Кальдерон де ла Барка Педро битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Ук}}
'''Пе́дро Кальдеро́н де ла Ба́рка''', йышыраҡ ҡыҫҡартып '''Кальдерон''' тиҙәр ({{Lang-es|Pedro Calderón de la Barca}}; тулы исеме — Кальдерон де ла Барка Энао де ла Барреда-и-Рианьо, {{Lang-es|Calderón de la Barca Henao de la Barreda y Riaño}}; (7 ([[17 ғинуар|17) ғинуар]] 1600 йыл — 15 ([[25 май|25) май]] 1681 йыл) — [[Испания|испан]] драматургы һәм шағиры, әҫәрҙәре алтын быуат әҙәбиәтенең юғарғы ҡаҙаныштары тип һанала.

== Биографияһы ==
Кальдерон [[Мадрид]]та казначейство секретары, урта ҡул дворян дон Диего Кальдерон ғаиләһендә тыуа. Әсәһе Анна Мария де Энао Фландриянан ҡорал эшләүсе ҡыҙы була. Атаһы Кальдеронды дини хеҙмәткә әҙерләй: ул Мадрид иезуит коллегияһында белем ала, [[Саламанка университеты|Саламанка]] һәм Алькала-де-Энарес университеттарында уҡый. Әммә 1620 йылда Кальдерон хәрби хеҙмәт өсөн  уҡыуын ҡалдыра.

Ҡайһы бер мәғлүмәттәр буйынса, 1625—1635 йылдарҙа Кальдеронв [[Италия]]ла һәм Фландрияла испан ғәскәрҙәрендә хеҙмәт итә. Әммә был осорҙа уның Мадридта булғанлығы тураһында ла мәғлүмәттәр бар. Драматург булараҡ Кальдерондың ижады «Мөхәббәт, намыҫ һәм власть» (''Amor, honor y poder'', 1623) тигән пьесанан башлана. Ә бөйөк элгәре һәм остазы Лопе де Вега вафат булған мәлгә, 1635 йылға, ул Испанияның иң ҙур драматургы һанала. Бынан тыш, ул һарайҙа ла танылыу ала. Филипп IV Кальдеронды Изге Иаков (Сантьяго) ордены рыцарлығына бағышлай һәм уға һарай театры өсөн пьесаларға заказдар бирә. Кальдерон ҡарамағына иң яҡшы музыканттар һәм сценографтар тапшырыла.

1642 йылда һаулыҡ торошона бәйле хәрби хеҙмәттән китә, өс йылдан уға пенсия тәғәйенләнә. Артабан ул Изге Франциск орденының терциарийы була. 1651 йылда Кальдерон священниклыҡҡа бағышлана.

Бынан һуң Кальдерон донъяуи пьесалар яҙыуҙан баш тарта. Башлыса [[Библия]] һәм Изге Риүәйәт сюжеттарына аллегорик пьесалар яҙыуға күсә. 1663 йылда Филипп IV-нең шәхси духовнигы ителә; был почётлы вазифаһы Карл II ваҡытында ла һаҡлана. Пьесаларының популярлығына һәм һарайҙың яҡшы мөнәсәбәтенә ҡарамаҫтан, ғүмеренең ахыры фәҡирлектә үтә.

Кальдерон 1681 йылдың 15 (25) майында вафат була.

== Ижады ==
Кальдерондың драматургияһы театрҙа [[барокко]] осорон ослай. Был моделде [[XVI быуат]] аҙағы — [[XVII быуат]] башында Лопе де Вега хасил итә. Кальдерон үҙе төҙөп ҡалдырған исемлеккә ярашлы, ул 120 самаһы [[комедия]] һәм [[Драма (жанр)|драма]], 80 ''autos sacramentales'', 20 интермедия һәм башҡа әҫәрҙәр, шулай уҡ шиғырҙар һәм поэмалар яҙған.

Кальдерондың стиленә [[метафора]]лар, сағыу образлы шиғри тел, логик теҙелгән диалогтар һәм монологтар хас, уларҙа геройҙарҙың характеры асыла.

