Германия коммунистар партияһы битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Партия
| название партии = Коммунистическая партия Германии
| название на языке оригинала = Kommunistische Partei Deutschlands
| логотип = Flag of the Communist Party of Germany.svg
| ширина логотипа = 200px
| лидер = Эрнст Тельман.
| дата основания = 30 декабря 1918
| дата роспуска = март 1933
| союзники = 
| идеология = [[Коммунизм]] ,[[социализм]] , [[марксизм]]
| количество членов = 225.000 (1923) <br> 360.000 (1932)
| партийная печать = «Die Rote Fahne»
| персоналии = члены Коммунистической партии Германии
| штаб-квартира = 
| девиз = 
| гимн = Интернационал.
| официальный сайт = 
}}

Германия коммунистар партияһы (КПГ)- ({{lang-de|Kommunistische Partei Deutschlands}}, '''KPD'''), XX быуаттың беренсе яртыһында Германияла иң эре сәйәси партияларҙың береһе. Рәсәйҙәге 1917 йылғы революция тәҫьире аҫтында барлыҡҡа килгән һул яҡ партия.

== Тарихы ==

=== Тәүге йылдар: 1919—1921 ===
[[Файл:Stinnes kpd1920.jpg|right|thumb|200px|«Диктатура [[Стиннес, Гуго|Стиннеса]] или диктатура пролетариата?» (плакат КПГ, 1920 год)]]
Уға 1918 йылдың 29 декабренән 1919 йылдың 1 ғинуарына тиклем барған [[Союз Спартака|«Спартак союзы»]] менән һул яҡ радикал немец социал-демократтарының дөйөм герман конференцияһында Берлинда нигеҙ һалына . 1918 йылдың 30 декабрендә Германия коммунистар партияһының ойоштороу съезы үткәрелә. Яңы партияның етәкселәре итеп  [[1914]] йылда [[Беренсе донъя һуғышы]]на ҡаршы сыҡҡан һул Германия социал-демократтары — [[Роза Люксембург]], [[Карл Либкнехт]], [[Тышка, Ян|Лео Йогихес]] һәм башҡалар инә.

Либкнехт менән Люксембург ҡораллы көрәш яҡлы була. Монархия ҡолатылғандан һуң власҡа килгән социал-демократик хөкүмәт революцион процесстарҙы тотҡарларға тырыша.  Германияның хәрби министры социал-демократ [[Носке Густав|Густав Носке]] " үҙҙәре теләп яҙылған отрядтар " ([[фрайкор]]) төҙөй. Фрайкорҙар революционерҙарға ҡаршы көрәштә әүҙемлек күрһәтә. Һуңыраҡ, фрайкорҙың бер өлөшө нацистар менән берләшә. 1919 йылдың ғинуарында Берлиндағы спартаксылар күтәрелешен баҫтырған саҡта Носкеның фрайкоры ағзалары Люксембург менән Либкнехтты урлай һәм уларҙы йәшерен рәүештә ултерә. Партияның лидеры булып [[Лео Йогихес]] һайлана.

1919 йылдың мартында Йогихес үлтерелгәндән һуң,партияны Пауль Леви етәкләй. Ул саҡта партиялағы билдәле эшмәкәрҙәр: [[Клара Цеткин]], [[Фрёлих, Пауль|Пауль Фрёлих]], [[Эберлейн, Гуго|Гуго Эберлейн]], [[Меринг, Франц|Франц Меринг]], [[Тальгеймер, Август|Август Тальгеймер]] һәм [[Мейер, Эрнст|Эрнст Майер]].

1919 йылдың мартында Мәскәүҙә [[Коминтерн|Коммунистик интернационал]] (бөтә донъя революцияһы штабы) булдырылғандан һуң, Германия коммунистар партияһы уның секцияһына әйләнә. 1920 йылдың яҙында партия ике өлөшкә бүленә. Һул коммунистар партиянан сығып, яңы Германия коммунистик эшселәр партияһын төҙөй (КАПД). Һул коммунистарҙың лидерҙары- [[Маттик Пауль|Пауль Маттик]], [[Рюле Отто|Отто Рюле]] һәм башҡалар.

