Ғосман империяһы солтандары исемлеге
(Список султанов Османской империи битенән йүнәлтелде)
Ғосман империяһы солтандары исемлеге — Ғосмандар династияһынан 1299—1924 йылдары араһында иң юғары хакимдарҙарының хронологик исемлеге .
Ғосман төрөктәре Урта Азияның Мәрүә ҡалаһы тирәһендәге кайы уғыҙ ҡәбиләһенән килеп сыҡҡандар. Монголдар хжүменән ҡотолор өсөн был ҡәбиләләрҙең бер өлөшө көнбайышҡа күсенгән, бында уларҙың етәкселәре Джалал-уд-Дингә хеҙмәт иткәндәр. Һуңынан Эртогрул[1] етәкселегендә бер төркөм кайы рум солтаны I-се Кей-Кубад биләмәләренә күсте. Эртогрулға византия сигендә Анатолияла Сегют ерҙәре бирелде.
1402 йылда урта азия яугире Тамерлан Анкара тирәһендәге һуғышта ғосмандарҙы ҡыйратты[2]. Солтан I Баязит әсир төшә[3], һәм шунда вафат була. Тимур ғосман дәүләтенең бер нисә өлөшкә бүлә. Бары тик II Морат дәүләтте ҡабат берләштереп тергеҙә алған. XVI-сы быуатта башлап төрөктәрҙең көслө экспансияһы дауам итә[4].
1517 йылында Сәлим I Мысырҙағы мәмлүк дәүләтен юҡ итте һәм Мысырҙы үҙенең биләмәләренә ҡушты[5]. Шулай уҡ ул үҙенә мосолмандарҙың хәлифе титулын алды. Ғосман солтандары хәлиф титулдарын 1924 йылға тиклем йөрөткән.
Яйлап көсәйгәс, төрөк-ғосмандар бик ҙур территорияны яулап алды һәм бөтә Балҡан ярымутрауын, Кесе Азия, Төньяҡ Африканы (Мароккоға тиклем), Сүриә, Фәләстин, Ғәрәп ярымутрауы, Месопотамия, Кавказ Аръяғы һәм Ҡырым был илгә инде[6].
1909 йылда II-се Ғәбделхәмит солтанды тәхеттән төшөрәләр һәм шул ваҡиға менән Ғосман Империяһындағы абсолют монархия йығыла. Быға хәҙәре тәхет хоҡуҡтары булмаған II-се Ғәбделхәмид ҡустыһы V-се Мәхмәт тәхеткә килә[7]. Шул мәлдән Ғосман империяһының хәле тиҙ рәүештә боҙола башлай.
1922 йылда VI Мәхмәт солтан илде ҡалдырып китә. Ошо ваҡытта Ғосман империяһында монархия дефакто бөтә. Документаль рәүештә де-юре бының билдәләүе 29 октябрь 1923 йыл Төркиә Республикаһы иғлан ителеүе менән тамамлана. 1924 йылдың 3 мартында хәлифлек бөтөрөлә[8]. Артабан Төркиәлә монархия тергеҙелмәне.
Хакимдарҙар исемлеге[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Ғосман династияһының шәжәрәһе[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Альп Гюндюз[12]
- Эртогрул-бей, Альп Гюндюздың улы, 1281(?) йылға тиклем Сегют уджбейе
Ғосман дәүләте хакимдарҙары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ Kafadar, Cemal. Between Two Worlds: The Construction of the Ottoman State. — 1995. — С. 60.
- ↑ Dimitris J. Kastritsis, The Sons of Bayezid: Empire Building and Representation in the Ottoman Civil War of 1402-13, (Brill, 2007), 5.
- ↑ Nancy Bisaha, Creating East And West: Renaissance Humanists And the Ottoman Turks, (University of Pennsylvania Press, 2004), 98.
- ↑ Karpat, Kemal H. The Ottoman state and its place in world history. — Leiden: Brill, 1974. — С. 111. — ISBN 90-04-03945-7.
- ↑ Muir, William. The Mameluke; Or, Slave Dynasty of Egypt, 1260-1517, A. D. — Smith, Elder, 1896. — С. 207—213.
- ↑ Hess, Andrew C. The Ottoman Conquest of Egypt (1517) and the Beginning of the Sixteenth-Century World War (инг.) // International Journal of Middle East Studies (инг.)баш. : journal. — 1973. — Т. 4. — № 1. — С. 55—76. — DOI:10.1017/S0020743800027276
- ↑ Nicolle 2008, p. 160
- ↑ Hakan Ozoglu. From Caliphate to Secular State: Power Struggle in the Early Turkish Republic. — ABC-CLIO, 2011. — С. 8. — ISBN 978-0-313-37957-4.
