Анна Иоанновна битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Государственный деятель
| титул = Рәсәй императрицаһы
| имя = Анна Иоанновна
| порядок-жен = 4
| изображение =Louis Caravaque, Portrait of Empress Anna Ioannovna (1730).jpg
| описание изображения =
| флаг           = Imperial Standard of the Tsar of Russia (1700).svg
| флаг2          =
| периодначало = 15 ([[26 февраль|26]]) февраль [[1730]]
| коронация = 28 апрель ([[9 май]]) [[1730]]
| периодконец = 17 [[28 октябрь|(28)]] октябрь [[1740]]
| предшественник = [[Пётр II]]
| преемник = [[Иван VI]]
| титул_2  = Курляндия һәм Семигалия герцогиня-консорты 
| флаг_2   = Flag of Courland (state).svg
| флаг2_2   = Wapen hertogen van Koerland Kettler groot.svg
| периодначало_2 = [[1698]]
| периодконец_2  = [[1730]]
| предшественник_2 = [[Елизавета София Бранденбургская]]
| преемник_2       = [[Иоанна Магдалина Саксен-Веинсенфелская]]
| дата рождения = 7.2.1693 (28.1)
| место рождения = {{ТУ|Мәскәү}}
| дата смерти = 28.10.1740 (17)
| место смерти = {{ВБУ|Санкт-Петербург|Санкт-Петербургта}}
| супруг = [[Кеттлер Фридрих Вильгельм|Фридрих Вильгельм (герцог Курляндский)]]
| династия = [[Романовтар]]
| отец = [[Иван V]]
| мать = [[Салтыкова Прасковья Фёдоровна|Прасковья Фёдоровна]]
| награды = {{{!}}
{{!}}{{Орден Андрея Первозванного}} {{!}}{{!}} {{Орден Святой Екатерины 1 степени}}
{{!}}}
| монограмма = Imperial Monogram of Empress Anna of Russia.svg
| ширина монограммы = 50px
| викисклад = Anna of Russia
}}
'''А́нна Иоа́нновна''' (А́нна Ива́новна) — Романовтар династияһынан [[Бөтә Рәсәй императорҙары|Рәсәй императрицаһы]].
Батша [[Иван V]] ([[Петр I]] ҡустыһы һәм хакимдашы) Прасковья Фёдоровнанан тыуған ҡыҙы.

[[1710]] йылда [[Курляндия]] герцогы Фридрих Вильгельмға кейәүгә бирелә; 4 айҙан тол ҡалып, Курляндияла ҡала. [[Пётр II]] үлгәндән һуң, 1730 йылда Юғары йәшерен совет уны Рәсәй тәхетенә вәкәлләттәре сикләнгән монарх итеп саҡыра. Әммә ул Юғары советы таратып бөтә власты үҙ ҡулына ала.

Уның хаким иткән йылдары тарихҡа һөйәре (фаворит) Бирон исеменән ''бироновщина'' булып кереп ҡала.

== Тәхеткә ултырыуына тиклем ==
[[1682]] йылдан Рәсәй тәхетендә бер туғандар [[Пётр I]] һәм [[Иван V]] батшалыҡ итә. [[1684]] йылда Иван (Иоанн) Прасковья Фёдоровнаға өйләнә, һәм уларҙың 5 ҡыҙы тыуа. Уртансы ҡыҙҙары Анна [[1693]] йылда тыуа.

[[1710]] йылда Пётр I [[Балтик буйы]]нда Рәсәй йоғонтоһон көсәйтеү өсөн Аннаны Курляндия герцогы Фридрих-Вильгельмға кейәүгә бирә. Никах 31 октябрҙа Петербургта үтә. Бынан һуң яңы өйләнешеүселәр ваҡытын мәжллестәрҙә үткәрә. [[1711]] йылда үҙ биләмәлеренә ҡайтышлай Фридрих-Вильгельм, мәжллестә саманан артыҡ эсеүҙән вафат була.

[[Петр I]] талабы буйынса Анна [[Латвия]]ның [[көнсығыш]]ындағы Митав ҡалаһында йәшәй. Биләмә менән Рәсәй вәкиле, Аннаның һөйәре П. М. Бестужев-Рюмин идара итә. Анна граф Моричҡа кейәүгә сығырға ризалығын бирә. Шул ваҡыт Аннаның тормошона 28 йәшлек дворян Эрнест-Иоганн Бюрен килеп керә һәм тормошоноң һуңғы көндәренә тиклем ҙур йоғонто яһай.

== Тәхеткә ултырыуы ==
[[1730]] йылдың 19 ғинуарында [[Пётр II]] үлгәс, Юғары йәшерен совет Рәсәйҙең киләсәге тураһында кәңәшләшә башлай. Мәсьәлә еңелдән булмай — Романовтар династияһында ир тоҡомонан вариҫтар ҡалмай.

Ҡатын-ҡыҙ тоҡомонан бер нисә кандидатураны ҡарағас, совет 19 йыл Курляндияла йәшәгән Анна Иоанновнала туҡтала. Аннаның Рәсәйҙә фавориттары һәм партиялары булмағанға күрә, был кандидатураны барыһы ла хуплай. Анна ышанып барыусан, йыуаш булып күренә. Форсаттан файҙаланып, совет Анна менән, ысын власть Юғары йәшерен совет ҡулында, ә монарх тик вәкиллек эшен алып бара, тигән килешеү төҙөй.
28 ғинуарҙа Анна килешеүгә ҡул ҡуя. Был килешеү буйынса Анна Иоанавна, Юғары совет менен килешмәйенсә, һуғыш башлай алмай, солох килешеүе төҙөй алмай, яңы һалым индерә алмай, ҡаҙна менән идара итә алмай, полковниктан юғарыраҡ дәрәжә бирә алмай, аҫаба ерҙәрҙе ала алмай, дворяндарҙың мөлкәтен һәм ғүмерен судһыҙ ала алмай, үҙенең вариҫын иғлан итә алмай.

15 февралдә ул тантаналы рәүештә Мәскәүгә килеп керә. Ғәскәр һәм юғары дәүләт чиндары батшабикәга ант бирә. Анттың яңы формаһында идара итеү формаһы һәм Юғары йәшерен совет тураһында бер һүҙ ҙә булмай.

1730 йылдың 25 февралендә бер төркөм дворян һәм офицерҙар Анна Иоанновнаға бөтә власты үҙ ҡулығыҙға алығыҙ, тигән үтенес ҡағыҙы тапшыра. Хаким үтенесте ҡабул итә.

1 мартта халыҡ императрицаға, тулы самодержавие шарттарында, икенсе тапҡыр ант бирә.

Хакимлыҡ осоронда Анна Иоанновнаны дәүләт эштәре ҡыҙыҡһындырмай. Ил менән фавориты Бирон, баш етәкселәр Головкин, кенәз Черкасский, эшке эштәр менән Остерман, хәрби эштәр менән фельдмаршал Миних идара итә.

{{Рәсәй императорҙары}}

{{rq|sources}}
{{Politic-stub}}
{{Ru-hist-stub}}
[[Категория:Рәсәй императорҙары]]