Компартия етәксеһе Пауль Леви социал-демократтар һәм «Германияның бойондороҡһоҙ демократик партияһы» менән хеҙмәттәшлек яҡлы була. Шул сәбәпле 1920 йылда бойондороҡһоҙ демократтарҙың күбеһе коммунистар партияһына ҡушыла . Леви революцияны ашыҡтырмаҫҡа өндәй. 1921 йылдың февралендә Мәскәүҙең « һөжүмгә барыу стратегияһы» менән килешмәй, Үҙәк комитеттан сыға. Партияның яңы етәкселәре [[Брандлер, Генрих|Генрих Брандлер]] менән [[Тальгеймер, Август|Август Тальгеймер]] була. 1921 йылдың мартында Урта Германияла коммунистар һәм социал-демократтарҙың ҡораллы күтәрелеше башлана.

===  1923 йыл. Революция уңышһыҙ тамамлана ===
{{main|Коммунистическое восстание в Германии в октябре 1923 года}}

1923   йыл—Германияла революцияның күтәрелеш осоро. Эшсе забастовкалар  [[Куно, Вильгельм|Вильгельм Куно]]  хөкүмәтенең   отставкаһына килтерә .  Был осорҙа Германияла  коммунистарҙың  эшселәргә йоғонтоһо бик көслө   була.  Ләкин компартия етәкселәре революцион процестың уңышына бик ышанып етмәй.  1923    йылдың майында [[Карл Радек]]   коммунистар етәкселегенә :
{{начало цитаты}}«Бөгөн беҙ   пролетариат  диктатураһын  урынлаштыра алмайбыҙ,  бының өсөн төп шарт  юҡ— эшселәрҙең күпселеге   революция яҡлы  түгел »{{конец цитаты}}, ти.
Илдә август айында башланған  [[гиперинфляция]]   забастовкаларға килтерә.Забастовка Берлинда башланып,  бөтә илде солғап ала. Хөкүмәт отставкаға киткәс,  ГКП етәкселәре   был хәлде  тикшерер өсөн   Мәскәүгә китә.

[[Коминтерн]]  етәкселеге Германияла революция өсөн ваҡыт еткән тип иҫәпләй. Троцкий  революцияның аныҡ көнөн билдәләргә  тәҡдим итә. Радек  менән  Брандлер бының менән риза булмай <ref name="sewell">Р. Сьюэлл. [http://www.marxist.com/germany/chapter5.html От революции к контрреволюции] (1988) {{ref-en}}</ref>.  Күп кенә урындарҙа пролетариаттың  ҡораллы  отрядтары  булдырыла; октябрҙә Саксония менән  Тюрингияла   һул социал-демократтарҙан һәм коммунистарҙан торған «эшсе хөкүмәттәре» төҙөлә  <ref name="bse1">БСЭ 3-го изд. [http://bse.sci-lib.com/article063387.html Коммунистическая партия Германии]</ref>.  1923 йылдың башынан көҙөнә тиклем  компартия ағзалары һаны 225   меңдән  400   меңгә тиклем арта. Партия  көн һайын  42   гәзит, бер нисә журнал  сығара, уның  20 типографияһы, бер нисә китап магазины була <ref>{{книга
 |автор         = 
 |часть         = 
 |заглавие      = Всемирная история: Мир в период создания СССР
 |оригинал      = 
 |ссылка        = 
 |ответственный = 
 |издание       = 
 |место         = Минск—Москва
 |издательство  = «Харвест», «[[АСТ (издательство)|АСТ]]»
 |год           = 2000
 |том           = 21
 |страницы      = 332
 |страниц       = 416
 |серия         = Всемирная история
 |isbn          = 985-433-713-8
 |тираж         = 10 200
}}</ref>.

Президент  [[Эберт, Фридрих (политик)|Фридрих Эберт]]  ярҙамы менән  [[рейхсвер]]   Саксония һәм Тюрингия хөкүмәтенә баҫым яһай башлай. Эшселәр отрядтарын   ҡоралһыҙландырыу тураһында бойороҡ сығарыла. Был ультиматум үтәлмәгәс,  1923  йылдың  21 октябрендә хөкүмәт яҡлы ҡораллы көстәр Саксонияға инә.

