София Йованович (һалдат)

	София Йованович
	сер. Софија Јовановић
	; София Йованович (һулдан) хеҙмәттәше менән
Ҡушаматы	Сербияның Жанна д'Аркы (франц. Jeanne d'Arc serbe)
Тыуған ваҡыты	1895
Тыуған урыны	Белград, Сербия кенәзлеге
Үлгән ваҡыты	1979
Вафат урыны	Белград, Югославия Социалистик Федератив Республикаһы
Хеҙмәт иткән урыны	Сербия
Ғәскәр төрө	пехота
Хеҙмәт итеү йылдары	1912—1918
Хәрби звание	наредник (сержант)
Часть	Срем ирекле отряды
Хәрби алыш/һуғыш	Беренсе Балҡан һуғышы; Икенсе Балҡан һуғышы; Беренсе донъя һуғышы Дриналағы алыш; Колубар янындағы алыш; Белградты алыу (1915); Албания Голгофаһы; Салоники фронты; ;

София Йованович (сер. Софија Јовановић; 1895, Белград — 1979, Белград) — Беренсе һәм Икенсе Балҡан һуғыштарында, Беренсе донъя һуғышында Сербия короллегенең Ҡораллы көстәре ирекмәне. Наредник (сержант) завниеһына эйә булған, 13 орден һәм миҙал менән бүләкләнгән.

Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Белградта Душан урамында йәшәгән ит һатыусы Йовановичтың ҡыҙы. Йованович бер нисә ҡыҙҙың атаһы булған, ләкин ғаиләһендә бер ул да булмауына үкенгән. София бала саҡта атаһыҙ тороп ҡалған. Мәктәпте Беренсе Балҡан һуғышы башланған 1912 йылда тамамлаған^[1]. Ул халыҡ оборонаһы вәкилдәренә үҙ теләге менән килгән. Комиссия вәкилдәре Софияға хәрби хеҙмәттән баш тартырға йәки яралыларға ярҙам итер өсөн кәмендә шәфҡәт туташы булырға тәҡдим иткән, ләкин ул быға ҡырҡа ҡаршы булған. Һөҙөмтәлә дарыуханасы Карич, капитан Воислав Танкосич һәм майор Милан Васич («Тау батшаһы» ҡушаматы менән билдәле) ингән комиссия рөхсәт биргән^[2].

София – Сербия армияһында тәүге ҡатын-ҡыҙҙарҙың береһе^[1]. Ул Прокупле һәм Вранск-Мунса ҡалаларында уҡыу күнекмәләрен үтә, ә уның тәүге алыштары Црне-Чук һәм Вел-Главала була. София фронт һыҙығы аръяғына сығыу, диверсиялар һәм киҫкен һөжүмдәр ойоштороу менән шөғөлләнә. Уға бик күп наградаларға эйә була, ә француз репортёрҙары уны «Сербияның Жанна д'Аркы» тип атай^[3]^[4]. 1912 йылда Париждың Le Petit Journal журналының беренсе битендә уның фотоһы донъя күрә. Икенсе Балҡан һуғышы тамамланғас, София тимер юлдар дирекцияһына чиновник булып эшкә юллана.

Тиҙҙән Беренсе донъя һуғышы башланған. София армияға кире ҡайта. 1914 йылдың 28 июленән 29-ына ҡарай төндә ул, Австро-Венгрияның һөжүмен кире ҡаҡҡан Белград өсөн беренсе алышта ҡатнаша. Срем ирекле отряды составында ул дошмандың позицияһын белеү һәм Земунға телефон линияһын өҙөү өсөн Сава йылғаһы аша Срем ҡалаһына күскән Сербия яугирҙарының беренсе төркөмө менән командалыҡ итә. София менән бергә Мирослав Голубович, Предраг Караклаич, Павле Арсенич һәм Миливое Лазаревич һөжүмгә бара. Улар үҙҙәре менән ике Сербия флагын ала һәм уларҙы вышкаларға ҡуйған, һуңынан боеприпастар менән ҡоралдарҙы алып, кире Белградҡа ҡайтҡан^[5].

