйыла (архитекторы Г. Заборский, В. Король). Һәйкәлде тантаналы асыу Беларуссияны оккупациялаған немец ғәскәренән азат итеүҙең 10-йыллығына арнала.
Һәйкәл янында 1961 йылдың 3 июлендә, Минск ҡалаһын азат итеүҙең 17-йыллығы көнөндә, Минск ҡалаһының почетлы гражданы, Советтар Союзы Геройы генерал-полковник А. С. Бурдейный мәңгелек ут тоҡандыра.
Пост № 1[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
1984 йылдың 3 июлендә Белорус ССР-ын һәм Минск ҡалаһын немец-фашист илбаҫарҙарынан азат итеүҙең 40 йыллығы хөрмәтенә Еңеү монументы янында Пост № 1 эш башлай. Беренсе булып Пост № 1-гә 8-се ҡала профессиональ техник училище егеттәре һәм ҡыҙҙары баҫа. Шул ваҡыттан алып Пост № 1 Минск ҡалаһында үҙенең яуаплы эшен бер ҡасан да туҡтатмай[3].
Йыл һайын аҙнаның дүрт көнөндә Минск ҡалаһының төрлө белем биреү учреждениеларынан 900 самаһы өлкән класс уҡыусылары хәтер вахтаһы үтәй (ҡаланың уртаса 33-35 мәктәптәре һәм гимназиялары). Пост № 1 эшмәкәрлеге координаторы — Минск дәүләт балалар һәм йәштәр һарайы[4].