ГКП етәкселәре   ҡораллы  восстаниенан баш тарта, тик  был ҡарарҙы  еткерергә тейешле кеше  Гамбургҡа барып  өлгөрмәй.  Бында  коммунистар ҡораллы восстание башлай. 23 октябряҙә  1 300 ГКП ағзаһы  17 полиция  участкаһын ала, эшсе райондарҙа [[баррикада]]лар төҙөлә.Баш күтәреүселәр дөйөм забаствкаға саҡырып, листовкалар  тарата. Гамбургтың  эшселәр  районында   восстание өс көндән һуң баҫтырыла<ref name="sewell"/>.

1923 йылдың ноябрендә партия тыйыла , 1924  йылдың яҙына тиклем ул легаль булмаған эшмәкәрлек алып бара. 1924 апрелендә   ГКП-ның 9-сы съезы  килеп тыуған хәлде тикшерә, бынан тыш капитализмдың стабилләшкән осоронда  партия эшмәкәрлеге  перспективалары тикшерелә. Брандлер  менән уның яҡлылар ГКП Үҙәгенән сығарыла<ref name="bse1"/>. Брандлер  менән  Тальгеймер ВКП(б)лағы уң оппозиция  яҡлы була, улар 1929  йылда ГКП-нан сығарылалар,  һәм   “Коммунистик  партия— Оппозиция”   ойошмаһын  нигеҙләй.

=== Фишер менән  Маслов: 1924—1925 ===

[[Файл:Schluss mit diesem System - Wahlplakat der KPD, 1932.jpg|thumb|200px|left|Плакат КПГ «Покончим с этой системой» (1932)]]
Брандлер  менән  Тальгеймер   етәкселектән алынғас, яңы компартия   етәкселәре  - [[Фишер, Рут|Рут Фишер]] ,  [[Маслов, Аркадий|Аркадий Маслов]]  һайлана.Улар партияның ультра һул яғында тора,  Вернер Шолем  менән [[Артур Розенберг]] улар яҡлы була .  Яңы етәкселәр  бойондороҡһоҙ «ҡыҙыл профсоюздар» төҙөү менән мауыға, был  компартияның эшселәргә булған йоғонтоһон кәметә. 1922 йылдағы профсоюздар конгресына  88 коммунист делегат булып барһа,  1925  йылда тик 4  була<ref name="sewell"/>. ГКП  менән Коминтерн  араһында аңлашылмаусылыҡ  булыу сәбәпле Фишер  менән  Масловты партия етәкселегенән алына  .

=== Тельман — Реммеле — Нейман: 1925—1933 ===

[[Эрнст Тельман]], [[Реммеле, Герман|Герман Реммеле]]  һәм [[Нейман, Гейнц|Гейнц Нейман]]  партияның яңы етәкселәре  булып һайлана. Яңы етәкселәр  ультра   һул курстан баш тарта. Компартия профсоюздар берҙәмлегенә саҡыра<ref name="sewell"/>. 1926  йылда  Троцкий менән Зиновьев   (СССР) берләшкәндән һуң, Фишер  менән  Маслов ВКП (б)-ның [[Левая оппозиция в РКП(б) и ВКП(б)#Объединенная оппозиция: 1926—1927 годы|берҙәм оппозиция]]   төркөмөн яҡлап сыға. ГКП-нан  ҡыуылғандан һуң улар 1926  йылда [[Ленинбунд]]  (Ленин союзы) булдыра. 1928  йылда  компартия өсөн   10,6 %  һайлаусылар тауыш бирә ( [[Рейхстаг (Веймарская республика)|рейхстаг]] та  54  урын).

