Бернат Мункачи битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Учёный 
|Имя                  = Бернат Мункачи
|Оригинал имени       = Munkácsi Bernát
|Изображение                 = Munkacsi Bernat.jpg
|Ширина               = 
|Описание изображения              = 
|Дата рождения        = 12.03.1860
|Место рождения       = [[Австро-Венгрия]], {{ТУ|Трансильвания|Румынияла}}, [[Надьварад]] 
|Дата смерти = 21.09.1937
|Место смерти = [[Венгрия]], {{МестоСмерти|Будапешт}}
|Гражданство ={{флагификация|Австро-Венгрия}}→ {{флагификация|Венгрия}}
|Научная сфера = [[этнография]], [[тел ғилеме]], [[финно-угроведение]], [[фольклористика]]
|Место работы =Венгрия Фәндәр академияһы
|Альма-матер = [[Будапешт университеты]]
|Научный руководитель = 
|Знаменитые ученики = 
|Известен как =
|Награды и премии =
|Роспись =
|Ширина росписи =
|Сайт =
}}
'''Бе́рнат Му́нкачи''' ({{lang-hu|Munkácsi Bernát}}, [[12 март]] [[1860 йыл]] — [[21 сентябрь]] [[1937 йыл]]) — [[мадьяр]] телсеһе, этнограф, әҙәбиәт белгесе һәм фольклорсы. 1910 йылдан Венгрия Фәндәр академияһы академигы.

== Биографияһы ==
1860 йылдың 12 мартында [[Австро-Венгрия]]ның [[Трансильвания]] провинцияһындағы Надьварад ҡалаһында (хәҙерге [[Румыния]]ның Орадя ҡалаһы) тыуған.

[[1882 йыл]]да Будапешт университетын тамамлай һәм артабанғы үҙенең тормошон тулыһынса Волга буйы һәм Көнбайыш Себерҙең [[Фин-уғырҙар|фин-уғыр]] һәм [[төрки халыҡтар]]ын ([[удмурттар]], [[хантылар]], [[мансилар]], [[сыуаштар]], [[башҡорттар]] һ.б.) һәм уларҙың [[мадьярҙар]] менән тел һәм мәҙәни бәйләнештәрен өйрәнеүгә бағышлай.

[[1885 йыл]]да төбәк халҡын өйрәнеү маҡсатында [[Өфө губернаһы]]на килә һәм уның 6 өйәҙендә була.

Мункачи «Ethnographia» журналының баш мөхәррире була, «Keleti Szemle» журналын нигеҙләй. [[1904 йыл]]да Урта һәм Көнсығыш Азия халыҡ-ара йәмғиәтенең Венгрия комитетын ойоштора.

[[1915]]-[[1916 йыл]]дарҙа Мункачи [[Эстергом]] лагерендә була, бында [[Беренсе донъя һуғышы]] осоронда [[Рәсәй империяһы]]ның әсиргә эләккән 25 удмурт һалдатынан тексттар яҙып ала.

Бернат Мункачиның төп фәнни хеҙмәттәре сағыштырма тел ғилеменә, төркиәткә, иранистикаға һәм этнографияға бағышланған. Уның практик (тел текстарының ғәйәт ҙур тупланмаһы) һәм теоретик (Волга буйы һәм Көнбайыш Себер халыҡтарының тарихы, сағыштырма тел һәм диалектология ғилеме буйынса һығымталары) тикшеренеүҙәре хәҙерге ваҡытта ла актуаль һәм мөһим булып ҡала.

== Төп хеҙмәттәре ==

* Votják nyelvmutatványok. Ugor füzetek 5., Budapest, 1884.
* Votják népköltészeti hagyományok., Budapest, 1887.
* A votják nyelv szótára., Budapest, 1890—1896.
* Vogul népköltési gyűjtemény. köt I—IV., Budapest, 1892, 1892, 1893, 1896. (A jegyzeteket tartalmazó 2. kötetek megjelenési évei: 1902, 1910, 1952, 1963 &ndash; az utóbbi kettőt Kálmán Béla rendezte sajtó alá; a II. részhez egy 3. kötet is megjelent 1921-ben.)
* A vogul nyelvjárások szóragozásukban ismertetve., Budapest, 1894.
* Déli osztják szójegyzék. (Pápai Károly gyűjtése alapján). Ugor füzetek 12., Budapest, 1896.
* Árja és kaukázusi elemek a finn-magyar nyelvekben I., Budapest, 1901.
* Volksbräuche und Volksdichtung der Wotjaken., MSFOu 102. Herausgeben von D. R. Fuchs, Helsinki, 1952.

== Әҙәбиәт ==

* Munkácsi N. Egy nagy Magyar Nyelvész. I.M.I.T Kiadása, Budapest, 1943.
* Kálmán B., Munkácsi Bernát emlékezete, «Magyar Tud. Akad., Nyelves Irodalomtudományi Osztályának Közleményei», 1960, 16 köt., № 1—4.
* Kálmán B. Munkácsi Bernát. A Magyar múlt tudósai. Akadémiai Kiadó, Budapest, 1981.
* Венгерские учёные и пермская филология., Устинов, 1987.
* Уваров А. Н. Подарок Мункачи., Ижевск, 1983.

{{навигация}}

== Һылтанмалар ==
* [http://bse.sci-lib.com/article079029.html Бернат Мункачи в БСЭ]

[[Категория:Венгрия этнографтары]]
[[Категория:Финно-угроведы]]
[[Категория:Унгаристы]]
[[Категория:Венгрия төркиәтселәре]]
[[Категория:Австро-Венгрияла тыуғандар]]
[[Категория:Будапешт университетын тамамлаусылар]]