Тунис (ҡала) битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{НП
 |статус                  = Ҡала
 |русское название        = Тунис
 |оригинальное название   =   تونس
 |изображение             = Montage ville de tunis.png
 |страна                  = Тунис
 |герб                    =
 |флаг                    =
 |ширина герба            = x100
 |ширина флага            = x100
  |lat_dir = N|lat_deg = 36|lat_min = 48|lat_sec = 3
  |lon_dir = E|lon_deg = 10|lon_min = 10|lon_sec = 48
  |CoordAddon             = type:city(674000)_region:TN
  |CoordScale             = 
 |ЯндексКарта             = 
 |размер карты страны     = 276
 |размер карты региона    = 276
 |размер карты района     = 276
 |вид региона             = Тунистың административ бүленеше{{!}}Виләйәт
 |регион                  = Тунис
 |регион в таблице        = Тунис (виләйәт){{!}}Тунис
 |вид района              = 
 |район                   = 
 |район в таблице         = 
 |эске бүленеш      = 
 |башлыҡ атамаһы              = Мэр
 |башлығы                   = Аббас Мохсен
 |нигеҙе һалыныу датаһы         = 
 |тәүләп телгә алыныуы       = б. э. т. IX быуат
 |элекке исемдәре          = 
 |статусы                = 
 |майҙаны                 = 212,63 
 |вид высоты              = 
 |высота центра НП        = 4
 |климат                  = [[Урта диңгеҙ]]ҙәгесә
 |официальный язык        = 
 |официальный язык-ref    = 
  |население              = 1 200 000
  |год переписи           = 2008
  |плотность              = 3426
  |агломерация            = 
  |национальный состав    = 
  |конфессиональный состав= 
  |этнохороним            = тунистар<ref name="этнохороним">{{Книга:Русские названия жителей: Словарь-справочник|294}}</ref>
 |часовой пояс            = +1
 |DST                     = 
 |телефонный код          = 
 |почтовый индекс         = 
 |почтовые индексы        = 
 |автомобильный код       = 
 |вид идентификатора      = 
 |цифровой идентификатор  = 
 |категория в Commons     = Tunis
 |сайт                    = http://www.commune-tunis.gov.tn/
 |язык сайта              = en
 |язык сайта 2            = ar
 |язык сайта 3            = fr
}}
{{БМ|Тунис (мәғәнәләр)}}
[[Файл:Theatre Municipal de Tunis.jpg|thumb|right|220px|Республиканың төп майҙаны һәм Бурғибә проспекты]]
[[Файл:Vue de Tunis.jpg|thumb|right|220px|Тунис панорамаһы]]
'''Туни́с'''<ref name="этнохороним"/><ref name="gru">{{cite web|url=http://gramota.ru/slovari/dic/?word=%D2%F3%ED%E8%F1&all=x|title=Проверка слова: Тунис|publisher=[[Грамота.ру]]|description=ударение|accessdate=2013-05-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6GwQAaUhk|archivedate=2013-05-28}}</ref> ({{lang-ar|تونس}}, {{lang-fr|Tunis}}) — [[Тунис Республикаһы]]ның һәм [[Тунис (виләйәт)|Тунис]] провинцияһының [[баш ҡала]]һы. Халҡы 1 200 000 кеше (2008), ҡала яны халҡы менән бергә — 3 980 500.

== Географияһы ==
Ҡала [[Урта диңгеҙ]]ҙең Тунис ҡултығы ярында, Тунис күле аръяғында урынлашҡан. Радес һәм Хальк-эль-Уэд (Ла-Гулет) порттары менән канал һәм тимер юлы аша тоташҡан.
Ҡала яр буйы тигеҙлеге һәм уны уратып торған түбәләр буйлап һуҙылған. Замансараҡ ҡаралтылар (колониаль һәм унан һуңғы замандағы) уртаһында иҫке ҡала — Әл-Мәҙинә урынлашҡан. Ҡала янындағы [[Карфаген (ҡала)|Карфаген]] (Картаж) да Тунисҡа инә. Туристар күпләп Боронғо Рим заманы ҡалаһы Карфаген емеректәрен ҡарарға, шулай уҡ Сиди-Бу-Саид, Эль-Марса, Ля-Гуллет ҡаласыҡтарына килә.

== Климаты ==
Туниста башлыса йәй, [[Урта диңгеҙ]]ҙәгесә, эҫе һәм ҡоро, ә ҡыш — йылы һәм ямғырлы тора.

{{Ҡала климаты
| Ширина    = 60%
| Город_род = Туниса 
| Янв_ср=11.5           | Янв_ср_осад=59
| Фев_ср=12             | Фев_ср_осад=57
| Мар_ср=13.2           | Мар_ср_осад=47
| Апр_ср=15.6           | Апр_ср_осад=38
| Май_ср=19.3           | Май_ср_осад=23
| Июн_ср=23.2           | Июн_ср_осад=10
| Июл_ср=26.3           | Июл_ср_осад=3
| Авг_ср=26.8           | Авг_ср_осад=7
| Сен_ср=24.4           | Сен_ср_осад=33
| Окт_ср=20.4           | Окт_ср_осад=66
| Ноя_ср=15.9           | Ноя_ср_осад=56
| Дек_ср=12.5           | Дек_ср_осад=67
| Год_ср=18.4          | Год_ср_осад=466
| Янв_ср_мин=7.2        | Янв_ср_макс=15.7
| Фев_ср_мин=7.4        | Фев_ср_макс=16.5
| Мар_ср_мин=8.3        | Мар_ср_макс=18.1
| Апр_ср_мин=10.4       | Апр_ср_макс=20.7
| Май_ср_мин=13.7       | Май_ср_макс=24.9
| Июн_ср_мин=17.3       | Июн_ср_макс=29
| Июл_ср_мин=20         | Июл_ср_макс=32.6
| Авг_ср_мин=20.8       | Авг_ср_макс=32.7
| Сен_ср_мин=19         | Сен_ср_макс=29.7
| Окт_ср_мин=15.5       | Окт_ср_макс=25.2
| Ноя_ср_мин=11.3       | Ноя_ср_макс=20.5
| Дек_ср_мин=8.2        | Дек_ср_макс=16.7
| Год_ср_мин=13.3      | Год_ср_макс=23.52
|}}