1928 йылда   халыҡ-ара кимәлдә бер нисә тапҡыр уңышһыҙлыҡҡа осрағандан һуң, Коминтерн «өсөнсө осор» тигән тактикаға күсә. Был тактика  элементтарының береһе -« [[социал-фашизм]]   теорияһы». Был теорияға ярашлы  буржуаз   демократия (  шулай уҡ социал-демократия  ) менән  фашист  диктатураһы  араһында бер ниндәй ҙә айырма юҡ<ref>Л. Д. Троцкий. [http://www.magister.msk.ru/library/trotsky/trotl016.htm Немецкая революция и сталинская бюрократия] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111202222134/http://www.magister.msk.ru/library/trotsky/trotl016.htm |date=2011-12-02 }} (1932)</ref>.   Был теорияға ярашлы, 1931  йылдың апрелендә Коминтерн  башҡарма комитеты   ултырышында социал-демократтар менән  хеҙмәттәшлектән баш тартыу  тураһында ҡарар ҡабул ителә. Ултырышта  Эрнст Тельман Германиялағы рейхстагҡа һайлауҙарҙа  НСДАП|национал-социалистар]]ҙың   уңышы тураһында һөйләй.  1930 йылдың  14 сентябрендә үткән һайлауҙарҙа   фашистар ( НСДАП)  18,3 %  тауыш йыя (  1928 йылда 2,6 % ) . Тельман үҙ сығышында:
{{начало цитаты}}« 14 сентябрҙән һуң ,  национал-социалистарҙың  ҙур еңеүенән һуң  улар яҡлы кешеләр бик күпте көткәйне.  Шулай ҙа беҙ  эшселәр араһында, бигерәк тә социал-демократтар яҡлылар араһында, тарала башлаған паникаға  бирешмәнек.Беҙ айыҡ аҡыл менән  ныҡлы итеп  шуны әйттек,  14 сентябрь  ниндәйҙер мәғәнәлә Гитлер өсөн иң шәп көн булды,  ләкин унан һуң яҡшыраҡ көндәре булмаясаҡ, тик  насарыраҡтары ғына буласаҡ <ref name="deutscher1">И. Дойчер. Троцкий в изгнании. — М.: Издательство политической литературы, 1991. — сс. 195—196</ref>».{{конец цитаты}}

Был тактиканың   мәғәнәһе Пруссияның социал-демократик  хөкүмәтенә ышаныс буйынса   «ҡыҙыл референдум»да ( 1931 ) күренә . Башта был референдумды  национал-социалистар талап итә. Улар  « Версаль  солохоноң  ҡоллоҡ һәм мыҫҡыл итеүенә риза булған»  социал-демократтар партияһына  ҡаршы  «халыҡ революцияһы»на   өндәй . Коммунистар  партияһы шулай уҡ Пруссия хөкүмәтенә ҡаршы  тауыш бирә <ref name="deutscher1"/>.

1932  йылғы  һайлауҙарҙа компартия   үҙ тарихында  иң  күп тауыш йыя (16,9 % ).
[[File:Ernst-Thaelmann.jpg|left|thumb|200px|Ernst Thälmann statue in [[Weimar]].]]

===  Германия нацистар ҡулында: 1933—1945 ===
1933 йылдың ғинуарында  национал-социалистар (фашистар) етәксеһе Адольф Гитлер Германия хөкүмәте башлығы (канцлер) итеп тәғейенләнә.  Оҙаҡламай рейхстагта янғын сыға һәм  коммунистарҙы рейхстагҡа ут төртөүҙә ғәйепләп, коммунистар партияһын тыялар, партия эшмәкәрҙәренә ҡаршы  репрессиялар башлана.1933  йылдың  3 мартында ГКП  рәйесе Эрнст Тельман  ҡулға алына. 1933 йыл башында  партияла 300 мең кеше торған, уларҙың яртыһы   эҙәрлекләнеүгә дусар булған, меңдәрсә кеше үлтерелгән, концлагерҙарға, төрмәләргә   ебәрелгән.

Немец коммунистары Германияла ғына репрессияға эләкмәгән. 1400 етәксе немец коммунисының  222 –һе  юҡ ителгән,   178   кеше 1937—1938 йылдарҙа СССР-ҙағы  Оло террор ваҡытында  һәләк булған <ref>[http://www.kas.de/wf/doc/kas_9163-544-1-30.pdf ''Hotel Lux — Die deutsche kommunistische Emigration in Moskau'']</ref>. Коминтерн  башҡарма комитетындағы ГКП вәкәләтлеге  мәғлүмәттәре буйынса,  1938 йылда СССР-ҙа йәшәгән ГКП ағзаларының  70 %  ҡулға алынған<ref>''Ватлин А. Ю.'' «Ну и нечисть». Немецкая операция НКВД в Москве и Московской области. — [[РОССПЭН]], 2012. — 341 с. — С. 17. ISBN 978-5-8243-1710-7</ref>.

Коммунистар социал-демократтар менән бергә   нацизмға   йәшерен  көрәш  алып бара (Ҡаршылыҡ күрһәтеү хәрәкәте). Германия территорияһында  йәшерен төркөмдәр эшләй,  мәҫәлән, Лени Бернер  төркөмөндә  Рудольф Блейль, Гюнтер Клейн, Эмиль Круммель, Ганс Шерхаг, Вальтер Норвиг, Вилли Гарбс, Отто Брайг  ҡатнаша   <ref>Великая Отечественная в письмах./Сост. В. Г. Гришин. М., Политиздат, 1980. Стр. 148—150</ref>.