== Төп әҫәрҙәре ==
[[Файл:Monumento_a_Calderón_de_la_Barca_(Madrid)_01.jpg|мини|Мадридта Кальдерон һәйкәле (скульптор Ж. Фигерас Вила, 1880)]]

* «Стойкий принц» (''El príncipe constante'', драма чести, 1629)
* «Дама-невидимка» («Дама привидение») (''La dama duende'', комедия, 1629)
* «Поклонение кресту» (''La devoción de la Cruz'', философская драма, 1634)
* «Жизнь есть сон» (''La vida es sueño'', философская драма, 1635)
* «Врач своей чести» (''El médico de su honra'', драма чести, 1635)
* «Волшебный маг» (''El mágico prodigioso'', философская драма, 1635)
* «Чистилище святого Патрика» (''El purgatorio de San Patricio'', философская драма, 1643)
* «Саламейский алькальд» («Алькад в Саламее») (''El alcalde de Zalamea'', драма чести, ок. 1645)
* «Великий театр мира» (''El gran teatro del mundo'', ауто, 1649)
* «В тихом омуте…» (''Guárdate del agua mansa'', комедия, 1649)

== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}

== Әҙәбиәт ==
[[Файл:Primera_parte_de_comedias_verdaderas.tiff|мини|''Comedias verdaderas'', 1726]]

* Iberica. Кальдерон и мировая культура. Л., 1986.
* ''Балашов Н. И.'' Испанская классическая драма в сравнительно-литературном и текстологическом аспектах. М., 1975.
* ''Балашов Н. И.'' Религиозно-философская драма Кальдерона и идейные основы барокко в Испании // XVII век в мировом литературном развитии. М., 1969.
* ''Игнатьева (Оганисьян) М. Ю.'' [https://www.academia.edu/36016724/%D0%90%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D1%85%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0_%D0%BE%D1%82_%D0%98%D0%BE%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0_%D0%A5%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82 Агония христианского мира: от Иоанна Креста до Кальдерона. Латинская Америка, 2018, № 2].
* ''Оганисьян М. Ю.'' Проблема жанра и трагическое в театре XVII века (Кальдерон и Расин) // Филологические науки, № 5, 1990.
* Педро Кальдерон де ла Барка. Библиографический указатель / Сост. В. Г. Гинько. М., 2006.
* ''Силюнас В.'' Стиль жизни и стили искусства (Испанский театр маньеризма и барокко). СПб., 2000.

== Һылтанмалар ==
* [http://www.lib.ru/POEZIQ/KALDERON/ Кальдерон на lib.ru]
* [http://feb-web.ru/feb/litenc/encyclop/le5/le5-0701.htm Статья о Кальдероне в «Литературной энциклопедии»]
* [http://www.krugosvet.ru/articles/96/1009649/1009649a1.htm Статья о Кальдероне в энциклопедии «Кругосвет»]
* [https://es.wikisource.org/wiki/Pedro_Calder%C3%B3n_de_la_Barca Оригинальные тексты Кальдерона в испанской Викитеке]{{ref-es}}
* [http://www.cervantesvirtual.com/bib_autor/Calderon/index.shtml Кальдерон на сайте библиотеки М. Сервантеса]{{ref-es}}
* [http://bloknot.info/antologia-de-los-poetas-espanolos-letra-c/ Антология и хрестоматия испанской поэзии (letra С)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721185818/http://bloknot.info/antologia-de-los-poetas-espanolos-letra-c/ |date=2011-07-21 }}
* {{Cite web|url=http://around-shake.ru/personae/4099.html|title=Кальдерон Педро, испанский современник Шекспира|author=[[Луков, Владимир Андреевич|Луков Вл. А.]]|date=2012|work=|publisher=Информационно-исследовательская база данных «Современники Шекспира»|accessdate=2012-10-25|lang=|archiveurl=|archivedate=}}
[[Категория:Шәхестәр:Испанияның алтын быуаты]]
[[Категория:Испания яҙыусылары]]
[[Категория:XVII быуат драматургтары]]
[[Категория:Википедия:Статьи с переопределением значения из Викиданных]]
[[Категория:Википедия:Викимәғлүмәттә сығанағы булған мәҡәләләр]]
[[Категория:25 майҙа вафат булғандар]]
[[Категория:17 ғинуарҙа тыуғандар]]