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- As̜iroğlu, Orhan Gâzi. Son halife, Abdülmecid. — Istanbul: Burak Yayınevi, 1992. — (Tarihin şahitleri dizisi). — ISBN 978-9757645177.
- Goodwin, Jason (1998). Lords of the Horizons: A History of the Ottoman Empire. New York: H. Holt ISBN 0-8050-4081-1
- Duran, Tülay. Padişah Portreleri (Portraits of the Ottoman Empire's Sultans). — Sirkeci: Association of Historical Research and Istanbul Research Centre, 1999. — ISBN 978-9756926079.
- Findley, Carter V. The Turks in World History. — New York: Oxford University Press US, 2005. — ISBN 978-0-19-517726-8.
- Glazer, Steven A. Chapter 1: Historical Setting // A Country Study: Turkey / Metz, Helen Chapin. — 5th. — Washington, D.C.: Federal Research Division of the Library of Congress, 1996. — (Country Studies). — ISBN 978-0-8444-0864-4.
- Kafadar, Cemal. Between Two Worlds: The Construction of the Ottoman State. — Berkeley, CA: University of California Press (инг.)баш., 1996. — ISBN 978-0-520-20600-7.
- Karateke, Hakan T. Who is the Next Ottoman Sultan? Attempts to Change the Rule of Succession during the Nineteenth Century // Ottoman Reform and Muslim Regeneration: Studies in Honour of Butrus Abu-Manneb / Weismann, Itzchak; Zachs, Fruma. — London: I. B. Tauris, 2005. — ISBN 978-1-85043-757-4.
- Kinross, Patrick (1977) The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire London: Perennial. ISBN 978-0-688-08093-8
- d'Osman Han, Nadine Sultana. The Legacy of Sultan Abdulhamid II: Memoirs and Biography of Sultan Selim bin Hamid Han. — Santa Fe, NM: Sultana Pub, 2001.
- David, Nicolle. The Ottomans: Empire of Faith / Thalamus Publishing. — 2008. — ISBN 1902886119.
- Peirce, Leslie P. The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. — Oxford: Oxford University Press, 1993. — 374 с. — ISBN 0195086775, 9780195086775.
- Quataert, Donald. The Ottoman Empire, 1700–1922. — 2nd. — Cambridge University Press, 2005. — ISBN 978-0-521-83910-5.
- Stavrides, Theoharis. The Sultan of Vezirs: The Life and Times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angelović (1453–1474). — Leiden: Brill Publishers (инг.)баш., 2001. — ISBN 978-90-04-12106-5.
- Sugar, Peter F. (инг.)баш. Southeastern Europe under Ottoman Rule, 1354–1804. — 3rd. — Seattle: University of Washington Press (инг.)баш., 1993. — ISBN 978-0-295-96033-3.
- Toprak, Binnaz. Islam and Political Development in Turkey. — Leiden: Brill Publishers (инг.)баш., 1981. — ISBN 978-90-04-06471-3.
- Uğur, Ali. Mavi Emperyalizm. — Istanbul: Çatı Publishing, 2007. — ISBN 978-975-8845-87-3.
- Günhan Börekçi. Encyclopedia of the Ottoman Empire / Gabor Agoston, Bruce Alan Masters. — New York: Infobase Publishing[en], 2009. — P. 409. — 689 p. — ISBN 1438110251, 9781438110257.
- Arnold J. Toynbee. The Ottoman Empire's Place in World History // The Ottoman State and Its Place in World History / Karpat, Kemal H. (инг.)баш.. — Leiden: Brill Publishers (инг.)баш., 1974. — Т. 11. — (Social, Economic and Political Studies of the Middle East). — ISBN 978-90-04-03945-2.
- Финкель, Кэролайн. История Османской империи: Видение Османа. — М.: АСТ; Астрель, 2012. — 829 с. — ISBN 978-5-17-043651-4.
- Colin Imber. The Ottoman Empire, 1300-1650: The Structure of Power. — New York: Palgrave Macmillan, 2009. — P. 66—68, 97—99. — 448 p. — ISBN 1137014067, 9781137014061.
- Chambers, ed., Joan Bakewell, introduction: Chambers Biographical Dictionary, 9th edition, 2011, Chambers, 1,278 pages. ISBN 978-0550106933.
- As̜iroğlu, Orhan Gâzi. Son halife, Abdülmecid (төр.). — Istanbul: Burak Yayınevi, 1992. — (Tarihin şahitleri dizisi). — ISBN 978-9757645177.