Ирекле ҡала Данцигта (Гданьск) 1935   йылда   ГКП һайлауҙарҙа ҡатнаша һәм  2  депутат  урыны ала ( 3,37 % ).

1935 йылдың октябрендә  ГКП-ның Брюссель конференцияһы үтә. ГКП-ның бығаса  булған эшмәкәрлегенә  тәнҡит күҙлегенән ҡарап, яңы  йүнәлеш билдәләнелә, социал-демократтар менән бергә фашизмға ҡаршы көрәшергә ҡарар ителә. 1943 йылдың июлендә  ГКП Үҙәк комитеты  башланғысы менән СССР –ҙа [[«Азат Германия» милли комитеты]]  төҙөлә<ref name="bse1" />.

[[1941- 1943]] йылдарҙа Башҡортостандың баш ҡалаһы  [[Өфө]]лә Мәскәүҙән эвакуацияланған [[Коммунистик интернационал]] (Коминтерн)  хеҙмәткәрҙәре йәшәй. Улар араһында немец коммунистары ла була. Өфө главпочтамтынан бөтә Европаға төрлө телдәрҙә радиотапшырыуҙар ойошторола, Кушнаренко ауылында герман ғәскәрҙәре тылында эшләр өсөн төрлө милләт кешеләренән разведчиктар әҙерләнә  (мәҫәлән, һуңыраҡ ГДР тышҡы разведкаһы етәксеһе Маркус Вольф). Мәҫәлән, немец яҙыусыһы-драматург, коммунист Фридрих Вольф (Маркус Вольфтың атаһы) Өфөлә йәшәгән.

[[Файл:Karl Liebknecht Haus.jpg|thumb|300px|right|Дом Карла Либкнехта, штаб-квартира КПГ в 1926—1933 годах. Когда [[Гитлер]] стал канцлером, в этом доме были арестованы лидеры партии. Об истории здания напоминают таблички на двери. Ныне — берлинский офис [[Левые (партия)|партии «Левые»]]]]

[[Файл:Мемориальная доска (Фридрих Вольф) на ул.К.Маркса 17-19 (Уфа).jpg|thumb|300px|right|Өфөлә немец яҙыусыһы, коммунист Фридрих Вольф  йәшәгән өйҙәге  таҡтаташ, Карл Маркс урамы, 17]]

=== Һуғыштан һуң ===
{{main|Коммунистическая партия Германии (1948)}}
1945 йылдың йәйендә  Германияның совет оккупация ГКП-ның Үҙәк кмитеты ҡайтанан тергеҙелә. Эмиграцияла булған коммунистар Германияға ҡайта башлай. 1946 йылдың апрелендә үткән ГКП съезы көнсығыш ерҙәрҙә Германия социал-демократтар партияһы менән берләшеү тураһында ҡарар сығара.  Бер йыл етәксе үҙәкһеҙ йәшәгәндән һуң, 1947  башҡа оккупацияланған ерҙәрҙә ГКП ойошмалары  СЕПГ-ға ҡушылырға  ҡарар итә . 1948 йылда көнбайыш зоналарҙағы  СЕПГ ойошмалары  Германия берҙәм социал-демократтар партияһынан   сығып,  Германия коммунистар партияһын (1948)  иғлан итә. 1956  йылда Германия коммунистар партияһы рәсми рәүештә тыйыла.  1968 йылда ГФР-ҙа яңынан  Германия коммунистар партияһы ойошторола,  1970  йылда  Көнбайыш Берлинда — {{iw|КПГ (восстановительная организация)|КПГ|de|Kommunistische Partei Deutschlands (Aufbauorganisation)}} (яңынан тергеҙелгән),  1971 йылда  ГКП тип кенә атала ( 1980 йылда тарала).  [[1990]] йылда  ГДР-ҙа  ГКП исемендәге яңы партияға нигеҙ һалына. [[ГДР]] ул саҡта [[ГФР ]]-ға ҡушылмағанға, Германияның ике өлөшөн ҡушыу тураһындағы килешеү буйынса был партия 1990 йылдың  3 октябренән һуң да тыйылмай. Партия әле лә йәшәп килә, ләкин бөгөн уның йәмғиәттә тәҫьире көслө түгел тигән фекер йәшәһә лә, Германия халҡы  бөгөн һаман да үҙен "көнбайыш"( коммунистар йоғонтоһо көслө булмаған)  һәм "көнсығыш" (оҙаҡ ваҡыт коммунистар йоғонтоһонда ғәҙел йәмғиәт төҙөргә тырышҡан, был  ғәҙеллек тураһында үҙенсә фекер йөрөткән)  немецтарға бүлеп йөрөтә.