София Йованович Дрина йылғаһы буйындағы һәм Колубарҙағы алыштарҙа ҡатнаша. 1915 йылдың октябрендә Германия империяһының Сербияға һөжүме башланғас, ул Ада-Циганлиянан алып Дорчолға тиклем майор Драгутин Гаврилович етәкселегендәге киңлекте обороналап, Белград өсөн алыштарҙа ҡатнаша, һуңынан Сербия армияһы менән Албанияға сигенә һәм Салоники фронтын өҙөүҙә, шулай уҡ Белградты азат итеүҙә ҡатнаша. Алыштарҙың береһендә ул яраланған, уның табанын киҫкәндәр, һәм София инвалид булып ҡалған. Һуғыш ваҡытында ул йәмғеһе 13 наградаға лайыҡ булған^[1].

Һуғыштан һуңғы йылдарҙа София үҙенең хеҙмәттәше Тихомира Крсмановичҡа кейәүгә сыға һәм кешеләр араһына сыҡмаған тиерлек. Ул 1979 йылда вафат була һәм Белградтың Яңы зыяратында ерләнә^[6]. Софияның бүләһе, актриса һәм режиссёр Саня Крсманович-Тасич үҙенең ҡартөләсәһе тураһында «Икмәк һәм ҡан шаһиттары» (сер. Приче хлеба и крви) пьесаһын яҙған.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Наша Јованка Орлеанка („Вечерње новости“, 4. јун 2014) (билдәһеҙ). Дата обращения: 5 июль 2017. Архивировано 18 май 2017 года.
↑ Антоније Ђурић „Жене солунци говоре“ 2014
↑ Mihailo B. Pavlović. Francuzi o Srbima i Srbiji. — Narodna knjiga, 1988. — ISBN 978-86-331-0101-1.
↑ Enrico Mercatali. Tripoli-Cirenaica: note descrittive, illustrates, dei paesi, dei costumi, della storia libica, alternate con le cronache della guerra Italo-Turca e della conquista della Libia, seguite della rassegna della guerra Balcanica (итал.). — Sonzogno, 1912. — С. 957.
↑ Српске Амазонке Великог рата (1914‐1918) – Скромне даме гвозденог срца (билдәһеҙ). Дата обращения: 5 июль 2017. Архивировано 19 август 2016 года.
↑ Политика:Сестре по оружју причају о бесмислу (билдәһеҙ). Дата обращения: 5 июль 2017. Архивировано 7 июль 2015 года.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Софија Јовановић: Крв на улицама престонице (Жене Солунци говоре) (серб.)

[vn2014-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Наша Јованка Орлеанка („Вечерње новости“, 4. јун 2014) (билдәһеҙ). Дата обращения: 5 июль 2017. Архивировано 18 май 2017 года.

[2] Антоније Ђурић „Жене солунци говоре“ 2014

[Pavlović1988-3] Mihailo B. Pavlović. Francuzi o Srbima i Srbiji. — Narodna knjiga, 1988. — ISBN 978-86-331-0101-1.

[Mercatali1912-4] Enrico Mercatali. Tripoli-Cirenaica: note descrittive, illustrates, dei paesi, dei costumi, della storia libica, alternate con le cronache della guerra Italo-Turca e della conquista della Libia, seguite della rassegna della guerra Balcanica (итал.). — Sonzogno, 1912. — С. 957.

[5] Српске Амазонке Великог рата (1914‐1918) – Скромне даме гвозденог срца (билдәһеҙ). Дата обращения: 5 июль 2017. Архивировано 19 август 2016 года.

[6] Политика:Сестре по оружју причају о бесмислу (билдәһеҙ). Дата обращения: 5 июль 2017. Архивировано 7 июль 2015 года.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]