Әсәнов Фәнил Абдулһаҙый улы

Әсәнов Фәнил Абдулһаҙый улы
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	СССР  Рәсәй
Тыуған көнө	30 декабрь 1929({{padleft:1929|4|0}}-{{padleft:12|2|0}}-{{padleft:30|2|0}})
Тыуған урыны	Боҙаяҙ ауылы, Стәрлетамаҡ кантоны, Башҡорт АССР-ы, РСФСР, СССР
Вафат булған көнө	31 ғинуар 1995({{padleft:1995|4|0}}-{{padleft:1|2|0}}-{{padleft:31|2|0}}) (65 йәш)
Вафат булған урыны	Өфө, Рәсәй
Һөнәр төрө	шағир, драматург
Ойошма ағзаһы	СССР Яҙыусылар союзы, СССР Журналистар союзы[d] һәм Советтар Союзы Коммунистар партияһы
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре	Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре[d] (1976)

Әсәнов Фәнил Абдулһаҙый улы (30 декабрь 1929 йыл — 30 ғинуар 1995 йыл) — журналист, яҙыусы, шағир һәм драматург, йәмәғәт эшмәкәре. РСФСР-ҙың (1980) һәм Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1976).

Биографияһы

• 1948 йылда Боҙаяҙ районында урта мәктәпте тамамлай, гәзетала эшләй;
• 1953 йылда ВЛКСМ-дың Боҙаяҙ район комитетының беренсе секретаре итеп һайлана;
• 1955 йылда «Башҡортостан әҙәбиәте» журналында «Шоферҙар» исемле беренсе хикәйәһе баҫыла;
• 1955—1959 йылдарҙа Өфөлә Юғары партия мәктәбендә уҡый;
  
• 1959 йылдан — «Ҡыҙыл тан» республика гәзите редакцияһында эшләй
• 1960 йылда «Йүкәләр сәскә атҡанда» исемле беренсе хикәйәләр йыйынтығы баҫыла;
  
• 1963 йылда Башкорт АССР-ы Журналистар союзының яуаплы секретары итеп һайлана;
  
• 1970 — 1984 йылдарҙа СССР Тыныслыҡты һаҡлау комитетының Башҡортостан бүлексәһе яуаплы секретаре;
  
• 1984 йылдан — профессиональ яҙыусы.

Ижады

Сәсмә әҫәрҙәре

• Йүкәләр сәскә атҡанда. Хикәйәләр. Өфө, Башҡорт китап нәшриәте, 1960, 122 бит (башҡорт телендә)
• Чапай командаһы. Хикәйә. Өфө, Башҡорт китап нәшриәте, 1962, 92 бит (башҡорт телендә)
• Вәғәҙә. Повесть. Өфө, Башҡорт китап нәшриәте,, 1965, 154 бит (башҡорт телендә)
• Урмансы малайы. Повесть. Өфө, Башҡорт китап нәшриәте,, 1966, 95 бит (башҡорт телендә)М., «Дет.лит.», 1972, 110 бит (рус телендә)
• Журавли возвращаются вновь. Повесть и рассказы. Өфө, Башҡорт китап нәшриәте,, 1968, 212 бит (башҡорт телендә; М., 1981, 223 бит (рус телендә)
• Япраҡтарҙы сәскәләр янырта. Повесть һәм хикәйәләр . Өфө, Башҡорт китап нәшриәте,, 1970, 172 бит (башҡорт телендә)
• Һайланған мөхәббәт. Повесть һәм хикәйәләр . Өфө, Башҡорт китап нәшриәте,, 1971, 176 бит (башҡорт телендә)
• Йондоҙҙар яуғанда. Повестәр. Өфө, Башҡорт китап нәшриәте,, 1974, 318 бит (башҡорт телендә)
• Мөғәлимә апай. Хикәйәләр . Өфө, Башҡорт китап нәшриәте,, 1978, 176 бит (башҡорт телендә)
• Мөхәббәт һағышһыҙ булмай. Повесть. Башҡорт китап нәшриәте, 1979, 263 бит (башҡорт телендә)
• Уттар ғына ҡалды. Повести. Башҡорт китап нәшриәте, 1981, 274 бит (башҡорт телендә)
• Ышаныс. Роман. Башҡорт китап нәшриәте, 1985, 294 бит (башҡорт телендә)
• Ҡынғыраулы гармун. Повесттәр һәм хикәйәләр. Башҡорт китап нәшриәте, 1988, 112 бит (башҡорт телендә)

Драма әҫәрҙәре

• «Тол ҡатындар» (« Япраҡтарҙы сәскәләр янырта» повесы буйынса) ,
• комедия «Кин урамдар тар ине» (Нәжиб Асанбаев менән берлектә),
• «Күнелдән һөйләшеүҙәр»,
• «Ал тандар».

Шиғырҙары

Йырҙарға һүҙҙәр ижад итеүсе булараҡ та билдәле. Уның «Янғантау баҫҡыстары», «Иҫләйһенме, иркәм?», «Әйтмәгеҙ һеҙ, әсәйҙәргә ауыр һүҙ» һәм башҡалар кин билдәле йырҙар һанала.

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

• Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1976)
• РСФСР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1980)

Хәтер

• Өфөлә Достоевский урамының Фәнил Әсәнов йәшәгән 102/3 йортона мемориаль таҡтаташ ҡуйылған
• Яҙыусынын исемен Боҙаяҙ урта мәктәбе йөрөтә.

Әҙәбиәт

• Узиков Ю. Яҙыусы хаҡында унын китаптары һөйләй // Интернет-гәзит "БАШхәбәр".
• Байымов Р. Фәнил Әсәнов.

Сығанаҡтар

• Гайнуллин М. Ф., Хусаинов Г. Б. Писатели Советской Башкирии. Биобиблиографический справочник. Оформление А. Королевского. Башкирское книжное издательство, Уфа, 1977, 416 стр.  (рус.)  (Тикшерелеү көнө: 27 декабрь 2020)
• Ғәйнуллин М. Ф., Хөсәйенов Ғ. Б. Совет Башҡортостаны яҙыусылары. Библиографик белешмә. Тулыландырылған, төҙәтелгән икенсе баҫма. — Өфө; Башҡортостан китап нәшриәте, 1988. — 400 бит.  (Тикшерелеү көнө: 27 декабрь 2020)
• Писатели земли башкирской. Справочник / Сост.: Р. Н. Баимов, Г. Н. Гареева, Р. Х. Тимергалина. — Уфа: Китап, 2006. — 496 с. (рус.)  (Тикшерелеү көнө: 27 декабрь 2020)
• Писатели земли башкирской. Справочник / (сост.: Р. Н. Баимов, Г. Н. Гареева, Р. Х. Тимергалина). Переработанное и дополненное второе издание. — Уфа: Китап, 2015. — 672 с. ISBN 978-5-295-06338-1  (рус.)  (Тикшерелеү көнө: 27 декабрь 2020)

Һылтанмалар

• Әсәнов Фәнил Абдулһаҙый улы // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 27 декабрь 2020)

Башҡортостан Республикаһының Әхмәтзәки Вәлиди исемендәге Милли китапханаһының электрон бүлегендә

• башҡорт телендәге әҫәрҙәре