==  ( 1924- се йылдан — Үҙәк Комитет) ГКП Үҙәге рәйестәре ==
* 1919 [[Карл Либкнехт]] һәм [[Роза Люксембург]]
* 1919 [[Тышка, Ян|Лео Йогихес]]
* 1919—1921 [[Леви, Пауль|Пауль Леви]]
* 1921 [[Леви, Пауль|Пауль Леви]] һәм [[Демиг, Эрнст|Эрнст Дёмиг]]
* 1921 [[Мейер, Эрнст|Эрнст Майер]]
* 1921—1924 [[Брандлер, Генрих|Генрих Брандлер]] һәм [[Тальгеймер, Август|Август Тальгеймер]]
* 1924 [[Реммеле, Герман|Герман Реммеле]]
* 1924—1925 [[Фишер, Рут|Рут Фишер]] һәм [[Маслов, Аркадий|Аркадий Маслов]]
* 1925—1933 [[Эрнст Тельман]]
* 1933—1934 [[Шер, Йон|Йон Шер]]
* 1934—1946 [[Вильгельм Пик]]

==  ГКП съездары ==
* 1-се (учредительный) съезд —  1918 йыл 30 декабря —  1919 йыл 1 ғинуар, [[Берлин]];
* 2-се съезд — 20—24 октябрь, 1919 йыл, [[Гейдельберг]];
* 3-сө съезд — 25—26 февраль, 1920 йыл, [[Карлсруэ]];
* 4-се съезд — 14—15 апрель, 1920 йыл, Берлин;
* 5-се съезд — 1—3 ноябрь, 1920 йыл, Берлин;
* 6-се (берләшеү) съезд — 4—7 декабрь,  1920 йыл, Берлин;
* 7-се съезд — 22—26 август, 1921 йыл, [[Йена (город)|Йена]];
* 8-се съезд — 28 ғинуар — 1 февраль, 1923 йыл, [[Лейпциг]];
* 9-се съезд — 7—10 апрель, 1924 йыл, [[Франкфурт-на-Майне]];
* 10-й съезд — 12—17 июль, 1925 йыл, Берлин;
* 1-се дөйөм партия конференцияһы — 30 октябрь, 1925 йыл, Берлин;
* 11-се съезд — 2—7 март, 1927 йыл, [[Эссен]];
* 12-се съезд — 9—15 июнь,1929 йыл, Берлин;
* Дөйөм Германия партия конференцияһы — 15—17 октябрь,  1932 йыл, Берлин;
* Брюссель партконференцияһы (13-сө съезд) —  1935 йыл<ref>Брюссельская конференция проходила в Советском Союзе. «3 октября 1935 года вблизи Кунцева, под Москвой на открытие конференции прибыли 38 делегатов КПГ, конференция проходила вплоть до 15 октября. Чтобы сохранить в тайне место её проведения, обезопасить делегатов и сбить с толку гестапо, она была названа Брюссельской.» — Кюнрих Х. КПГ в борьбе против фашистской диктатуры 1933—1945. — Москва: «Прогресс». — 1986 год. — С. 67</ref>;
* Берн партконференцияһы (14-се съезд) — 30 ғинуар — 1 февраль, 1939 йыл;
* 15-се съезд — 19—20 апрель, 1946 йыл, Берлин.

== Die Rote Fahne ==
Германия коммунистар партияһының үҙәк баҫмаһы (башта «Спартак союзы»ның)-  Die Rote Fahne («Красное знамя» гәзите). Уға 1918 йылдың  9 ноябрендә Карл Либкнехт менән  Роза Люксембург нигеҙ һалған . 1933 йылдың мартынан тыйылған, 1935 йылға тиклем йәшерен сыға,   1935 йылдан Прагала, ә 1936 октябренән  Брюсселдә сыға.  1939 йылдың көҙөнә тиклем сыға<ref>БСЭ 3-го изд. [http://bse.sci-lib.com/article097799.html «Роте Фане»]</ref>.

