Ҡатын-ҡыҙ түше

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Был мәҡәлә ҡатын-ҡыҙ түшенең социомәҙәни аспектарына бағышланған. Анатомяһы тураһында мәҡәлә — Һөт биҙе.
Ҡатын-ҡыҙ түшенең үҫеүе енси үҫеш билдәһе

Ҡатын-ҡыҙ түше — уңдырышлылыҡ символы булараҡ ҡабул ителә. Бик күп мәҙәниәттәрҙә бала табыу һәм уңдырышлылыҡ алиһәләре күп йәки ҙур түшле ҡатын-ҡыҙ итеп һүрәтләнгән.

Бөйөк рәссамдарҙың йөҙҙәрсә картиналарында яланғас түшле ҡатын-ҡыҙ һүрәтләнгән.

Ҡатын-ҡыҙҙың үҫешкән түше икенсел енси билдәләр булып һанала. Бик күп халыҡтарҙа кеше алдында түште асыҡ йөрөтөү оятлы һанала. Әммә ҡайһы бер мәҙәниәттәрҙә бындай тыйыу сикле йәки бөтөнләй юҡ. Ҡайһы осраҡтарҙа яланғас түште (топлес) күрһәтергә ярай, ҡасан юҡ икәненә ҡараш төрлө. Бәғзе бер көнбайыш мәҙәниәттәрҙә пляжда рөхсәт ителһә, кеше йәшәгән урындарҙа, мәҫәлән, ҡала үҙәгендә, тыйыла. Күпселек осраҡтарҙа декольте рөхсәт ителһә лә, шунан артығы тыйыла. Әгәр түште асыу бала имеҙеү менән бәйле булһа, ҡағиҙә булараҡ , мөмкин тип һанайҙар. Феминисткаларҙың фекеренсә иһә ҡатын-ҡыҙҙың йәмғиәттә яланғас түш күрһәтә алыуы енестәрҙең тигеҙлеге менән бәйле[1]. Һәр күкрәктең уртаһынан саҡ ҡына түбәнерәк, дүртенсе интеркосталь арауыҡ йәки бишенсе ҡабырға кимәле тураһында, өҫкө йөҙөндә ҙур булмаған пигментлы түңәрәк — ареола урынлашҡан. Ареола уртаһында имеҙеү биҙҙәренең экскреторлы үткәргестәренең тышҡы остары урынлашҡан, шуның һөҙөмтәһендә һөт — лактация бүленеп сыға, уның башы ғәҙәттә гормональ рәүештә бала табыу осоро менән бәйле. Умм де лази төҫөндә ғәҙәттә алһыу-көрән төҫтә була.

Ҡыҙҙарҙа һөтимәр биҙҙәрҙең үҫеше уларҙың ғәҙәти енси характеристикаларының мөһим элементтарының береһе булып тора, ә үҫешкән һөтимәр биҙҙәр ҡатын-ҡыҙҙарҙың икенсел енси һыҙаттары иҫәбенә инә, шул уҡ ваҡытта һөтимәр биҙҙәрҙең ирҙәрҙә (гинекомасция) оҡшаш үҫеше патология булып тора һәм сағыштырмаса һирәк осрай.

Һөтимәрҙәрҙең биҙҙәре күп осраҡта ирҙәрҙәге емшектәргә ҡарағанда көслөрәк эроген зона булып тора. Яланғас ҡатын-ҡыҙ күкрәген күреү ике енестә лә енси теләктең көсәйеүенә килтереүе мөмкин.

Традицион уңдырышлылыҡ символы. Күп мәҙәниәттәрҙә бала табыу һәм бала табыуҙың ҡурсалаусы алиһәһе күп имеҙеүсе йәки тулы түшле ҡатын-ҡыҙ булараҡ һүрәтләнә.