- Goodwin, Jason (1998). Lords of the Horizons: A History of the Ottoman Empire. New York: H. Holt ISBN 0-8050-4081-1
- Duran, Tülay. Padişah Portreleri (Portraits of the Ottoman Empire's Sultans) (төр.). — Sirkeci: Association of Historical Research and Istanbul Research Centre, 1999. — ISBN 978-9756926079.
- Findley, Carter V. The Turks in World History (инг.). — New York: Oxford University Press US, 2005. — ISBN 978-0-19-517726-8.
- Glazer, Steven A. Chapter 1: Historical Setting // A Country Study: Turkey / Metz, Helen Chapin. — 5th. — Washington, D.C.: Federal Research Division of the Library of Congress, 1996. — (Country Studies). — ISBN 978-0-8444-0864-4.
- Kafadar, Cemal. Between Two Worlds: The Construction of the Ottoman State (инг.). — Berkeley, CA: University of California Press (инг.)баш., 1996. — ISBN 978-0-520-20600-7.
- Karateke, Hakan T. Who is the Next Ottoman Sultan? Attempts to Change the Rule of Succession during the Nineteenth Century // Ottoman Reform and Muslim Regeneration: Studies in Honour of Butrus Abu-Manneb / Weismann, Itzchak; Zachs, Fruma. — London: I. B. Tauris, 2005. — ISBN 978-1-85043-757-4.
- Kinross, Patrick (1977) The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire London: Perennial. ISBN 978-0-688-08093-8
- d'Osman Han, Nadine Sultana. The Legacy of Sultan Abdulhamid II: Memoirs and Biography of Sultan Selim bin Hamid Han (инг.). — Santa Fe, NM: Sultana Pub, 2001.
- David, Nicolle. The Ottomans: Empire of Faith / Thalamus Publishing. — 2008. — ISBN 1902886119.
- Peirce, Leslie P. The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire (инг.). — Oxford: Oxford University Press, 1993. — 374 p. — ISBN 0195086775, 9780195086775.
- Quataert, Donald. The Ottoman Empire, 1700–1922. — 2nd. — Cambridge University Press, 2005. — ISBN 978-0-521-83910-5.
- Stavrides, Theoharis. The Sultan of Vezirs: The Life and Times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angelović (1453–1474) (инг.). — Leiden: Brill Publishers (инг.)баш., 2001. — ISBN 978-90-04-12106-5.
- Sugar, Peter F. (инг.)баш. Southeastern Europe under Ottoman Rule, 1354–1804 (инг.). — 3rd. — Seattle: University of Washington Press (инг.)баш., 1993. — ISBN 978-0-295-96033-3.
- Toprak, Binnaz. Islam and Political Development in Turkey (инг.). — Leiden: Brill Publishers (инг.)баш., 1981. — ISBN 978-90-04-06471-3.
- Uğur, Ali. Mavi Emperyalizm (төр.). — Istanbul: Çatı Publishing, 2007. — ISBN 978-975-8845-87-3.
- Günhan Börekçi. Encyclopedia of the Ottoman Empire / Gabor Agoston, Bruce Alan Masters. — New York: Infobase Publishing[en], 2009. — P. 409. — 689 p. — ISBN 1438110251, 9781438110257.
- Arnold J. Toynbee. The Ottoman Empire's Place in World History // The Ottoman State and Its Place in World History (инг.) / Karpat, Kemal H. (инг.)баш.. — Leiden: Brill Publishers (инг.)баш., 1974. — Vol. 11. — (Social, Economic and Political Studies of the Middle East). — ISBN 978-90-04-03945-2.
- Финкель, Кэролайн. История Османской империи: Видение Османа. — М.: АСТ; Астрель, 2012. — 829 с. — ISBN 978-5-17-043651-4.
- Colin Imber. The Ottoman Empire, 1300-1650: The Structure of Power. — New York: Palgrave Macmillan, 2009. — P. 66—68, 97—99. — 448 p. — ISBN 1137014067, 9781137014061.
- Chambers, ed., Joan Bakewell, introduction: Chambers Biographical Dictionary, 9th edition, 2011, Chambers, 1,278 pages. ISBN 978-0550106933.
- BAŞAR, FAHAMETTİN. ERTUGRUL GAZi. — 1995. — P. 314—315.
- KOZAN, Ali Ertuğrul Gazi’nin Babası Süleyman Şah mı? Gündüz Alp mi?.
- Imber, Colin The Ottoman Dynastic Myth : Turcica. — 1987. — № XIX. — С. 7—27. Архивировано из первоисточника 14 ноябрь 2003.