== Һайлауҙарҙа ҡатнашыу ==
{| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|- bgcolor=lightgrey
! | Выборы в Веймарской республике
! colspan = «2» | Голоса в процентах (изменение)
! colspan = «2» | Количество мест в рейхстаге (изменение)
|-
| [[Парламентские выборы в Германии (1920)|Рейхстаг (1920)]]
| align="right" | 2,1 %
| align="right" | —
| align="right" | 2
| align="right" | —
|-
| [[Выборы в рейхстаг (1924, март)|Рейхстаг (1924, март)]]
| align="right" | 12,6 %
| align="right" | +10.9 %
| align="right" | 62
| align="right" | +60
|-
| [[Выборы в рейхстаг (1924, декабрь)|Рейхстаг (1924, декабрь)]]
| align="right" | 8,9 %
| align="right" | −3.7 %
| align="right" | 45
| align="right" | −17
|-
| [[Парламентские выборы в Германии (1928)|Рейхстаг (1928)]]
| align="right" | 10,6 %
| align="right" | +1.7 %
| align="right" | 54
| align="right" | +9
|-
| [[Парламентские выборы в Германии (1930)|Рейхстаг (1930)]]
| align="right" | 13,1 %
| align="right" | +2.5 %
| align="right" | 77
| align="right" | +23
|-
| [[Выборы в рейхстаг (1932, июль)|Рейхстаг (1932, июль)]]
| align="right" | 14,3 %
| align="right" | +1.2 %
| align="right" | 89
| align="right" | +12
|-
| [[Парламентские выборы в Германии (1932, ноябрь)|Рейхстаг (1932, ноябрь)]]
| align="right" | 16,9 %
| align="right" | +2.6 %
| align="right" | 100
| align="right" | +11
|-
| [[Парламентские выборы в Германии (1933, март)|Рейхстаг (1933, март)]]
| align="right" | 12,3 %
| align="right" | −4.6 %
| align="right" | 81
| align="right" | −19
|-
|- bgcolor=lightgrey
|}

== Ҡарағыҙ ==
* [[Германская коммунистическая партия]]
* [[Социалистическая единая партия Германии]]
* [[Социалистическая единая партия Западного Берлина]]
* [[Песня Единого фронта]]

== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания}}

== Әҙәбиәт һәм сығанаҡтар ==
* {{БРЭ|Коммунистическая партия Германии|id=2085744|автор=А. Г. Матвеева}}
* Эрих Ханке. Воспоминания подпольщика. М., Воениздат, 1976. — 192 стр.
* Герхард Кегель. Записки разведчика — антифашиста. М., Политиздат, 1987. — 462 стр.
* Наши жертвы были не напрасны. Немецкие коммунисты в борьбе против фашизма и войны. 1933—1945. / сост. Г. Я. Рудой. М., Политиздат, 1988
* {{книга |автор=[[Бруэ, Пьер|Broué P.]]|заглавие=[[Немецкая революция (книга Бруэ)|Немецкая революция, 1917—1923]] |оригинал=Révolution en Allemagne, 1917—1923 |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Paris|издательство=Les Éditions de Minuit |год=1971|том= |страницы= |allpages=988 |серия=Arguments, 50|isbn2=2707301671 |isbn=9782707301673|тираж=|ref=Broué}}

== Һылтанмалар ==
* [http://www.dhm.de/lemo/html/weimar/innenpolitik/kpd/index.html Материалы по истории Коммунистической партии Германии (1918—1933)] (сайт [[Немецкий исторический музей|Немецкого исторического музея]]) {{ref-de}}
* [http://www.marxists.org/deutsch/geschichte/deutsch/kpd/index.htm Материалы по истории Коммунистической партии Германии (1918—1933)] (сайт [[Марксистский интернер-архив|Марксистского интернет-архива]]) {{ref-de}}

{{Политические партии Веймарской республики}}
{{Европа по темам|Коммунистическая партия|Коммунистические партии|цвет=Германия}}

[[Категория:Коммунистические партии Германии]]
[[Категория:Политические партии Веймарской республики]]
[[Категория:Политические партии Данцига]]