Халыҡ-ара төрки мәҙәниәте ойошмаһы битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Ук}}
'''Халыҡ-ара төрки мәҙәниәте ойошмаһы (ТӨРКСОЙ)''' — [[Төрки телдәр|төрки телле]] илдәрҙе берләштереүсе, ''«[[төрки халыҡтар]]ҙың дөйөм матди һәм мәҙәни ҡомартҡыларын һаҡлау, үҫтереү һәм киләсәк быуынға тапшырыу өсөн төрки халыҡтар араһында хеҙмәттәшлек» итеүҙе төп маҡсаты итеп ҡуйған халыҡ-ара ойошма''.

Штаб-фатиры [[Анкара]]ла ([[Төркиә]]) урынлашҡан; ойошманың генераль директоры — Дюсен Касеин ([[Ҡаҙағстан|Ҡаҙағстандың]] элекке мәҙәниәт министры).

== Тарихы ==
[[Файл:Turksoy.jpg|слева|мини|upright|Халыҡ-ара төрки мәҙәниәте ойошмаһы — ТӨРКСОЙ-ҙың штаб-фатиры Анкара ҡалаһында (Төркиә) урынлашҡан.]]
Ойошма [[Баҡы]]ла һәм [[Истанбул]]да [[1992 йыл]] дауамында барған осрашыуҙарҙан баш ала, унда [[Әзербайжан]], [[Ҡаҙағстан]], [[Ҡырғыҙстан]], [[Үзбәкстан]], [[Төркиә]], [[Төркмәнстан|Төркмәнстандың]] мәҙәниәт министрҙары берлектәге мәҙәни проект сиктәрендә хеҙмәттәшлек итергә әҙер булыуҙары тураһында белдерәләр.

[[1993 йыл]]дың 12 июлендә [[Алматы]]ла килешеүгә ҡул ҡуйыу һөҙөмтәһендә, төрки мәҙәниәте һәм сәнғәтенең берлектәге үҫеше буйынса Ойошма булдырыла ({{lang-tr|Türk Kültür ve Sanatları Ortak Yönetimi}}Ve Kültür Sanatları Yönetimi Ortak Türk, аббревиатура).

[[1996 йыл]]да ТӨРКСОЙ һәм [[ЮНЕСКО]], үҙ-ара вәкиллек һәм уртаҡ консультацияларҙы ла индереп, рәсми хеҙмәттәшлек итә башлай<ref name="UNESCO">{{Cite web |title=Relations with the Joint Administration of the Turkic Culture and Arts (TÜRKSOY), and Draft Agreement between that Organization and UNESCO |url=http://unesdoc.unesco.org/images/0010/001035/103511E.pdf |archiveurl=https://www.webcitation.org/67K3pMwHa |archivedate=2012-05-01 |author=Сайт ЮНЕСКО |year=1996 |accessdate=2010-06-28}}</ref>.

[[2009 йыл]]да ойошма хәҙерге исемен ала.

Шул уҡ йылда Төрксой, 2009 йылдың 3 ноябрендә нигеҙ һалынған, төрки илдәрҙең геосәйәси ойошмаһы булған Төрки советы составына инә.

== Ҡатнашыусылар ==
6 дәүләт ТӨРКСОЙ-ҙың ағзалары булып тора. Ағзалыҡтан тыш бер нисә төбәк (өсөнсө илдәрҙең федераль субъекттары йәки автономиялы төбәктәре) күҙәтеүсе статусына эйә<ref>{{Cite web |title=о ТЮРКСОЙ :: ТЮРКСОЙ |url=https://www.turksoy.org/ru/turksoy/about |author=Orhan POLAT |lang=ru |publisher=www.turksoy.org |accessdate=2018-02-24}}(рус.)<span id="cxmwig" tabindex="0">.</span>&#x20;<span id="cxmwig" tabindex="0"> www.turksoy.org.</span>&#x20;<small id="cxmwig" tabindex="0">24 февраль 2018 тикшерелгән.</small></ref>.