== Тарихы ==
Ҡала тураһында б. э. т. 814 йылда тәүгә телгә алына, ә һаҡланып ҡалған ҡаралтыларҙың иң иҫкеһе XIII—XV быуаттарға ҡарай<ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_geo/8151/Тунис Тунис (город) / Энциклопедия туризма Кирилла и Мефодия. 2008.]</ref>.

[[2011 йыл]]дағы ғәрәп яҙында ҡалала комендант сәғәте индерелә<ref>[http://www.utro.ru/news/2011/05/08/973022.shtml В столице Туниса введен комендантский час]</ref>.

== Иҡтисади торошо ==
Ҡала илдең иҡтисади үҙәге булып һанала. Ҡалала һәм ҡала янында химия, төҙөлөш, текстиль һәм аҙыҡ-түлек етештереү промышленносе үҫешкән.


== Транспорты ==
[[Файл:RameCitadisMetroLegerTunisJuin2012.jpg|thumb|right|220px|Тунис трамвайы]]
[[Файл:TGM goulette 2001.jpg|thumb|right|220px| Ҡала-ара Тунис TGM поезы]]
Ҡаланы Тунис-Карфаген халыҡ-ара аэропорты хеҙмәтләндерә. Баш ҡала илдең башҡа ҡалалары менән Тунис тимер юлы һәм автотрасса аша тоташҡан. Ҡалала диңгеҙ порты, тимер юлы вокзалы, бер нисә автовокзал бар. Ҡала араһында йөрөгән ҡыҙыл-буйлы маршрут таксиҙары (луаждар) өсөн вокзалдар ҙа бар.

[[1985 йыл]]дан заманса тиҙ йөрөшлө Тунис трамвайы ла йөрөй. Француз телендә ҡаланың трамвай селтәре «Métro» тип атала. Трамвайҙарҙан тыш ҡала һәм ҡала яны маршруты буйынса ҡала яны поездары бар. Шулай уҡ ҡала буйлап автобустар, күк-буйлы маршрут таксиҙары (луаждар) йөрөп тора.

== Билдәле шәхестәре ==
* Антонио Корпора (1909—2004) — италиялы рәссам.

== Туғандаш ҡалалар ==
Тунис һәм түбәндәге ҡалалар араһында туғандашлыҡ булдырылған<ref name="jumelage">{{cite web|url=http://www.commune-tunis.gov.tn/publish/content/article.asp?id=771|title=Coopération internationale|publisher=commune-tunis.gov.tn|description=Coopération et jumelage|lang=fr|accessdate=2014-02-22|archiveurl=http://archive.is/2mDT6|archivedate=2014-02-22}}</ref>:
{{кол}}
* {{Иордания}} [[Амман]], [[Иордания]]
* {{Сәғүд Ғәрәбстаны флагы}} [[Джидда]], [[Сауд Ғәрәбстаны]]
* {{Катар}} [[Доха]], [[Катар]]
* {{Германия}} [[Кёльн]], [[Германия]]
* {{Кувейт}} [[Әл-Күвәйт]], [[Күвәйт]]
* {{Португалия}} [[Лиссабон]], [[Португалия]]
* {{Франция}} [[Марсель]], [[Франция]]
* {{Оман}} [[Маскат]], [[Оман]]
* {{Канада}} [[Монреаль]], [[Канада]]
* {{Россия}} [[Мәскәү]], [[Рәсәй]]
* {{Франция}} [[Париж]], [[Франция]]
* {{Чехия}} [[Прага]], [[Чехия]]
* {{Марокко}} [[Рабат]], [[Марокко]]
* {{Италия}} [[Рим]], [[Италия]]
* {{ Төркиә }} [[Истанбул]], [[Төркиә]]
* {{Бразилия}} [[Рио-де-Жанейро]], [[Бразилия]]
* {{Чили}} [[Сантьяго]], [[Чили]]
* {{Швеция}} [[Стокгольм]], [[Швеция]]
* {{Үзбәкстан}} [[Ташкент]], [[Үзбәкстан]]
* {{Ливия}} [[Триполи]], [[Ливия]]
{{конец кол}}

== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания}}


== Әҙәбиәт ==
* {{Книга:Густерин П.В.: Города Арабского Востока|2007}}

== Һылтанмалар ==
* [http://obozrevatel.com/news/2010/12/26/412381.htm В Тунисе бунт — город в блокаде, полиция спасается в мечетях]

{{Библиоинформация}}

[[Категория:Тунис (ҡала)|*]]
[[Категория:Урта диңгеҙ порттары]]
[[Категория:Африка баш ҡалалары]]