Түштең үҫеше[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Орлоҡланған йомортҡа күҙәнәгенең Хромосома йыйылмаһы (генотип) тәүбашлап енси айырманы (фенотип) тәьмин итә. 9—10 йәштә енси өлгөрөш осоронда түш үҫә башлай һәм был 2—3 йыл дауам итә. Таннер буйынса(ингл. Tanner scale) түш һәм төктәр үҫә башлауы ошонда һүрәтләнә[2][3]:

Һеркәләнгән йомортҡаның (генотип) хромосомаль йыйылмаһы енестең (фенотиптың) беренсел дифференциацияһын билдәләй. Ҡатын-ҡыҙ эмбриондарында, ике X хромосома булыуы арҡаһында, инә заттарҙың эске һәм тышҡы енес ағзалары феталь үҫеш осоронда барлыҡҡа килә. Эскеләренә аналыҡ, аналыҡ, аналыҡ, фаллопия түмәрҙәре һәм ҡәҙимге түмәрҙәр, ҡәҙимге, лабиа, майор һәм кесе, клиторҙарҙың тышҡы вестибюлдәре инә. Бөтә был органдар менән ҡыҙ донъяға килә лә инде, һәм улар, бәлиғ булыу (бәлиғ булыу) тамамланғандан һуң ғына репродуктив функцияны үтәргә әҙер булыуҙарына ҡарамаҫтан, баштан уҡ ҡатын-ҡыҙ ҡиәфәтенә эйә була, шуға күрә ҡыҙҙарҙың бәләкәй генә таяғының тышҡы ҡиәфәте малайҙарҙың бәләкәй янбаш һөйәгенән айырыла; Ҡыҙҙарҙа һөт биҙҙәрҙең үҫеүен теларш тип атайҙар һәм ғәҙәттә 9-10 йәштә бәлиғ булалар. Артабанғы үҫеше, ғәҙәттә, гормондар тәьҫире аҫтында бәлиғ булған осорҙа, ғәҙәттә, 2-3 йыл дауам итә. Был осорҙа инә организм репродуктив функция башҡарырға әҙерләнә: йомортҡа аналыҡтарҙа өлгөрә башлай, овуляция барлыҡҡа килә, һөҙөмтәлә күрем (менархия) барлыҡҡа килә.

Түштәрҙең ҙурлығы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Күкрәктең ҙурлығы һәм формаһы индивидуаль була. Ҡатын-ҡыҙ күкрәгенең ҙурлығы буйынса айырым айырмалар аҫты май ҡатламының ҡалынлығына бәйле. Күкрәк формаһы (баҫып йәки баҫып тороу) һөтимәр биҙ ҡамалған тоташтырғыс туҡыма капсулаһының ныҡлығына һәм һығылмалылығына бәйле. Шулай итеп, күкрәктең ҙурлығы ла, формаһы ла ҡатын-ҡыҙҙың имеҙеү һәләтенә йоғонто яһамай. Күкрәк ҙурлығы, ҡағиҙә булараҡ, брас үлсәменә ҡарата ҡулланыла. Күкрәк биҙенең уртаса ҙурлығы гирт буйынса яҡынса 80 см тәшкил итә. Ғәҙәттә һул күкрәге уң күкрәгенән саҡ ҡына ҙурыраҡ була.

Түш ҙурайтыу[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Реконструктив һәм эстетик хирургия өлкәһенә ҡағылышлы күкрәк биҙен тулыландырыу операцияһы. Эстетик, шулай уҡ медицина сәбәптәре буйынса барлыҡҡа килеүе мөмкин.

1889 йылда беренсе тапҡыр шыйыҡ парафин инъекцияһы менән күкрәге ҙурайтыла. XX быуаттың тәүге тиҫтә йылдарында күкрәкте ҙурайтыу өсөн адипоз туҡыма, резина, йөн, гутта-перча, полиэтилен һәм поливинил губка, полиэтилен, полиэстер пенополиуретан, полиуретан, полиэстика һәм тефлонсиликон протездарын ҡулланырға маташалар. Бындай операциялар инфекцияларға, шештәргә, күкрәк деформацияларына, майлы некрозға һәм хроник шешеү реакцияларына килтерә.

1950—1960 йылдарҙа кәм тигәндә 50 000 ҡатын-ҡыҙға төрлө синтетик материалдар, шул иҫәптән шыйыҡ силикон һәм поливинил губкалар индерелә. 1961 йылда Америка хирургтары Т. Кронин һәм Ф. Джероу силикон имплантаттарын эшләй. 1964 йылда француз компанияһы Arion тоҙ менән тултырылған имплантанттар эшләй.