2015 йылдың аҙағына Рәсәй мәҙәниәт министры Владимир Мединский Алтай, Башҡортостан, Саха (Яҡутия), Татарстан, Тыва, Хакасия республикалары башлыҡтарына Халыҡ-ара төрки мәҙәниәте ойошмаһы (Төрксой) менән бәйләнеште кисекмәҫтән туҡтатырға кәрәклеге тураһында телеграмма ебәрә<ref>[http://tass.ru/kultura/2480269 ТАСС: Культура — Минкультуры РФ прекращает сотрудничество с организацией тюркской культуры ТюрКСОЙ].</ref><ref>[http://izvestia.ru/news/597465 Минкультуры прекращает сотрудничество с организацией «ТюрКСОЙ» — Известия]</ref> Был Башкортостан, Тыва, Алтай, Хакасия һәм Яҡутстандың.<ref>{{Cite web |title=Якутия поддерживает политику России по отношению к Турции {{!}} NVK Online |url=http://nvk-online.ru/news/1869 |publisher=nvk-online.ru |accessdate=2016-01-30}} {{Webarchive |url=https://web.archive.org/web/20160202135625/http://nvk-online.ru/news/1869 |date=2016-02-02 }}</ref><ref>{{Cite web |title=Якутия прервет связи с ТюрКСОЙ: «Партнеров в тюркском мире достаточно» - ИА REGNUM |url=http://regnum.ru/news/cultura/2026444.html |publisher=ИА REGNUM |accessdate=2016-01-30}}</ref> ойошманан сығыуына килтерә<ref>[http://nazaccent.ru/content/18885-svoj-ili-tyurksoj.html Власти тюркских регионов выбирают между Россией и Турцией]</ref>
{| class="wikitable"
! width="160" |Ағзалары !! width="100" |Теле
|-
|[[Файл:Flag_of_Azerbaijan.svg|ссылка=Азербайджан|22x22пкс]] [[Әзербайжан]] ||[[Әзербайжан теле|Әзербайжан]]
|-
|[[Файл:Flag_of_Kazakhstan.svg|ссылка=Казахстан|22x22пкс]] [[Ҡаҙағстан]] ||[[Ҡаҙаҡ теле|Ҡаҙаҡ]]
|-
|[[Файл:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|ссылка=Киргизия|22x22пкс]] [[Ҡырғыҙстан]] ||[[Ҡырғыҙ теле|Ҡырғыҙ]]
|-
|[[Файл:Flag_of_Turkey.svg|ссылка=Турция|граница|22x22пкс]] [[Төркиә]] ||[[Төрөк теле|Төрөк]]
|-
|[[Файл:Flag_of_Turkmenistan.svg|ссылка=Туркмения|22x22пкс]] [[Төркмәнстан]] ||[[Төркмән теле|Төркмән]]
|-
|[[Файл:Flag_of_Uzbekistan.svg|ссылка=Узбекистан|22x22пкс]] [[Үзбәкстан]] ||[[Үзбәк теле|Үзбәк]]
|}
{| class="wikitable"
|-
! width="160" |Күҙәтеүселәр !! width="100" |Теле
|-
|[[Файл:Flag_of_Bashkortostan.svg|ссылка=Башкортостан|22x22пкс]] [[Башҡортостан]] ||[[Башҡорт теле|Башҡорт]]
|-
|[[Файл:Flag_of_Gagauzia.svg|ссылка=Гагаузия|22x22пкс]] [[Гагауз Ери]] ||[[Гагауз теле|Гагауз]]
|-
|[[Файл:Flag_of_the_Turkish_Republic_of_Northern_Cyprus.svg|ссылка=Турецкая_Республика_Северного_Кипра|22x22пкс]] [[Төньяҡ Кипр Төрөк Республикаһы]] ||[[Төрөк теле|Төрөк]]
|-
|[[Файл:Flag_of_Tatarstan.svg|ссылка=Татарстан|22x22пкс]] [[Татарстан]] ||[[Татар теле|Татар]]
|}

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр|2}}

== Һылтанмалар ==
* {{Ref-tr}} {{Ref-ru}} {{Ref-en}} [http://www.turksoy.org.tr/ru Официальный сайт Тюрксой] {{Webarchive |url=https://web.archive.org/web/20130909073613/http://www.turksoy.org.tr/ru |date=2013-09-09}}
* [https://www.google.ru/maps/place/TURKSOY+Uluslararasi+Turk+Kulturu+Teskilati/@39.8490518,32.8300163,3a,75y,185.01h,99.91t/data=!3m6!1e1!3m4!1sbK1yWS6-GXAiGqPX2k28Tw!2e0!7i13312!8i6656!4m5!3m4!1s0x14d34449f3f30ebd:0x934c909a22ce1add!8m2!3d39.8501671!4d32.8321515 Штаб-квартира Тюрксой на Google Street View (3D)]

{{ТӨРКСОЙ}}

[[Категория:Халыҡ-ара хөкүмәт-ара ойошмалар]]
[[Категория:Алфавит буйынса ойошмалар]]
[[Категория:Төрки халыҡтар]]
[[Категория:Азияның халыҡ-ара ойошмалары]]