Имплантанттар фибрус капсулаларының барлыҡҡа килтерә, был капсулалы контрактура һәм күкрәк ауыртыуына килтереүе мөмкин. Күкрәктәр асимметрияһын булдыра, емшек тирәһендә һиҙгерлекте боҙа ала.

1950—1960 йылдарҙа кәм тигәндә 50 000 ҡатын-ҡыҙға төрлө синтетик материалдар, шул иҫәптән шыйыҡ силикон һәм поливинил губкалар индерелә. 1961 йылда Америка хирургтары Т. Кронин һәм Ф. Джероу силикон имплантаттарын эшләй. 1964 йылда француз компанияһы Arion тоҙ менән тултырылған имплантанттар эшләй.

Түште тарттырып ҡуйыу[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Күкрәк күтәргесе дропинг туҡымаларын (птозис) төҙәтеү һәм эстетик яҡтан ҡыҫыу өсөн тәғәйенләнгән. Күкрәк күтәргестең төп бурыстары — емшек-ареола комплекстарын юғарыраҡ урынға күсереү, шулай уҡ күкрәктең матур формаһын булдырыу. Ҡайһы бер осраҡтарҙа (мәҫәлән, биҙ туҡымаһы булмаған осраҡта), биҙҙәрҙең юғары проекцияһын алыу өсөн күкрәк биҙен тулыландырыу менән бер рәттән күтәргес яһала. Күкрәкте ҙурайтыу өсөн стандарт хирургик юл менән күкрәк массаһын арттыралар.

Липосакция[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Липосакция ярҙамында артыҡ майҙың ятҡылығы хирургик юл менән алына. Липосакция өс төрлө була: тумесцент, ультратауыш һәм лазер [[]]ярҙамында. Липосакцияға 10 көн ҡалғас, тәмәке тартыу һәм ҡандың ҡуйырыуына йоғонто яһаусы дарыуҙар ҡабул итеү тыйыла. Пациентҡа эсәкте таҙартыу процедураһын үтергә һәм бөтә кәрәкле анализдарҙы үтергә ҡушыла. Операция урындағы йәки дөйөм анестезия менән башҡарыла һәм 30 минут самаһы түгел дауам итә.

Редукцион маммопластика[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Редукцион маммопластика гигантомастия булғанда һәм биҙ һәм адипоз (артыҡ май) туҡымаларҙы һәм артыҡ тирене алып ташлау юлы менән һөт биҙҙәре күләмен кәметеүгә йүнәлтелгән. Ҡатын-ҡыҙҙың һөт биҙҙәре йөклөлөк, дөйөм эндокрин боҙолоуҙар һәм һимереү ваҡытында ҙурая. Күпселек пациенттарҙа маммопластиканы кәметеүҙең төп күрһәткесе булып ауыр птоз һөтимәр биҙҙәре тора, был ҡатын-ҡыҙға физик һәм әхлаҡи уңайһыҙлыҡ тыуҙырыуы мөмкин. Ҡайһы бер ҡатын-ҡыҙҙар умыртҡа һөйәгенең ауыртыуына, шулай уҡ бюстгальтерҙың ҡыҫып тороуы арҡаһында яурындарҙа тәрән һыҙаттар барлыҡҡа килеүенә зарлана. Һөтимәр биҙҙәрҙең гипертрофияһы хроник мастит һәм мастопатия менән оҙатыла ала. Һөт биҙҙәре ауырыуҙары һәм ауыр сирҙәр булғанда был операция эшләнмәй.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. Beyond comparison: sex and … — Google Books
  2. Мазурин А. В., Воронцов И. М. Пропедевтика детских болезней. — 1-е изд. — М.: Медицина, 1986. — С. 303. — 432 с. — 100 000 экз.
  3. Жуковский М. А. Детская эндокринология. — 3-е изд. — М.: Медицина, 1995. — С. 632. — 656 с. — 8000 экз. — ISBN 5-225-01167-5.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]